Migratiecijfers, CBS-statistiek van het eerste uur

Een schip met emigranten begin 1956. De achterblijvers op de kade zwaaien als afscheid van de vertrekkende familie.
© Nationaal Archief
De vandaag gepubliceerde historische tijdlijn geeft een overzicht van de migratie in Nederland. Een statistiek die nog ouder is dan het CBS zelf. Vanaf 1899 begon het CBS officiële statistieken over migratie te publiceren. Tot op de dag van vandaag is dit een belangrijke statistiek die voeding geeft aan het maatschappelijk debat.
In deze tijdlijn staan zes tijdvakken met een overzicht van de migratie door de jaren heen. De statistieken over migratie zijn ouder dan het in 1899 opgerichte Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In de volkstelling van 1849 is voor het eerst gevraagd of iemand in het buitenland geboren is. De tijdlijn begint daarmee. Vanaf 1865 tot heden zijn er officiële statistieken over immigratie en emigratie.

Historische statistiek

De Achtste Algemene Volkstelling in 1899 (met beroepentelling en woningstatistiek) was de eerste onder verantwoordelijkheid van het CBS. Destijds had Nederland 5,1 miljoen inwoners.
De volkstelling gaf een gedetailleerd beeld van de omvang en samenstelling van de bevolking, het beroep en de woonsituatie. De demografische gegevens kwamen per gemeente en provincie, geboorteplaats, nationaliteit, leeftijd, burgerlijke staat, kerkelijke gezindte, samenstelling van de gezinnen (hoofd gezin, kinderen, dienstpersoneel en overige inwonenden). Ook immigranten en emigranten werden daarin geregistreerd. Vanaf oktober 1994 is er de Gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA), in 2014 opgevolgd door de Basisregistratie Personen (BRP). Daarin worden migraties automatisch doorgegeven aan het CBS.

Vertrekoverschot

Tussen 1849 en 1913 was er een vertrekoverschot. Mensen vertrokken voor werk naar Duitsland of België, boeren emigreerden naar de VS. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw ontstond er een positief migratiesaldo. Door een tekort aan (laaggeschoolde) arbeidskrachten werden grote aantallen gastarbeiders uit mediterrane landen geworven, waardoor de immigratie sterk opliep, gevolgd door gezinsmigratie. In de jaren zeventig kwam daar de immigratie van Surinamers bij.

Surinamers

Vandaag is ook een bericht over Surinamers in Nederland verschenen. Op 25 november 2025 is het 50 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. In dit jaar kwamen veel Surinamers naar Nederland omdat zij bijvoorbeeld geen vertrouwen hadden in de jonge zelfstandige natie. Tussen 1974 en 1976 verhuisden ruim 60 000 Surinamers naar Nederland. Na 25 november 1975 waren de Surinaamse staatsburgers die zich hier vestigden pas daadwerkelijk migranten.

Relevante links