Financiële balansen en transacties; sectoren, nationale rekeningen

Financiële balansen en transacties; sectoren, nationale rekeningen

Institutionele sectoren Niet-geconsolideerd/geconsolideerd Balansstanden en transacties Perioden Vorderingen Verzekerings-, pensioenregelingen Levensverz.- en lijfrenterechten (mln euro) Vorderingen Verzekerings-, pensioenregelingen Pensioenrechten, overige aanspraken Totaal (mln euro) Vorderingen Verzekerings-, pensioenregelingen Pensioenrechten, overige aanspraken Pensioenrechten (mln euro) Vorderingen Verzekerings-, pensioenregelingen Pensioenrechten, overige aanspraken Overige aanspraken Rechten op niet-pensioenuitkeringen (mln euro) Vorderingen Financiële derivaten en aandelenopties Totaal (mln euro) Vorderingen Financiële derivaten en aandelenopties Aandelenopties voor werknemers (mln euro) Vorderingen Financiële derivaten en aandelenopties Financiële derivaten Totaal (mln euro) Vorderingen Financiële derivaten en aandelenopties Financiële derivaten Opties (mln euro) Vorderingen Financiële derivaten en aandelenopties Financiële derivaten Termijncontracten (mln euro) Vorderingen Overige vorderingen/schulden Handelskredieten en voorschotten (mln euro) Vorderingen Overige vorderingen/schulden Overige transitorische posten (mln euro) Schulden Verzekerings-, pensioenregelingen Levensverz.- en lijfrenterechten (mln euro) Schulden Verzekerings-, pensioenregelingen Pensioenrechten, overige aanspraken Totaal (mln euro) Schulden Verzekerings-, pensioenregelingen Pensioenrechten, overige aanspraken Pensioenrechten (mln euro) Schulden Verzekerings-, pensioenregelingen Pensioenrechten, overige aanspraken Overige aanspraken Rechten op niet-pensioenuitkeringen (mln euro) Schulden Financiële derivaten en aandelenopties Totaal (mln euro) Schulden Financiële derivaten en aandelenopties Aandelenopties voor werknemers (mln euro) Schulden Financiële derivaten en aandelenopties Financiële derivaten Totaal (mln euro) Schulden Financiële derivaten en aandelenopties Financiële derivaten Opties (mln euro) Schulden Financiële derivaten en aandelenopties Financiële derivaten Termijncontracten (mln euro) Schulden Overige vorderingen/schulden Handelskredieten en voorschotten (mln euro) Schulden Overige vorderingen/schulden Overige transitorische posten (mln euro)
Socialezekerheidsfondsen Niet-geconsolideerd Beginbalans 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 22.543 0 0 0 0 0 0 0 1.232 18.867
Socialezekerheidsfondsen Niet-geconsolideerd Financiële transacties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 -1.816 0 0 0 0 0 0 -97 -522
Socialezekerheidsfondsen Niet-geconsolideerd Overige mutaties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Socialezekerheidsfondsen Niet-geconsolideerd Prijsmutaties en herwaarderingen 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Socialezekerheidsfondsen Niet-geconsolideerd Overige volumemutaties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Socialezekerheidsfondsen Niet-geconsolideerd Eindbalans 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 20.727 0 0 0 0 0 0 0 1.135 18.345
