ODiN 2022 Noordvleugel

In dit rapport staan de belangrijkste resultaten van het Onderzoek Onderweg in Nederland 2022 met betrekking tot het meerwerk Noordvleugel.

1.1 Landelijk ODiN onderzoek

Verplaatsingsonderzoek kent in Nederland een lange geschiedenis. Van 1978 tot en met 2003 is er het Onderzoek Verplaatsingsgedrag (OVG) dat werd uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In de periode 2004 tot en met 2009 werd het onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat uitgevoerd door het bureau SocialData onder de naam Mobiliteitsonderzoek Nederland (MON). Van 2010 tot en met 2017 voerde het CBS het Onderzoek Verplaatsingen in Nederland (OViN) uit. Sinds 1 januari 2018 is het verplaatsingsonderzoek sterk gewijzigd en wordt het uitgevoerd onder de naam Onderweg in Nederland (ODiN).

In dit plausibiliteitsrapport worden de resultaten van ODiN 2022 in het gebied Noordvleugel gepresenteerd en vergeleken met die van de voorgaande drie onderzoeksjaren. De resultaten zijn niet enkel gebaseerd op de responsen uit de steekproef van het meerwerk, maar op alle responsen van inwoners uit Noordvleugel, dus ook die vanuit de landelijke steekproef. Al deze responsen zijn onderdeel van één geïntegreerd bestand en alle responsen in dat bestand worden gezamenlijk gewogen. De significante verschillen in de uitkomsten tussen de opeenvolgende jaren zijn in de tabellen aangegeven. De mutaties van 2022 ten opzichte van 2021 en van 2022 met 2019 worden getoetst op basis van statistische marges.

Het jaar 2022 was het jaar waarin de meeste maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus SARS-CoV-19 beëindigd werden; halverwege januari 2022 eindigde een periode met een harde lockdown. Het virus en de bijbehorende maatregelen hadden in 2022 een minder grote impact op de Nederlandse samenleving dan in de twee jaren daarvoor. 2022 was echter ook het jaar waarin Rusland haar buurland Oekraïne binnenviel (24 februari 2022) en daarmee een oorlog startte die wereldwijd (economische) gevolgen had.

Naast voorliggend rapport met resultaten van ODiN 2022 betreffende Noordvleugel is er ook een onderzoeksbeschrijving van het ODiN 2022 en een landelijke plausibiliteitsrapportage. Deze bieden meer achtergrondinformatie over (de resultaten van) het onderzoek.

Belangrijke informatie specifiek over het meerwerk Noordvleugel staat in de volgende paragraaf. Verschillen in de onderzoeksmethode tussen ODiN 2021 en ODiN 2022 staan in paragraaf 1.3. In paragraaf 1.4 wordt ingegaan op de betekenis van de gebruikte indicatoren. Paragraaf 1.5 bevat ongewogen responsinformatie. De laatste paragraaf tenslotte bevat de leeswijzer voor de andere hoofdstukken in deze rapportage.

1.2 Meerwerk Noordvleugel

De Vervoerregio Amsterdam laat sinds 2011 meerwerk uitvoeren voor het noordelijke deel van de Randstad, genaamd Noordvleugel.

Het meerwerkgebied Noordvleugel bestaat in 2022 uit 51 gemeenten¹⁾. Dat lijken er evenveel als in 2021, maar er zijn twee herindelingen geweest en daarnaast zijn er twee gemeenten aan het meerwerkgebied toegevoegd. De gemeenten Beemster en Purmerend zijn samengegaan als gemeente Purmerend. De gemeenten Heerhugowaard en Langedijk gaan gezamenlijk verder als gemeente Dijk en Waard. Toegevoegd aan het meerwerkgebied zijn de gemeenten Urk en Noordoostpolder. Daarmee zijn nu alle gemeenten van de provincie Flevoland onderdeel van het meerwerkgebied Noordvleugel. Het is gebied is daarmee in 2022 samengesteld uit 31 gemeenten in de metropoolregio Amsterdam (29 in Noord-Holland en 2 in Flevoland), 16 gemeenten in Noord-Holland Noord en de 4 resterende gemeenten in Flevoland. In bijlage A is de gebiedsindeling in meer detail uitgewerkt.

De steekproef voor het meerwerk Noordvleugel bestaat in 2022 uit personen woonachtig in de 51 gemeenten van het meerwerkgebied. De gemeente Amsterdam en de deelregio Regio Alkmaar nemen daarbij een bijzondere plek in. Daar worden voor de meerwerkopdracht Noordvleugel namelijk geen extra steekproefpersonen getrokken. Dit is vanwege het feit dat daar, gezien de informatiebehoefte, vanuit de landelijke steekproef al voldoende responsen worden behaald. Beide deelregio’s worden wél beschouwd als onderdeel van het meerwerkgebied Noordvleugel, omdat er voor deze gebieden binnen de meerwerkopdracht wel een informatiebehoefte bestaat.

