Snelle cijfers over vervoer in Nederland

CBS onderzoeker Mathijs Jacobs (links) overlegt met Johan Visser (rechts) van het Kennisinstituut voor mobiliteitsbeleid (KiM). Door corona gebeurt dit met een beeldverbinding.
© Sjoerd van der Hucht Fotografie
Sinds 27 mei publiceert het CBS in het dashboard vervoer wekelijks nieuwe cijfers over de vervoersbewegingen van binnenvaartschepen, vliegtuigen, goederentreinen, vrachtwagens en zeeschepen. Deze snelle economische indicatoren zijn mogelijk door een brede samenwerking met Rijkswaterstaat, het Kennisinstituut voor mobiliteitsbeleid (KiM) en bedrijven als ProRail, Schiphol en de havenbedrijven.
‘In deze coronatijd is het extra belangrijk om actuele cijfers te hebben’, zegt CBS-onderzoeker Mathijs Jacobs. ‘Je wil weten wat de effecten van de crisis zijn op het land. We ontwikkelen daarom bij het CBS op alle terreinen snelle indicatoren. In het dashboard vervoer vergelijken we de vervoersbewegingen tijdens de coronacrisis met de cijfers in dezelfde periode vorig jaar. Daarbij doen we een correctie voor de feestdagen. Zo creëren we, zolang dat nodig is, een goed beeld van de effecten van de coronacrisis op het aantal vervoersbewegingen.’

Actuele data samenbrengen

Het CBS werkt op het gebied van verkeer- en vervoerstatistieken al veel samen met het KiM, Rijkswaterstaat en verschillende vervoersbedrijven. Het KiM is een onafhankelijk onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W). ‘Tijdens de coronacrisis hebben we de handen ineen geslagen’, zegt Jacobs. ‘We hebben ook alle bronhouders benaderd en die waren enthousiast.’
Johan Visser van het KiM: ‘Voor onze onderzoeken en adviezen zijn we afhankelijk van de data van het CBS en andere organisaties. In maart kregen wij direct de vraag naar actuele corona-gerelateerde cijfers. Het kabinet wil bedrijven die het zwaar hebben ondersteunen. Dan is het belangrijk om te weten: gaat het inderdaad slechter? En in welke sectoren zie je dat? De ontwikkelingen op het gebied van vervoer dragen bij aan dat inzicht.’
Voor beleidsmedewerkers waren wel veel actuele data beschikbaar van verschillende bronnen, maar heel fragmentarisch. ‘Na overleg met het CBS ontstond het plan om de informatie op één plek bijeen te brengen. Dat is gemakkelijk voor onze gebruikers en bovendien kunnen we zo een hoge kwaliteit garanderen.’

Transparant zijn

ProRail is een van de vervoersbedrijven die bijdragen aan het dashboard vervoer. Adviseur public affairs Ruud Penders: ‘Als lid van het corona-communicatieteam bij ProRail is het mijn taak om onze stakeholders op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op spoorgebied. De belangrijkste stakeholder is het ministerie van I&W. Zij waren onder andere op zoek naar cijfers over het goederenvervoer over het spoor, die ze bovendien konden vergelijken met de cijfers van vorig jaar. Het contact met het CBS en KiM werd toen ook snel gelegd.’ ProRail heeft een eigen Prestatie- en Analysebureau – en een eigen openbaar prestatiedashboard – waar data over alle treinreizen verzameld en geanalyseerd worden. Daar werkt Roland Vergeer: ‘Voor het dashboard vervoer heb ik de treinritten met het karakteristiek goederentrein per dag bij elkaar opgeteld. We maken daarbij een onderscheid tussen binnenlandse en internationale ritten.’
ProRail werkt graag mee aan het dashboard vervoer. Penders: ‘Deze gegevens zijn belangrijk voor onderzoekers en beleidsmakers. We zijn als organisatie graag zo transparant mogelijk. Dat wordt terecht van ons verwacht en daar zijn we de afgelopen jaren in gegroeid.’

Feedback van gebruikers
Het nieuwe dashboard vervoer is in samenwerking met alle partners in sneltreinvaart gerealiseerd. Jacobs is zeer tevreden over de soepelheid waarmee het hele proces verlopen is. ‘Het thuiswerken heeft geen negatieve invloed gehad’, zegt Jacobs. ‘Het ging bijzonder vloeiend.’ De komende tijd wordt het dashboard verder verbeterd. Opmerkingen van gebruikers zijn daarbij welkome input.

Belangrijke informatie voor beleidsmakers

Het dashboard wordt de komende tijd nog uitgebreid. Jacobs: ‘Er komen nog gegevens van de zeehavens bij. En we willen naast de vervoersbewegingen ook in beeld brengen wát vervoerd wordt en hoevéél. Als een vrachtschip wel vaart maar half leeg is, heeft dat gevolgen voor de economie.’ ‘Het aantal treinritten zegt niet zoveel’, beaamt Vergeer van ProRail. ‘Het maakt natuurlijk verschil of zo’n trein zwaar beladen het hele land doorkruist of bijna leeg alleen het traject Vlissingen Rotterdam rijdt. Daarom meten we met behulp van meetpunten verspreid over land het gewicht van treinen om te komen tot de zogenoemde treintonkilometers – het aantal ton per kilometer. Binnenkort worden die aan het dashboard vervoer toegevoegd. Je ziet dan ook dat 95 procent van deze treintonkilometers gerealiseerd wordt door internationale treinen.’

Relevante links