Socialezekerheidsfondsen Geconsolideerd Beginbalans 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 21.722 0 0 0 0 0 0 0 1.232 18.046
Socialezekerheidsfondsen Geconsolideerd Financiële transacties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 -1.816 0 0 0 0 0 0 -97 -522
Socialezekerheidsfondsen Geconsolideerd Overige mutaties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Socialezekerheidsfondsen Geconsolideerd Prijsmutaties en herwaarderingen 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Socialezekerheidsfondsen Geconsolideerd Overige volumemutaties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Socialezekerheidsfondsen Geconsolideerd Eindbalans 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 19.906 0 0 0 0 0 0 0 1.135 17.524
Buitenland Niet-geconsolideerd Beginbalans 2023* 0 1.363 1.363 0 775.091 0 775.091 85.292 689.799 73.455 143.957 1.340 6.518 6.518 0 730.297 0 730.297 83.708 646.589 102.252 86.358
Buitenland Niet-geconsolideerd Financiële transacties 2023* 0 -346 -346 0 299.888 0 299.888 299.888 -6.985 -11.666 0 0 0 0 290.470 0 290.470 296.761 -6.291 -8.267 9.922
Buitenland Niet-geconsolideerd Overige mutaties 2023* 0 372 372 0 -418.244 0 -418.244 -287.877 -130.367 -1.014 -1.029 33 589 589 0 -388.818 0 -388.818 -284.539 -104.279 -107 -765
Buitenland Niet-geconsolideerd Prijsmutaties en herwaarderingen 2023* 0 372 372 0 -418.244 0 -418.244 -287.877 -130.367 -1.014 -1.029 33 589 589 0 -388.818 0 -388.818 -284.539 -104.279 -107 -765
Buitenland Niet-geconsolideerd Overige volumemutaties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Buitenland Niet-geconsolideerd Eindbalans 2023* 0 1.389 1.389 0 656.735 0 656.735 97.303 559.432 65.456 131.262 1.373 7.107 7.107 0 631.949 0 631.949 95.930 536.019 93.878 95.515
Buitenland Geconsolideerd Beginbalans 2023* 0 1.363 1.363 0 775.091 0 775.091 85.292 689.799 73.455 143.957 1.340 6.518 6.518 0 730.297 0 730.297 83.708 646.589 102.252 86.358
Buitenland Geconsolideerd Financiële transacties 2023* 0 -346 -346 0 299.888 0 299.888 299.888 -6.985 -11.666 0 0 0 0 290.470 0 290.470 296.761 -6.291 -8.267 9.922
Buitenland Geconsolideerd Overige mutaties 2023* 0 372 372 0 -418.244 0 -418.244 -287.877 -130.367 -1.014 -1.029 33 589 589 0 -388.818 0 -388.818 -284.539 -104.279 -107 -765
Buitenland Geconsolideerd Prijsmutaties en herwaarderingen 2023* 0 372 372 0 -418.244 0 -418.244 -287.877 -130.367 -1.014 -1.029 33 589 589 0 -388.818 0 -388.818 -284.539 -104.279 -107 -765
Buitenland Geconsolideerd Overige volumemutaties 2023* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Buitenland Geconsolideerd Eindbalans 2023* 0 1.389 1.389 0 656.735 0 656.735 97.303 559.432 65.456 131.262 1.373 7.107 7.107 0 631.949 0 631.949 95.930 536.019 93.878 95.515
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat financiële transacties, overige mutaties en balansen van de Nederlandse economie. Het geeft inzicht in veel aspecten van de financiële situatie in Nederland. Zoals de hoogte van de overheidsschuld, van de hypotheekschuld van huishoudens, het aandelenbezit van beleggingsinstellingen en de verstrekte kredieten door financiële instellingen. In deze tabel worden de sectoren zowel geconsolideerd als niet-geconsolideerd gepresenteerd.