Meerwerkgebied versus rapportagegebied

In de jaren 2018 tot en met 2020 had het meerwerkgebied Noordvleugel telkens dezelfde geografische afbakening, namelijk de metropoolregio Amsterdam plus de gemeenten Zeewolde en Dronten. Nadat in 2021 het meerwerkgebied is uitgebreid met het deelgebied Noord-Holland Noord en in 2022 met Urk en Noordoostpolder is er voor gekozen om het gebied waarover in deze rapportage jaarlijks de resultaten zijn gepresenteerd niet te wijzigen. Hierdoor blijven de gepresenteerde resultaten van 2021 en 2022 vergelijkbaar met die van de jaren ervoor. Dit betekent tevens dat de resultaten in deze rapportage dus zijn berekend zonder respondenten uit het deelgebied Noord-Holland Noord en Urk & Noordoostpolder mee te nemen. Er is dus een verschil tussen het meerwerkgebied Noordvleugel (51 gemeenten) in het databestand en het rapportagegebied Noordvleugel (33 gemeenten) waarvan in deze rapportage de resultaten gepresenteerd worden.

Responseisen en responswensen Noordvleugel

Voor het rapportagegebied Noordvleugel is de responseis 2 000 respondenten uit enkel de meerwerksteekproef. Voor elk van de tien basisregio’s daarvan geldt tevens een responswens van minimaal 700 responsen afkomstig uit zowel de landelijke als de meerwerksteekproef. Voor het meerwerkgebied Noord-Holland Noord geldt geen responseis, maar wel een responswens van minimaal 700 responsen (uit zowel de landelijke als de meerwerksteekproef) voor elk van de drie deelregio’s van Noord-Holland Noord. Ook voor het gezamenlijke gebied van de gemeenten Urk en Noordoostpolder geldt een responswens van 700 respondenten.

1.3 Belangrijke verschillen tussen ODiN 2021 en ODiN 2022

In deze paragraaf worden de onderzoeksverschillen beschreven van ODiN 2022 ten opzichte van het voorgaande onderzoeksjaar. Daarbij gaat het met name om de verschillen die mogelijk van belang zijn bij het beoordelen van de verschillen tussen de resultaten van beide onderzoeksjaren.

In 2022 heeft de weging van het onderzoek enkele wijzigingen ondergaan die de vergelijkbaarheid met vorig jaar licht kunnen beïnvloeden. Deze worden hieronder vermeld. Er zijn echter meer wijzigingen geweest in het onderzoeksproces. Voor een volledig overzicht van de verschillen en meer detailinformatie wordt verwezen naar de Onderzoeksbeschrijving van ODiN 2022.

Weging - regionale indelingen

De weegvariabelen met regionale indelingen in het weegmodel van ODiN 2022 hebben een aantal wijzigingen ondergaan. Deze zijn doorgevoerd vanwege het toevoegen van de meerwerkregio Urk & Noordoostpolder aan het meerwerk Noordvleugel.

Weging - voorweging

Om de insluit- of startgewichten voor de eindweging van ODiN te benaderen wordt de weging van ODiN gestart met een voorweging. Daarmee wordt gecorrigeerd voor ongelijke insluitkansen en ook deels selectieve respons tussen de verschillende groepen. In de voorweging wordt onder andere rekening gehouden met (wijzigingen in) het steekproefontwerp. De voorweging bestaat bij ODiN uit 3 elementen, namelijk de doelgroepen (strata) uit de steekproef, een regionale component en een eventuele periode-indeling. Deze laatste is de afgelopen jaren ingezet om in te spelen op wijzigingen in de steekproef gedurende het onderzoeksjaar. Zoals hiervoor al aangegeven is de regionale component aangepast vanwege de wijzigingen in het meerwerk. Daarnaast is ook de periode-indeling aangepast om in de voorweging al zoveel mogelijk te zorgen voor een evenwichtige responsvertegenwoordiging.

1.4 Indicatoren in deze plausibiliteitsrapportage

In de tabellen worden evenals in voorgaande jaren de waarden van verschillende indicatoren per jaar weergegeven. In deze rapportage betreft het de ODiN-jaren 2019 tot en met 2022. Dit laatste jaar was evenals 2020 en 2021 een bijzonder jaar in verband met covid-19 en de diverse maatregelen die daarom afwisselend van toepassing waren. Daarom is er in deze rapportage voor gekozen zowel de verschilpercentages op te nemen waarmee de waarden in 2022 gewijzigd zijn ten opzichte van 2021 en waarmee de waarden in 2022 gewijzigd zijn ten opzichte van 2019.

