Nieuwsbrief Regionaal, december 2024

Nieuwbouwwijk aan het water

In deze nieuwsbrief

Welkom in de laatste Nieuwsbrief Regionaal van 2024, van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze nieuwsbrief bevat een overzicht van de nieuwste cijfers en publicaties op lokaal niveau en overige ontwikkelingen op het gebied van regionale en ruimtelijke statistieken. 

Regionale statistieken

Huizenprijzen verder gestegen in de 25 grootste gemeenten

De transactieprijzen van bestaande koopwoningen in de 25 grootste gemeenten zijn tot en met het derde kwartaal van 2024 blijven stijgen. Buiten de vier grootste gemeenten (G4), is de stijging in Haarlem het grootst ten opzichte van een jaar eerder, in Leeuwarden was de kleinste stijging.

Met een nieuw ontwikkelde methode zijn de prijsontwikkelingen van de 21 grootste gemeenten buiten de G4 berekend. De prijzen van bestaande koopwoningen waren in het derde kwartaal van 2024 in al deze gemeenten gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Buiten de vier grootste gemeenten stegen de prijzen in Haarlem het meest met 16,4 procent, gevolgd door Eindhoven met 15,5 procent en Almere met 14,2 procent. In Ede, Zwolle en Leeuwarden stegen de huizenprijzen minder snel, met respectievelijk 9,3 procent, 8,5 procent en 6,4 procent. Lees verder in het nieuwsbericht.

Ruim de helft Nederlandse bevolking woont in (zeer) stedelijke gemeente

Op 1 januari 2024 werd bijna 1 op de 3 gemeenten geclassificeerd als ‘sterk tot zeer sterk stedelijk’. In deze gemeenten woont 56 procent van de Nederlandse bevolking. De gemeente Amsterdam is koploper met ruim 6 duizend adressen per vierkante kilometer. Daarna volgen Den Haag en Rotterdam. Ook in Leiden, Delft en Haarlem is de adressendichtheid hoger dan in Utrecht.

Daarnaast valt 14 procent van de gemeenten in de categorie ‘niet stedelijk’, met minder dan 500 adressen per vierkante kilometer. In deze gemeenten woont 7 procent van de Nederlandse bevolking. De gemeenten met de minste adressen per vierkante kilometer zijn Westerveld, Vlieland, Noord-Beveland en Terschelling.

Deze cijfers zijn terug te vinden in de nieuwe StatLine-tabel Kerncijfers wijken en buurten 2024, die vanaf dit najaar geleidelijk wordt aangevuld. Niet alleen voor het thema Stedelijkheid, maar ook voor thema’s als Bevolking, Inkomen, Motorvoertuigen en Wonen. Daarnaast zijn voor oudere jaartabellen updates uitgevoerd.

LHBTQIA personen wonen vaker in stedelijke gebieden

In 2023 woonde 31 procent van de LHBTQIA personen in een zeer sterk stedelijke gemeente, tegenover 25 procent van de rest van de inwoners van Nederland. Vooral personen met een non-binaire/genderqueer identiteit (personen die zich niet strikt man of vrouw voelen), homoseksuele mannen (mannen die alleen op mannen vallen) en bi-plus vrouwen (vrouwen die zich tot meer dan een gender aangetrokken voelen) wonen relatief vaak in een zeer sterk stedelijke gemeente. Het gaat in deze groepen respectievelijk om 44, 43 en 34 procent.

LHBTQIA staat voor lesbisch, homoseksueel, bi-plus, transgender, queer, intersekse en aseksueel. Ongeveer 1 op 5 Nederlanders van 15 jaar of ouder is LHBTQIA. In oktober heeft het CBS voor het eerst een schatting gepubliceerd van hoeveel LHBTQIA personen er in Nederland wonen. Deze groep verschilt van niet-LHBTQIA personen op verschillende achtergrondkenmerken.

Meeste kilometers met personenauto’s uit Almere

Een Nederlandse personenauto reed in 2023 gemiddeld 12,4 duizend kilometer. Dat is 2,7 procent meer dan een jaar eerder. In 2020, het jaar dat de coronapandemie begon, daalde het gemiddeld jaarkilometrage met 18,4 procent ten opzichte van een jaar eerder. In de jaren daarna nam het aantal afgelegde kilometers weer toe, maar Nederlandse auto’s rijden nog altijd minder dan voor de pandemie (zowel gemiddeld per auto, als in totaal).