Gegevens beschikbaar vanaf:
Jaargegevens vanaf 1995.
Kwartaalgegevens vanaf het eerste kwartaal 1999.

Status van de cijfers:
De gegevens van 1995 tot en met 2020 zijn definitief. Gegevens van 2021, 2022 en 2023 hebben de status voorlopig.

Wijzigingen per 25 maart 2024:
Cijfers over het vierde kwartaal van 2023 en het jaar 2023 zijn toegevoegd.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Jaarcijfers:
De eerste jaarcijfers komen beschikbaar 85 dagen na afloop van het verslagjaar als som van de cijfers van de vier kwartalen van het betreffende jaar. Vervolgens worden na 6 en 18 maanden respectievelijk de voorlopige en definitieve jaarramingen gepubliceerd. Hiernaast worden bij de sectorrekeningen de financiële rekeningen en balansen voor alle verslagperioden jaarlijks gereviseerd. De cijfers komen jaarlijks in juni beschikbaar op StatLine, de elektronische database van het CBS. Daarnaast worden de cijfers jaarlijks in juli in ‘de Nationale rekeningen tabellenset' gepubliceerd.
Kwartaalcijfers:
85 dagen na afloop van een verslagkwartaal komt de eerste kwartaalraming beschikbaar. Mocht daarna nog nieuwe kwartaalinformatie beschikbaar komen, dan kan in september het eerste, en in december het tweede kwartaal nog worden herzien. In maart kunnen de eerste drie kwartalen nog worden bijgesteld. Als in juni nieuwe jaarcijfers beschikbaar komen, dan worden de kwartaalcijfers opnieuw herzien zodat ze aansluiten op die jaarcijfers.
Hiernaast kunnen er tussentijdse actualisaties plaatsvinden om eind maart en eind september de meest actuele gegevens over de overheid aan de Europese Commissie te verstrekken.

Toelichting onderwerpen

Vorderingen
Verzekerings-, pensioenregelingen
Verzekerings-, pensioen- en standaardgarantieregelingen zijn in zes subcategorieën onderverdeeld:
- technische voorzieningen schadeverzekering;
- levensverzekerings- en lijfrenterechten;
- pensioenrechten;
- aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders;
- rechten op niet-pensioenuitkeringen, en
- voorzieningen voor claims in het kader van standaardgaranties.
Levensverz.- en lijfrenterechten
Levensverzekerings- en lijfrenterechten zijn financiële aanspraken van levensverzekeringspolishouders en begunstigden van een lijfrente op vennootschappen die levensverzekeringen aanbieden.
Pensioenrechten, overige aanspraken
Pensioenrechten omvatten financiële aanspraken van huidige en voormalige werknemers op:
a) hun werkgevers;
b) een pensioenfonds;
c) een levensverzekeraar (collectieve contracten).
Overige aanspraken betreft aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders en rechten op niet-pensioenuitkeringen.
Totaal
Pensioenrechten omvatten financiële aanspraken van huidige en voormalige werknemers op:
a) hun werkgevers;
b) een pensioenfonds;
c) een levensverzekeraar (collectieve contracten).
Overige aanspraken betreft aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders en rechten op niet-pensioenuitkeringen.
Pensioenrechten
Pensioenrechten omvatten financiële aanspraken van huidige en voormalige werknemers op:
a) hun werkgevers;
b) een pensioenfonds;
c) een levensverzekeraar (collectieve contracten).

Bij deze post gaat het om de zogenaamde tweede pijler van het Nederlandse pensioenstelsel, m.a.w. de door werknemers opgebouwde aanvullende pensioenen en niet om de AOW. Onder deze post worden de pensioenaanspraken geboekt, en niet de totale waarde van de beleggingen. De pensioenaanspraken kunnen afwijken van de waarde van de beleggingen. Als de dekkingsgraad bijvoorbeeld 110 procent bedraagt, zijn de beleggingen 10 procent meer waard dan de pensioenaanspraken.
Overige aanspraken
Overige aanspraken bestaat uit aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders en rechten op niet-pensioenuitkeringen.

