Democratische controle vergroten met open data

/ Auteur: Masja de Ree
© Sjoerd van der Hucht Fotografie
Open data bieden burgers de kans om de overheid te controleren en aan te spreken op haar verantwoordelijkheid. Tijdens de jaarlijkse Accountability Hack van de Algemene Rekenkamer op 9 juni van dit jaar werkten app-bouwers en ontwikkelaars aan slimme oplossingen om die controle gemakkelijker te maken. De open data van het CBS vormen een belangrijke bron.

Hackaton

Het was volle bak in de Statenpassage van de Tweede Kamer, waar de Accountability Hack plaatsvond. ‘Zo’n 150 deelnemers’, constateert Rudi Turksema van de Algemene Rekenkamer tevreden. ‘Dat is goed om te zien. We willen dat de overheid al haar data zoveel mogelijk openbaar beschikbaar stelt. Onze hackathon toont wat dat kan opleveren. Dat stimuleert.’ Naast data van het CBS gebruikten de deelnemers aan de hackathon data van de ministeries van Financiën, Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken en Infrastructuur en Milieu én van de Tweede Kamer. Turksema: ‘Opvallend was dat er dit jaar ook deelnemers van de overheid waren. Het is belangrijk dat ministeries zelf met hun data aan de slag gaan. Dat verbetert de kwaliteit van die data én zorgt voor een beter beleid en betere verantwoording.’ De Open State Foundation, een organisatie die de openheid van overheidsdata stimuleert, is betrokken bij de organisatie van de Accountability Hack.

De ontwikkelaars die deelnemen aan de Accountability Hack zijn maatschappelijk zeer betrokken

Duurzame resultaten

Begrotingen, uitgavenpatronen, presentaties, aanbestedingen, subsidies: de overheid geeft steeds meer informatie vrij via verschillende open data-portals. Wat kunnen ontwikkelaars daarmee? De winnaars van de Accountability Hack 2017 ontwierpen ‘De Gemeente Deler’, een app waarmee je uitgaven en prestaties van gemeenten met elkaar kunt vergelijken. De winnaars lieten op Twitter weten vereerd te zijn met de prijs. Ze wonnen 2.500 euro. De kwaliteit van de ontwerpen was hoog dit jaar, aldus Turksema: ‘Ik heb veel zaken gezien die de moeite waard zijn om verder te ontwikkelen. We gaan dat stimuleren door deelnemende teams in contact te brengen met de ministeries. We zouden graag zien dat dit evenement duurzame resultaten oplevert!’

Beleidsmakers en politici

Gedurende de hackathon konden deelnemers luisteren naar korte praktische toelichtingen op diverse databronnen. Namens het CBS vertelde statistisch onderzoeker Fannie Cobben welke gegevens het CBS publiceert op basis van het overheidsregister. Daarnaast was er een side-event voor beleidsmakers en politici, met sessies over onder andere het Social Platform for Open Data (SPOD), dat met een Horizon2020-subsidie van de Europese Unie is ontwikkeld. Turksema: ‘De gemeente Utrecht liet zien hoe zij gebruik maakt van data om het beleid vorm te geven. Deze presentatie viel mooi samen met de sessie over het Route-to-PA-project. Daarbinnen wordt een platform ontwikkeld voor discussies tussen burgers en de lokale overheid, op basis van feiten.’

Feedback op data

Alle data van het werkprogramma van het CBS zijn via de CBS-databank StatLine als open data beschikbaar. Ontwikkelaars gebruikten tijdens de Accountability Hack vooral financiële data van het CBS, maar bijvoorbeeld ook data over gezondheid. ‘De kracht van onze data is dat gebruikers kunnen inzoomen tot op laag regionaal niveau’, zegt CBS-accountmanager Ronald de Jong. Daar werd veel gebruik van gemaakt. ‘Tijdens de hackathon zag ik dat ontwikkelaars onze data goed weten te vinden. De feedback van de deelnemers was ook erg welkom. We kregen concrete vragen en tips om bijvoorbeeld onze metadata nog beter toegankelijk te maken. Dat biedt ons de kans om onze dienstverlening te verbeteren. Daarnaast is het mooi om te zien hoe buitenstaanders met een frisse blik naar de data kijken. De ideeën die dat oplevert, geven veel energie.’ Het valt De Jong op dat de ontwikkelaars die deelnemen aan de Accountability Hack maatschappelijk zeer betrokken zijn. ‘Ze stellen zich kritisch op en willen hulpmiddelen ontwikkelen die de discussie over de besteding van de overheidsgelden kunnen ondersteunen. Daarmee raken ze het kerndoel van open data.’