Het onderzoek wordt uitgevoerd onder personen van 6 jaar of ouder in particuliere huishoudens in Nederland. Dat wil zeggen dat personen in instellingen, inrichtingen en tehuizen niet tot de doelpopulatie behoren. Voor deze rapportage is de doelpopulatie verder afgebakend tot enkel de inwoners van het rapportagegebied Noordvleugel (zie paragraaf 1.2). Alle in deze rapportage opgenomen indicatoren hebben dus betrekking op deze afbakening van de doelpopulatie en daarbij wordt gerekend met de populatie per 1 juli van het betreffende onderzoeksjaar.

Veel van de indicatoren zijn gebaseerd op reguliere verplaatsingen. Daarbij gaat het om:

Dagelijkse mobiliteit van de Nederlandse bevolking van 6 jaar of ouder in particuliere huishoudens

• op Nederlands grondgebied
• inclusief vakantieverplaatsingen
• exclusief (werkgerelateerde) serieverplaatsingen
• exclusief beroepsmatige verplaatsingen met een zwaar vrachtvoertuig
• exclusief ritten met een vliegtuig

De (werkgerelateerde) serieverplaatsingen van ODiN betreffen: drie of meer opeenvolgende verplaatsingen met een werkgerelateerd doel (werken, zakelijk of beroepsmatig). Een serieverplaatsing wordt vrijwel altijd vooraf gegaan door 1 afzonderlijk uitgevraagde werkgerelateerde verplaatsing²⁾. Wanneer er 2 of 3 opeenvolgende werkgerelateerde verplaatsingen hebben plaatsgevonden, dan is ieder van die verplaatsingen wel afzonderlijk uitgevraagd. Deze afzonderlijk uitgevraagde werkgerelateerde verplaatsingen worden in ODiN beschouwd als reguliere verplaatsingen. Ook bij de resultaten van serieverplaatsingen worden de afgelegde kilometers met een vliegtuig en met een zwaar vrachtvoertuig niet meegeteld.

De voornaamste indicator in deze rapportage is de totale vervoersprestatie (reizigerskilometers) van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in Nederland per jaar per vervoerwijze. Deze bestaat uit de totale afgelegde afstand van reguliere verplaatsingen en de serieverplaatsingen. De totale vervoersprestatie wordt uitgesplitst naar type vervoerwijze. In de analyse wordt bepaald of de reizigerskilometers naar vervoerwijze significant zijn gewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit geldt ook voor de overige indicatoren in deze rapportage.

De plausibiliteitsrapportage richt zich vooral op het belangrijkste bestandsdeel van de totale vervoersprestatie: de reguliere verplaatsingen. Deze omvatten landelijk gezien circa 96 procent van het totale aantal reizigerskilometers van personen van 6 jaar of ouder. Het totaal aantal reguliere reizigerskilometers is de gemiddelde afstand per verplaatsing maal het gemiddelde aantal reguliere verplaatsingen per persoon per dag maal het aantal dagen in het jaar. De gemiddelde afstand per verplaatsing en het gemiddelde aantal reguliere verplaatsingen per persoon van 6 jaar of ouder per dag zijn dus de bepalende variabelen uit ODiN voor het totale aantal reizigerskilometers. De totale reizigerskilometers, de reguliere reizigerskilometers, de gemiddelde afstand per verplaatsing en het gemiddeld aantal reguliere verplaatsingen per persoon per dag worden in de rapportage afzonderlijk gepresenteerd. Zij worden uitgesplitst naar vervoerwijze en/of verplaatsingsmotief.

De verkeersdeelname en de deelname aan het openbaar vervoer zijn eveneens belangrijke indicatoren. Zij worden uitgesplitst naar de persoonskenmerken geslacht en maatschappelijke participatie. Een persoon neemt aan het verkeer deel als deze minimaal één reguliere verplaatsing of minimaal één serieverplaatsing op een dag maakt in Nederland. Ook personen die enkel vakantieverplaatsingen hebben gemaakt, tellen dus mee bij het bepalen van de verkeersdeelnemers. Niet mee tellen personen met uitsluitend (beroepsmatig) wegvervoer met een zwaar vrachtvoertuig en uiteraard tellen niet mee personen met enkel verplaatsingen geheel in het buitenland. Deze laatsten worden meegeteld bij de ‘thuisblijvers’.