Met auto’s van de zaak werd gemiddeld 20,5 duizend kilometer gereden in 2023. Dat is een stuk meer dan met auto’s van particulieren, die gemiddeld 11,2 duizend kilometer reden. Het gemiddeld jaarkilometrage van particulieren was het laagst op de Waddeneilanden. Op Terschelling reden particulieren gemiddeld 6,9 duizend kilometer. Het meest werd gereden met particuliere auto’s uit Almere: gemiddeld 14,1 duizend kilometer, gevolgd door Dronten en Lelystad (beide gemiddeld 13,3 duizend kilometer).

Lees meer over voertuigkilometers in dit nieuwsbericht en in het dashboard verkeer & vervoer.

Relatief veel vmbo’ers in Noord-Nederland

In schooljaar 2023/’24 zaten 190 duizend leerlingen in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs (exclusief praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs). Iets meer dan de helft van deze leerlingen (51 procent) zat op het vmbo, de anderen volgden havo, vwo of een algemeen leerjaar havo/vwo. Het aandeel leerlingen op het vmbo was vergelijkbaar met voorgaande schooljaren.

Het aandeel vmbo’ers in het derde leerjaar verschilt per gemeente. In Oldambt en Pekela (provincie Groningen) was dit het grootst: ruim 7 op de 10 leerlingen gingen naar het vmbo. In Bloemendaal, Laren, Oegstgeest en Heemstede (provincie Noord-Holland/Zuid-Holland) was dit een stuk lager, rond de 2 op de 10 leerlingen.

In Rotterdam zat 55 procent van de leerlingen op het vmbo. In Utrecht en Amsterdam volgden de meeste leerlingen in het derde leerjaar havo of vwo en was het aandeel vmbo’ers met respectievelijk 37 en 39 procent juist relatief klein. In Den Haag was de verhouding vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde: evenveel leerlingen volgden havo of vwo als vmbo.

Meer informatie over jongeren in Nederland is te lezen in het Jaarrapport Landelijke Jeugdmonitor 2024.

In de Randstad meeste ziekenhuizen binnen 20 kilometer

Rond elk adres in Nederland lagen in 2023 gemiddeld 8,8 ziekenhuizen of buitenpoli’s binnen een afstand van 20 kilometer rijden. Inwoners van de Randstad hebben nog veel meer ziekenhuizen in hun omgeving. Zo konden bewoners van Delft, Lansingerland, Pijnacker-Nootdorp en Schiedam 25 of meer ziekenhuizen of buitenpoli’s bereiken binnen 20 kilometer over de weg. Daarentegen woonde 1 procent van de Nederlanders in een gemeente waar maximaal één ziekenhuis of buitenpoli binnen 20 kilometer ligt. Dat zijn vooral gemeenten in Noord-Nederland.

In september is hierover een nieuwsbericht verschenen naar aanleiding van de jubileumeditie  Nederland in cijfers 2024. Daarin geven beeldgrafieken antwoord op 35 vragen, aangevuld met een korte tekst, figuren of kaartjes. Omdat het CBS 125 jaar bestaat, staan er in deze editie van ‘Nederland in Cijfers’ ook een aantal speciale tijdlijnen.


Voorlopig einde aan gemeentelijke herindelingen

In 1899 telde ons land 1 121 gemeenten. Door opheffing en samenvoeging van gemeenten is het aantal voortdurend afgenomen, tot 537 in 2000. Sinds 1 januari 2023 zijn er nog 342 gemeenten; een afname van ongeveer 70 procent ten opzichte van 1899.

Dit betekent dat in 125 jaar tijd gemiddeld zes gemeenten per jaar zijn verdwenen door herindelingen, samenvoegingen of splitsingen. Tot eind jaren vijftig was deze terugloop nog gematigd, maar sinds de jaren zestig ging het snel.

In 1899 waren Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht al de vier grootste gemeenten, en ook de enige gemeenten met meer dan 100 duizend inwoners. Inmiddels hebben 32 gemeenten meer dan 100 duizend inwoners. Van deze gemeenten steeg het inwonertal het meest in Zoetermeer en Eindhoven. Deze gemeenten waren 125 jaar geleden nog gehuchten met minder dan 5 duizend inwoners.