Sterkere daling ondernemersvertrouwen
| Jaar | Kwartaal | Ondernemersvertrouwen |
|---|---|---|
| 2011 | 1e kwartaal | 7,2 |
| 2011 | 2e kwartaal | 10,1 |
| 2011 | 3e kwartaal | 3,2 |
| 2011 | 4e kwartaal | -4,4 |
| 2012 | 1e kwartaal | -6,3 |
| 2012 | 2e kwartaal | -6,8 |
| 2012 | 3e kwartaal | -8,6 |
| 2012 | 4e kwartaal | -9,2 |
| 2013 | 1e kwartaal | -10,7 |
| 2013 | 2e kwartaal | -11,7 |
| 2013 | 3e kwartaal | -8,7 |
| 2013 | 4e kwartaal | -2,7 |
| 2014 | 1e kwartaal | 1,6 |
| 2014 | 2e kwartaal | 4,7 |
| 2014 | 3e kwartaal | 2,9 |
| 2014 | 4e kwartaal | 4,9 |
| 2015 | 1e kwartaal | 5,6 |
| 2015 | 2e kwartaal | 5,4 |
| 2015 | 3e kwartaal | 8,7 |
| 2015 | 4e kwartaal | 7,4 |
| 2016 | 1e kwartaal | 9,3 |
| 2016 | 2e kwartaal | 8,8 |
| 2016 | 3e kwartaal | 7,9 |
| 2016 | 4e kwartaal | 9,2 |
| 2017 | 1e kwartaal | 14,7 |
| 2017 | 2e kwartaal | 15,5 |
| 2017 | 3e kwartaal | 15,9 |
| 2017 | 4e kwartaal | 13,4 |
| 2018 | 1e kwartaal | 18,1 |
| 2018 | 2e kwartaal | 14,2 |
| 2018 | 3e kwartaal | 15,0 |
| 2018 | 4e kwartaal | 13,4 |
| 2019 | 1e kwartaal | 10,6 |
| 2019 | 2e kwartaal | 12,0 |
| 2019 | 3e kwartaal | 10,6 |
| 2019 | 4e kwartaal | 6,6 |
| Bron: CBS, KVK, EIB, MKB-Nederland, VNO-NCW | ||
Het ondernemersvertrouwen kwam in het vierde kwartaal uit op 6,6. In het derde kwartaal stond het vertrouwen op 10,6. De daling van het vertrouwen is in de meeste bedrijfstakken terug te zien. De grootste verslechtering van het sentiment vond plaats in de informatie en communicatie en in de delfstoffenwinning. In de informatie en communicatie kwam het ondernemersvertrouwen uit op 9,5. In het derde kwartaal was dit nog 25,0. Hierbij geldt dat het ondernemersvertrouwen in deze bedrijfstak grillig is. In de delfstoffenwinning nam het vertrouwen af naar –8,5. Het vertrouwen in de transportsector is afgenomen van 10,3 naar neutraal.
Ook in de bouw is het vertrouwen afgenomen, met ruim 5 punten tot 15,3. Maatregelen rond PFAS en stikstofuitstoot spelen hier mogelijk een rol. Het ondernemersvertrouwen bevindt zich in deze bedrijfstak echter nog wel op een hoog niveau.
De enige bedrijfstakken waar het ondernemersvertrouwen is toegenomen zijn de autobranche, waar het vertrouwen overigens nog steeds negatief is, de detailhandel en de verhuur en handel van onroerend goed.
| Bedrijfstak | 4e kwartaal | 3e kwartaal |
|---|---|---|
| Niet-financieel bedrijfsleven | 6,6 | 10,6 |
| Bouwnijverheid | 15,3 | 20,6 |
| Detailhandel (niet in auto's) | 12,9 | 7,6 |
| Groothandel en handelsbemiddeling | 10,8 | 12,9 |
| Informatie en communicatie | 9,5 | 25,0 |
| Zakelijke dienstverlening | 7,4 | 15,3 |
| Industrie | 3,6 | 3,9 |
| Verhuur en handel van onroerend goed | 2,8 | 1,5 |
| Horeca | 1,9 | 7,4 |
| Vervoer en opslag | 0,0 | 10,3 |
| Autohandel en -reparatie | -7,2 | -12,7 |
| Delfstoffenwinning | -8,5 | 8,9 |
| Bron: CBS, KVK, EIB, MKB-Nederland, VNO-NCW | ||
Verwachtingen voor 2020
Ondernemers zijn verdeeld over de verwachtingen voor 2020. De verwachtingen zijn over het algemeen positief, maar minder positief dan ze een jaar geleden waren voor 2019. Per saldo voorziet 18,9 procent van de ondernemers een toename van de omzet in 2020. In de bouwnijverheid en de delfstoffenwinning is het aantal ondernemers dat volgend jaar een afname van de omzet verwacht groter dan het aantal dat een toename verwacht.
Per saldo verwacht 13,0 procent van de ondernemers in 2020 meer personeel in dienst te hebben dan in 2019. Per saldo 5,0 procent van de ondernemers verwacht in 2020 meer te investeren. De verschillen tussen de bedrijfstakken zijn groot. Zo verwacht in de onroerendgoedbranche per saldo 25,6 procent van de ondernemers een toename van de investeringen, in de autobranche verwacht per saldo 9,3 procent van de ondernemers minder te investeren.
| Jaar | Omzet (Saldo % bedrijven die toename en afname verwachten) | Buitenlandse omzet (Saldo % bedrijven die toename en afname verwachten) | Personeelssterkte (Saldo % bedrijven die toename en afname verwachten) | Investeringen (Saldo % bedrijven die toename en afname verwachten) |
|---|---|---|---|---|
| 2013 | 0,8 | 11,9 | -14,3 | -8,9 |
| 2014 | 11,7 | 16,7 | -13,1 | -5,5 |
| 2015 | 24,3 | 18,0 | -2,1 | 4,6 |
| 2016 | 28,1 | 19,0 | 5,4 | 6,0 |
| 2017 | 29,1 | 15,8 | 10,5 | 7,9 |
| 2018 | 30,4 | 14,6 | 17,7 | 10,0 |
| 2019 | 30,4 | 14,5 | 17,2 | 8,5 |
| 2020 | 18,9 | 10,1 | 13,0 | 5,0 |
| Bron: CBS, KVK, EIB, MKB-Nederland, VNO-NCW | ||||
Dit is een gezamenlijke publicatie van:
Bronnen
- StatLine – Ondernemersvertrouwen; bedrijfstakken
- StatLine – Ondernemersvertrouwen; regio
- StatLine – Conjunctuurenquête Nederland; kwartaal; bedrijfstakken
Relevante links
- Website - Staat van het MKB
- Website - Ondernemersplein