Betrouwbaarheid en significantie

In deze rapportage worden enkel cijfers gepresenteerd die statistisch betrouwbaar geacht worden. Mocht dat niet het geval zijn, dan wordt geen waarde gepresenteerd, maar in plaats daarvan een punt. Daarbij hanteren we de vuistregel dat de waarde betrouwbaar wordt geacht indien het aantal unieke respondenten dat bijdraagt aan de schatting minimaal 50 is en de relatieve marge niet groter is dan 50%. De significantie van jaar-op-jaar-verschillen is bepaald met behulp van betrouwbaarheidsintervallen waarvan met 95% zekerheid verwacht wordt dat de werkelijke waarde er binnen ligt. In de tabellen worden significante verschillen ten opzichte van het voorgaande jaar met een voetnoot weergegeven.

1.5 Ongewogen responsinformatie

In tabel 1.5.1 staan de responseisen en behaalde responsaantallen voor het rapportagegebied Noordvleugel per onderzoeksjaar uit de meerwerksteekproef vermeld.

In tabel 1.5.2 staat het aantal respondenten woonachtig in het meerwerkgebied Noordvleugel, dus van het rapportagegebied plus Noord-Holland Noord en Urk & Noordoostpolder, uit de diverse steekproeven per onderzoeksjaar vermeld.

Van de 12.038 respondenten woonachtig in het meerwerkgebied Noordvleugel zijn er 9.027 woonachtig in het rapportagegebied. Van de rest zijn 2.262 respondenten woonachtig in Noord-Holland Noord en 749 in Urk & Noordoostpolder. Van de respondenten woonachtig in Noord-Holland Noord zijn 468 afkomstig uit de meerwerksteekproef. Voor Urk & Noordoostpolder zijn dat er absoluut en relatief gezien meer: 573 respondenten.

Merk op dat personen uit de meerwerksteekproef woonachtig in Noordvleugel gedurende het dataverzamelingstraject kunnen verhuizen naar een locatie buiten het meerwerkgebied. Tevens kan het zo zijn dat er steekproefpersonen uit een andere steekproef verhuizen naar het gebied Noordvleugel en vervolgens responderen.

1.6 Indeling van de rapportage

De indeling van de rapportage is als volgt. In hoofdstuk 2 worden de reizigerskilometers van de inwoners van het rapportagegebied Noordvleugel gepresenteerd. De resultaten worden weergegeven naar vervoerwijze en reismotief. In hoofdstuk 3 volgt het gemiddeld aantal verplaatsingen per persoon per dag en in hoofdstuk 4 de gemiddelde afstand per verplaatsing. In hoofdstuk 5 komt de verkeersdeelname en deelname aan het openbaar vervoer aan bod. Tot slot volgt hoofdstuk 6 met een samenvatting. Vermeldenswaardig is hier ook bijlage B waarin de marges behorende bij de gepresenteerde cijfers in de hoofdstukken 2 tot en met 5 zijn te vinden.

In dit hoofdstuk worden reizigerskilometers per jaar gepresenteerd. De ODiN-bestanden van 2019, 2020, 2021 en 2022 bevatten de totale reizigerskilometers van inwoners van 6 jaar of ouder in particuliere huishoudens in Nederland gebaseerd op uitvraag via internet (cawi-only).

Bij het vergelijken van de cijfers in dit hoofdstuk dient rekening te worden gehouden met het feit dat het aantal kilometers per jaar afhankelijk is van het aantal dagen van het jaar (schrikkeljaren), maar dat dit bijvoorbeeld ook afhankelijk kan zijn van het aantal doordeweekse dagen, weekenddagen en werkdagen in een jaar (zie bijlage C voor een overzicht met de verschillen per jaar).

De totale vervoersprestatie in tabel 2.1 betreft alle reizigerskilometers per jaar in Nederland inclusief binnenlandse vakanties en serieverplaatsingen voor alle dagen van de week naar vervoerwijze. Zoals gebruikelijk bij ODiN zijn de cijfers exclusief (beroepsmatig) wegvervoer met vrachtwagens. De doelpopulatie bestaat uit inwoners van 6 jaar of ouder van het rapportagegebied Noordvleugel in particuliere huishoudens. De reizigerskilometers zijn gebaseerd op de ritafstanden³⁾.

Het totale aantal reizigerskilometers in het rapportagegebied Noordvleugel is in 2022 in vergelijking met ODiN 2021 significant toegenomen met ruim 2,8 miljard kilometer. Door de toename met 12 procent bedraagt de totale vervoersprestatie in Noordvleugel in 2022 bijna 26 miljard reizigerskilometers. Dat is significant minder (-11 procent) dan in 2019 toen er nog geen mobiliteitsbeperkende overheidsmaatregelen van kracht waren om de gevolgen en uitbreiding van de coronapandemie te beperken.

De vervoersprestatie met de trein is met een derde toegenomen van 2021 naar 2022 (34 procent, significant). Ook de vervoersprestatie met bus/tram/metro is in 2022 significant toegenomen met ruim een derde (37 procent). Met een toename van 12 procent ten opzichte van 2021, is de vervoersprestatie met de fiets door inwoners van Noordvleugel in 2022 eveneens significant toegenomen. De vervoersprestatie voor lopen is in 2022 significant afgenomen met 9 procent vergeleken met 2021.