Rechten op niet-pensioenuitkeringen
Dit betreft in Nederland alleen rechten op basis van de VPL-regeling. De VPL-regeling (VUT, prepensioen, levensloop) is een overgangsregeling voor het voorwaardelijke pensioen dat veel werkgevers in 2006 en 2007 aan werknemers hebben toegezegd na afschaffen van de regelingen voor vervroegde uittreding. Bijdragen voor deze regeling zijn onderdeel van de sociale lasten van werkgevers (en werknemers), maar de rechten hebben een voorwaardelijke karakter. Om deze reden worden deze niet opgenomen als pensioenrechten, maar als rechten op niet-pensioenuitkeringen.
Financiële derivaten en aandelenopties
Financiële derivaten zijn financiële stukken gebaseerd op of afgeleid van een andere onderliggende waarde (bijvoorbeeld effecten, rente, valuta of grondstoffen), met het oog op verkleinen van risico's of juist speculatieve doeleinden. Bij derivaten worden afspraken gemaakt over mogelijke toekomstige koop-/verkoopprijzen van de onderliggende waarden of worden cashflows tegen elkaar uitgeruild. Alleen de afgeleide instrumenten die een marktwaarde hebben (omdat zij verhandelbaar zijn of op de markt kunnen worden gecompenseerd), worden in de nationale rekeningen als vorderingen beschouwd. Tot de financiële derivaten behoren opties en termijncontracten ( warrants, futures, swaps, en forward rate agreements). Tot de derivaten behoren niet de onderliggende waarde, de terug te betalen margestorting en de afgeleide instrumenten die niet verhandelbaar zijn. Termijncontracten zijn als saldo van vorderingen en schulden opgenomen bij vorderingen. Dit houdt in dat zij netto aan de activazijde van de balansen, financiële transacties en overige mutaties opgenomen zijn. Hierdoor kunnen de uitstaande posities een negatieve waarde aannemen.

Aandelenopties voor werknemers zijn overeenkomsten die op een bepaalde datum zijn aangegaan en op grond waarvan een werknemer het recht heeft een bepaald aantal aandelen van de werkgever te kopen tegen een vastgestelde prijs, hetzij op een bepaald tijdstip, hetzij binnen een periode die direct volgt na de datum vanaf wanneer de opties kunnen worden uitgeoefend.

Totaal
Financiële derivaten
Financiële derivaten zijn financiële stukken gebaseerd op of afgeleid van een andere onderliggende waarde (bijvoorbeeld effecten, rente, valuta of grondstoffen), met het oog op verkleinen van risico's of juist speculatieve doeleinden. Bij derivaten worden afspraken gemaakt over mogelijke toekomstige koop-/verkoopprijzen van de onderliggende waarden of worden cashflows tegen elkaar uitgeruild. Alleen de afgeleide instrumenten die een marktwaarde hebben (omdat zij verhandelbaar zijn of op de markt kunnen worden gecompenseerd), worden in de nationale rekeningen als vorderingen beschouwd. Tot de financiële derivaten behoren opties en termijncontracten (warrants, futures, swaps, en forward rate agreements). Tot de derivaten behoren niet de onderliggende waarde, de terug te betalen margestorting en de afgeleide instrumenten die niet verhandelbaar zijn. Termijncontracten zijn als saldo van vorderingen en schulden opgenomen bij vorderingen. Dit houdt in dat zij netto aan de activazijde van de balansen, financiële transacties en overige mutaties opgenomen zijn. Hierdoor kunnen de uitstaande posities een negatieve waarde aannemen.
Totaal
Opties
Opties zijn overeenkomsten die de optiehouder het recht geven, maar niet verplichten binnen een bepaalde periode of op een bepaalde datum een actief tegen een van tevoren overeengekomen prijs te kopen van of te verkopen aan de optieschrijver.
Termijncontracten
Termijncontracten zijn financiële overeenkomsten waarin beide partijen afspreken een bepaalde hoeveelheid van een onderliggend actief op een vastgestelde datum tegen een overeengekomen prijs (de uitoefenprijs) uit te wisselen.
Aandelenopties voor werknemers
Aandelenopties voor werknemers zijn overeenkomsten die op een bepaalde datum zijn aangegaan en op grond waarvan een werknemer het recht heeft een bepaald aantal aandelen van de werkgever te kopen tegen een vastgestelde prijs, hetzij op een bepaald tijdstip, hetzij binnen een periode die direct volgt na de datum vanaf wanneer de opties kunnen worden uitgeoefend.
Overige vorderingen/schulden
Overige vorderingen/schulden zijn financiële activa en passiva die ontstaan als tegenboekingen van transacties indien er sprake is van een tijdsverschil tussen deze transacties en de daarmee samenhangende betalingen. Financiële transacties in overige vorderingen/schulden omvatten:
- handelskredieten en voorschotten, en
- overige transitorische posten