De totale vervoersprestatie was in Noordvleugel in 2022 significant lager dan in 2019 (-11 procent). De vervoersprestatie van de openbaar vervoermodaliteiten is in 2022 ook significant lager dan in 2019. De vervoersprestatie van de trein in 2022 verschilt ruim 41 procent met 2019 en de vervoersprestatie met ‘bus, tram en metro’ verschilt bijna een derde (-32 procent) met 2019. Het totaal aantal kilometers dat is gelopen door de inwoners van Noordvleugel is in 2022 ruim een derde hoger dan in 2019 (34 procent, significant).

Er was in 2022 geen verschil in de vervoersprestatie van personenauto als bestuurder, personenautopassagier, brom- en snorfiets, en ‘overig’ van inwoners van Noordvleugel ten opzichte van 2021. Ten opzichte van 2019 was er geen significant verschil tussen de vervoersprestatie van personenauto als bestuurder, personenauto als passagier, brom-/snorfiets, fiets en ‘overig inclusief bestelauto’ met 2022. Behoudens de resultaten met betrekking tot de vervoersprestatie met de auto (als bestuurder en als passagier) waarbij geen significante verschillen zijn gevonden van 2021 naar 2022 en ook niet van 2022 met 2019, komen deze bevindingen in grote lijnen overeen met het landelijke beeld.

Tabel 2.2 bevat de reguliere reizigerskilometers van 2019, 2020, 2021 en 2022 onderverdeeld naar vervoerwijze. Het verschil tussen de totale vervoersprestatie in tabel 2.1 met het totaal aantal reizigerskilometers uit tabel 2.2 in 2022 is -825 miljoen kilometers afgelegd tijdens (werkgerelateerde) serieverplaatsingen. Deze worden immers alleen bij de totale vervoersprestatie meegeteld in tabel 2.1. In 2021 was het aantal kilometers afgelegd tijdens serieverplaatsingen 1,43 miljard en in 2019 736 miljoen.

De afname van het aantal reizigerskilometers gemaakt tijdens serieverplaatsingen van 2022 ten opzichte van 2021 is ook waargenomen bij de landelijke analyse. Uit een extra analyse uitgevoerd op landelijk niveau bleek dat er een significante afname had plaatsgevonden in kilometers van serieverplaatsingen met de bestelauto. Aangezien bestelauto’s tijdens serieverplaatsingen veelal gebruikt worden voor het halen en brengen van goederen, is een afname aannemelijk. Uit andere CBS-onderzoeken volgt dat de Nederlander in 2022 minder goederen online koopt en dat de omzet van de internetverkopen in 2022 is afgenomen met 5,8 procent in vergelijking met 2021 (CBS 2022a en CBS 2022b). Mogelijk speelt dit ook in het rapportagegebied Noordvleugel.

Uit de gegevens in tabel 2.2 volgt dat het totale aantal reguliere reizigerskilometers afgelegd door inwoners van Noordvleugel van 2022 op 2021 significant is toegenomen met 13 procent tot bijna 25 miljard kilometer.

Uit de verdeling naar vervoerwijze blijkt dat ook het aantal reizigerskilometers voor een deel van de in de tabel onderscheiden vervoerwijzen significant is toegenomen.

In 2022 is het aantal reguliere reizigerskilometers gereden door bestuurders van een personenauto bijna 11,6 miljard. Dat is een significante toename van 11 procent. De reizigerskilometers met trein en ‘bus, tram en metro’ zijn beide significant toegenomen met ruim een derde. Ook bij de fiets is het aantal reizigerskilometers significant toegenomen ten opzichte van 2021, en wel met 12 procent. Lopen is daarentegen met -9 procent significant afgenomen in deze periode.

Het verschil in reguliere reizigerskilometers tussen 2022 en 2019 was voor drie vervoerwijzen en het ‘totaal vervoermiddelen’ significant. Het totaal aantal reguliere reizigerskilometers was in 2022 ruim een tiende deel lager dan in 2019 (-11 procent). Het aantal reizigerskilometers afgelegd met trein en ‘bus, tram en metro’ was respectievelijk 42 en 32 procent lager dan in 2019.

Uitzondering op al deze afnames is ‘lopen’. Het aantal kilometers te voet was zowel in 2020 als in 2021 significant toegenomen ten opzichte van 2019. In 2022 is het aantal lopend afgelegde kilometers na twee jaren van toename, afgenomen. Ook na deze afname is in 2022 het aantal loopkilometers ruim een derde hoger dan in 2019 (35 procent). Er is geen significant verschil tussen 2019 en 2022 in afgelegde kilometers voor de modaliteiten personenautobestuurder, autopassagier, brom-/snorfiets, fiets en ‘overig inclusief bestelauto’.

In tabel 2.3a en 2.3b zijn de reizigerskilometers uitgesplitst naar enerzijds niet-beroepsmatige reguliere reizigerskilometers en anderzijds beroepsmatige reguliere reizigerskilometers. In 2022 is het aantal kilometers met niet-beroepsmatige motieven significant toegenomen met 13 procent vergeleken met 2021. Dat is een toename van ruim 2,9 miljard reizigerskilometers. Ten opzichte van 2019 is het aantal afgelegde kilometers dat een niet-beroepsmatig motief heeft 10 procent lager (significant).

De kilometers met alleen beroepsmatige motieven in 2022 zijn niet significant gewijzigd ten opzichte van 2021, maar verschillen wel significant met 2019. Vergeleken met 2019 zijn de reizigerskilometers met enkel beroepsmatige motieven lager (-39 procent). Het aandeel enkel beroepsmatig gemaakte reguliere reizigerskilometers is klein. In ODiN 2022 bedroeg dit 2,2 procent, in ODiN 2021 was dit 2,7 procent van de totale reguliere reizigerskilometers en in 2020 was dit aandeel 2,9 procent.

Gelet op de verdeling van de reguliere niet-beroepsmatige kilometers naar vervoerwijze blijkt uit de gegevens van tabel 2.3a dat het aantal afgelegde reizigerskilometers door inwoners van Noordvleugel in 2022 voor de meeste vervoerwijzen significant is gewijzigd. Het aantal reizigerskilometers van de personenauto als bestuurder is 11 procent hoger dan in 2021. De reizigerskilometers met de trein en met de modaliteitengroep ‘bus, tram en metro’ zijn beide toegenomen met respectievelijk, 35 en 34 procent . Ook zijn er meer kilometers per fiets afgelegd, namelijk 12 procent meer in 2022 dan in 2021 (significant). De kilometers voor de modaliteit lopen zijn met (-9 procent) afgenomen in 2022 vergeleken met een jaar eerder.

Vergeleken met 2019 blijkt dat het aantal kilometers afgelegd voor niet-beroepsmatige motieven met de trein en met ‘bus, tram en metro’ significant lager was dan in 2019 (achtereenvolgens -41 procent en -33 procent). Het aantal reizigerskilometers dat lopend is afgelegd, was in 2022 significant hoger dan in 2019 (35 procent).

Verder blijkt uit tabel 2.3b met beroepsmatig gereden kilometers in 2022, dat het aantal respondenten voor de categorieën ‘trein/bus/tram/metro', 'bestelauto' en 'overig' te klein is (minder dan 50) of de relatieve marge te groot is (meer dan 50%) om van een betrouwbaar cijfer te kunnen spreken. Daarom is bij deze waarden een punt gezet. Voorts zijn er geen significante verschillen gevonden met betrekking tot enkel beroepsmatig afgelegde reizigerskilometers binnen de vervoerwijzen tussen 2022, 2021 en 2020 en ook niet van 2022 vergeleken met 2019. Enkel het ‘totaal’ aan reizigerskilometers gemaakt voor beroepsmatige motieven is in 2022 significant lager dan in 2019 (-39 procent).

De tabellen 2.4 bevatten reizigerskilometers gemaakt op de doordeweekse dagen maandag tot en met vrijdag, ongeacht of het een feestdag is of niet. In 2021 waren er 261 doordeweekse dagen. De 'doordeweekse' reizigerskilometers zijn vervolgens uitgesplitst naar reguliere reizigerskilometers (inclusief beroepsmatige kilometers) en reguliere reizigerskilometers exclusief beroepsmatige reguliere reizigerskilometers. Ook in deze tabel zijn dus geen kilometers van (werkgerelateerde) serieverplaatsingen van ODiN opgenomen.

Uit deze resultaten volgt dat in ODiN 2022 op doordeweekse dagen bijna 17,3 miljard reguliere reizigerskilometers zijn afgelegd in Nederland door bewoners van 6 jaar of ouder wonende in Noordvleugel. Dat is significant meer dan in 2021. Ten opzichte van 2021 is het aantal doordeweekse reguliere reizigerskilometers toegenomen met 12 procent.

Het verschil tussen het totaal aantal kilometers in tabel 2.4a en tabel 2.4b bestaat uit reguliere reizigerskilometers gemaakt voor beroepsmatige motieven in 2021 op doordeweekse dagen. Echter dit verschil is gebaseerd op slechts 22 waarnemingen, hiermee dient bij de interpretatie rekening te worden gehouden.