Handelskredieten en voorschotten
Handelskredieten en voorschotten zijn financiële aanspraken die voortvloeien uit de rechtstreekse kredietverlening door aanbieders van goederen en diensten aan hun klanten, en uit vooruitbetalingen door klanten voor nog niet geleverde goederen en diensten.
Overige transitorische posten
Overige transitorische posten zijn financiële aanspraken die ontstaan uit tijdsverschillen tussen verdelingstransacties of financiële transacties op de secundaire markt en de daarmee samenhangende betalingen. Overige transitorische posten omvatten financiële aanspraken die ontstaan als gevolg van het tijdsverschil tussen het moment van toerekening van transacties aan een verslagperiode en de daarmee samenhangende betalingen. Het kan bijvoorbeeld gaan om:
- lonen;
- belastingen en sociale premies;
- dividenden;
- huur, en
- aankoop en verkoop van effecten.

Schulden
Verzekerings-, pensioenregelingen
Verzekerings-, pensioen- en standaardgarantieregelingen zijn in zes subcategorieën onderverdeeld:
- technische voorzieningen schadeverzekering;
- levensverzekerings- en lijfrenterechten;
- pensioenrechten;
- aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders;
- rechten op niet-pensioenuitkeringen, en
- voorzieningen voor claims in het kader van standaardgaranties.
Levensverz.- en lijfrenterechten
Levensverzekerings- en lijfrenterechten zijn financiële aanspraken van levensverzekeringspolishouders en begunstigden van een lijfrente op vennootschappen die levensverzekeringen aanbieden.
Pensioenrechten, overige aanspraken
Pensioenrechten omvatten financiële aanspraken van huidige en voormalige werknemers op:
a) hun werkgevers;
b) een pensioenfonds;
c) een levensverzekeraar (collectieve contracten).
Overige aanspraken betreft aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders en rechten op niet-pensioenuitkeringen.
Totaal
Pensioenrechten omvatten financiële aanspraken van huidige en voormalige werknemers op:
a) hun werkgevers;
b) een pensioenfonds;
c) een levensverzekeraar (collectieve contracten).
Overige aanspraken betreft aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders en rechten op niet-pensioenuitkeringen.
Pensioenrechten
Pensioenrechten omvatten financiële aanspraken van huidige en voormalige werknemers op:
a) hun werkgevers;
b) een pensioenfonds;
c) een levensverzekeraar (collectieve contracten).

Bij deze post gaat het om de zogenaamde tweede pijler van het Nederlandse pensioenstelsel, m.a.w. de door werknemers opgebouwde aanvullende pensioenen en niet om de AOW. Onder deze post worden de pensioenaanspraken geboekt, en niet de totale waarde van de beleggingen. De pensioenaanspraken kunnen afwijken van de waarde van de beleggingen. Als de dekkingsgraad bijvoorbeeld 110 procent bedraagt, zijn de beleggingen 10 procent meer waard dan de pensioenaanspraken.
Overige aanspraken
Overige aanspraken bestaat uit aanspraken van pensioenfondsen op pensioenbeheerders en rechten op niet-pensioenuitkeringen.