Uit tabel 2.4b blijkt dat het totaal aantal reguliere kilometers voor niet-beroepsmatige motieven op doordeweekse dagen eveneens significant is toegenomen met 13 procent in 2022 in vergelijking met 2021.

Gelet op de verdeling naar vervoerwijze van reizigerskilometers afgelegd op doordeweekse dagen naar: totaal ‘alle motieven’ (tabel 2.4a) en naar totaal ‘niet-beroepsmatige motieven’ (tabel 2.4b). blijkt dat trein significant is toegenomen vergeleken met een jaar eerder (tabel 2.4a: 37 procent, tabel 2.4b: 39 procent). Ook ‘bus, tram en metro’ in 2022 zijn significant toegenomen ten opzichte van 2021 (in zowel tabel 2.4a als in tabel 2.4b: 34 procent). Dit geldt ook voor de reizigerskilometers die fietsend zijn afgelegd (tabel 2.4a: 13 procent, tabel 2.4b: 14 procent). Significant afgenomen van 2021 naar 2022 is het aantal kilometers ‘lopen’ voor totaal ’alle motieven’ en ook lopen voor ’niet-beroepsmatige motieven’ (beide, -10 procent).

Uit een vergelijking van de gegevens van 2022 en 2019 in tabellen 2.4a en 2.4b blijkt dat het aantal kilometers op doordeweekse dagen voor niet-beroepsmatige motieven significant lager is in 2022 (tabel 2.4a: -14 procent) dan in 2019.

Het totaal aantal treinreizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel is op doordeweekse dagen voor zowel ‘alle motieven’ als voor ‘niet-beroepsmatige motieven’ significant lager in 2022 dan in 2019 (tabel 2.4a: -42 procent, tabel 2.4b: -41 procent). In 2022 zijn ook minder reizigerskilometers gemaakt met ‘bus, tram en metro’ verdeeld naar ‘alle motieven’ en naar ‘niet-beroepsmatige motieven’ dan in 2019 (tabel 2.4a: -35 procent, tabel 2.4b: -36 procent).

Op een brom- of snorfiets zijn ook significant minder reizigerskilometers gemaakt vergeleken met 2019. Deze bedroegen in 2022 meer dan een derde minder dan in 2019 (tabel 2.4a: -38 procent, tabel 2.4b: -39 procent). Het aantal kilometers te voet tussen 2022 en 2019 is daarentegen significant hoger (tabel 2.4a: 32 procent, tabel 2.4b: 33 procent).

Tabellen 2.5 bevatten een indeling die vergelijkbaar is met die van de voorgaande tabellen. Het verschil is de selectie van het type dag. De tabellen 2.5a en 2.5b bevatten namelijk de resultaten op werkdagen, dat wil zeggen de doordeweekse dagen maandag tot en met vrijdag met uitzondering van feestdagen. Het verschil tussen het totaal aantal kilometers in de tabellen 2.5a en de tabellen 2.4a is het aantal kilometers afgelegd op doordeweekse feestdagen. Dit verschil (gebaseerd op 105 respondenten) bedraagt in 2022 circa 330 miljoen kilometers ofwel bijna 2 procent van de kilometers op doordeweekse dagen.

In het rapportagegebied Noordvleugel is het verschil tussen de schattingen in tabel 2.5a en tabel 2.5b gebaseerd op alle motieven enerzijds en de niet-beroepsmatige motieven anderzijds. Dit verschil is gebaseerd op slechts 21 waarnemingen. Hiermee dient bij de interpretatie rekening te worden gehouden.

Het totaal aantal reizigerskilometers op werkdagen voor ‘alle motieven’ (tabel 2.5a) als ook het aantal reizigerskilometers op werkdagen voor ‘niet-beroepsmatige motieven (tabel 2.5b) is in 2022 met respectievelijk 13 procent en 14 procent significant toegenomen ten opzichte van 2021. Daarnaast is het aantal reizigerskilometers op werkdagen voor zowel álle motieven (tabel 2.5a) als ook voor enkel niet-beroepsmatige motieven (tabel 2.5b) significant toegenomen voor de OV-modaliteiten: trein (tabel 2.5a: 41 procent, tabel 2.5b: 42 procent) en ‘bus, tram en metro’ (tabel 2.5a: 34 procent, tabel 2.5b: 33 procent). Daarnaast is op werkdagen voor alle motieven in het algemeen alsook voor enkel ‘niet-beroepsmatige’ motieven het aantal reizigerskilometers met de fiets door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder significant toegenomen met 13 procent. Ook op werkdagen zien we dat het aantal kilometers te voet significant is afgenomen met een tiende voor zowel ‘alle motieven’ als ook voor ‘niet-beroepsmatige motieven’.