Rechten op niet-pensioenuitkeringen
Dit betreft in Nederland alleen rechten op basis van de VPL-regeling. De VPL-regeling (VUT, prepensioen, levensloop) is een overgangsregeling voor het voorwaardelijke pensioen dat veel werkgevers in 2006 en 2007 aan werknemers hebben toegezegd na afschaffen van de regelingen voor vervroegde uittreding. Bijdragen voor deze regeling zijn onderdeel van de sociale lasten van werkgevers (en werknemers), maar de rechten hebben een voorwaardelijke karakter. Om deze reden worden deze niet opgenomen als pensioenrechten, maar als rechten op niet-pensioenuitkeringen.
Financiële derivaten en aandelenopties
Financiële derivaten en aandelenopties voor werknemers zijn in twee subcategorieën onderverdeeld:
- financiële derivaten, en
- aandelenopties voor werknemers.
Totaal
Financiële derivaten
Financiële derivaten zijn financiële stukken gebaseerd op of afgeleid van een andere onderliggende waarde (bijvoorbeeld effecten, rente, valuta of grondstoffen), met het oog op verkleinen van risico's of juist speculatieve doeleinden. Bij derivaten worden afspraken gemaakt over mogelijke toekomstige koop-/verkoopprijzen van de onderliggende waarden of worden cashflows tegen elkaar uitgeruild. Alleen de afgeleide instrumenten die een marktwaarde hebben (omdat zij verhandelbaar zijn of op de markt kunnen worden gecompenseerd), worden in de nationale rekeningen als vorderingen beschouwd. Tot de financiële derivaten behoren opties en termijncontracten (warrants, futures, swaps, en forward rate agreements). Tot de derivaten behoren niet de onderliggende waarde, de terug te betalen margestorting en de afgeleide instrumenten die niet verhandelbaar zijn. Termijncontracten zijn als saldo van vorderingen en schulden opgenomen bij vorderingen. Dit houdt in dat zij netto aan de activazijde van de balansen, financiële transacties en overige mutaties opgenomen zijn. Hierdoor kunnen de uitstaande posities een negatieve waarde aannemen.
Totaal
Opties
Opties zijn overeenkomsten die de optiehouder het recht geven, maar niet verplichten binnen een bepaalde periode of op een bepaalde datum een actief tegen een van tevoren overeengekomen prijs te kopen van of te verkopen aan de optieschrijver.
Termijncontracten
Termijncontracten zijn financiële overeenkomsten waarin beide partijen afspreken een bepaalde hoeveelheid van een onderliggend actief op een vastgestelde datum tegen een overeengekomen prijs (de uitoefenprijs) uit te wisselen.
Aandelenopties voor werknemers
Aandelenopties voor werknemers zijn overeenkomsten die op een bepaalde datum zijn aangegaan en op grond waarvan een werknemer het recht heeft een bepaald aantal aandelen van de werkgever te kopen tegen een vastgestelde prijs, hetzij op een bepaald tijdstip, hetzij binnen een periode die direct volgt na de datum vanaf wanneer de opties kunnen worden uitgeoefend.
Overige vorderingen/schulden
Overige vorderingen/schulden zijn financiële activa en passiva die ontstaan als tegenboekingen van transacties indien er sprake is van een tijdsverschil tussen deze transacties en de daarmee samenhangende betalingen. Financiële transacties in overige vorderingen/schulden omvatten:
- handelskredieten en voorschotten, en
- overige transitorische posten
Handelskredieten en voorschotten
Handelskredieten en voorschotten zijn financiële aanspraken die voortvloeien uit de rechtstreekse kredietverlening door aanbieders van goederen en diensten aan hun klanten, en uit vooruitbetalingen door klanten voor nog niet geleverde goederen en diensten.
Overige transitorische posten
Overige transitorische posten zijn financiële aanspraken die ontstaan uit tijdsverschillen tussen verdelingstransacties of financiële transacties op de secundaire markt en de daarmee samenhangende betalingen. Overige transitorische posten omvatten financiële aanspraken die ontstaan als gevolg van het tijdsverschil tussen het moment van toerekening van transacties aan een verslagperiode en de daarmee samenhangende betalingen. Het kan bijvoorbeeld gaan om:
- lonen;
- belastingen en sociale premies;
- dividenden;
- huur, en
- aankoop en verkoop van effecten.