Ten opzichte van 2019 zijn er in ODiN 2022 voor de meeste vervoerwijzen significante verschillen gevonden in het aantal afgelegde reizigerskilometers op werkdagen voor zowel ‘alle motieven’ als ‘niet-beroepsmatige motieven’. De afgelegde reizigerskilometers op werkdagen zijn in 2022 significant lager dan in 2019 voor de modaliteiten: trein (-41 procent voor ‘alle motieven’, -40 procent voor ‘niet-beroepsmatige motieven’), ’bus, tram en metro’ (-35 procent voor ‘alle motieven’, -36 procent voor ‘niet-beroepsmatige motieven’), brom- en snorfiets (-37 procent voor ‘alle motieven’ en -39 procent voor niet-beroepsmatige motieven). Uitzondering vormt het aantal kilometers ‘lopen’ op werkdagen. Dit is in 2022 significant hoger dan in 2019; 31 procent voor ‘alle motieven’ en ook 31 procent voor niet-beroepsmatige motieven.

In de tabellen 2.6 zijn de reguliere reizigerskilometers afgelegd door inwoners van Noordvleugel binnen Nederland, uitgesplitst naar reismotief. Tabel 2.6a bevat cijfers voor alle dagen van de week (zondag tot en met zaterdag) en tabel 2.6b bevat cijfers voor werkdagen (doordeweekse dagen uitgezonderd feestdagen).

In ODiN 2022 en 2021 is 68 procent van alle reguliere reizigerskilometers gemaakt door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder afgelegd op werkdagen, in ODiN 2020 en ODiN 2019 was dat 69 procent.

Het totaal aantal reguliere reizigerskilometers gemeten over alle dagen van de week was met bijna 25 miljard kilometer significant hoger (13 procent) in ODiN 2022 dan in ODiN 2021.

Voor alle dagen van de week (tabel 2.6a) blijkt dat er voor drie afzonderlijke motieven een significante toename van het aantal reizigerskilometers was in 2022 ten opzichte van 2021. Dit gold voor de motieven ‘Van en naar het werk’ (18 procent), ‘Zakelijk en beroepsmatig’ (45 procent) en ‘Onderwijs of cursus volgen’ (68 procent). Het aantal reizigerskilometers gemaakt voor het motief ‘Diensten en verzorging’ daalde in die periode significant met ruim een kwart.

Op werkdagen (tabel 2.6b) is in 2022 vergeleken met 2021 het aantal reizigerskilometers voor dezelfde drie motieven significant toegenomen. Kilometers afgelegd voor ‘Diensten en verzorging’ op werkdagen verschillen in tegenstelling met ‘alle dagen’ niet significant tussen 2021 en 2022.

Hoe staat het met de verschillen tussen 2022 en 2019 op ‘alle dagen’ en op werkdagen? Vergeleken met 2019 blijkt dat in 2022 het aantal reguliere reizigerskilometers overbrugd door inwoners van Noordvleugel op ‘alle dagen’ (tabel 2.6a) enkel voor het motief ‘Van en naar het werk’ significant lager ligt dan in 2019 (-29 procent). Op werkdagen is het aantal reizigerskilometers voor het motief ‘Van en naar het werk’ ook 29 procent lager dan in 2019. Daarnaast is voor ‘Diensten en verzorging’ het aantal reizigerskilometers op werkdagen 30 procent lager dan in 2019.

De totale reizigerskilometers zijn te ontleden in aantallen verplaatsingen en de verplaatsingsafstanden. Dit hoofdstuk richt zich op het gemiddeld aantal verplaatsingen per persoon per dag naar vervoerwijze en naar motief. Vanzelfsprekend is deze indicator gebaseerd op verplaatsingsinformatie, terwijl de tabellen in hoofdstuk 2 gebaseerd zijn op ritinformatie. Voor betere leesbaarheid zijn in alle tabellen van dit hoofdstuk de cijfers weergegeven per 1.000 personen van 6 jaar of ouder.

In de tabellen 3.1 wordt het gemiddeld aantal verplaatsingen in Nederland per 1.000 personen per dag van inwoners van Noordvleugel in particuliere huishoudens vermeld naar hoofdvervoerwijze van de verplaatsing . De drie tabellen zijn als volgt opgedeeld: cijfers voor alle dagen van de week (zondag tot en met zaterdag; tabel 3.1a), werkdagen (doordeweekse dagen uitgezonderd feestdagen; tabel 3.1b) en weekend- plus feestdagen (tabel 3.1c). Het betreft reguliere verplaatsingen.

In tabel 3.1a (alle dagen) is te zien dat in ODiN 2022 het gemiddeld aantal verplaatsingen per 1.000 inwoners van Noordvleugel per dag met 2.515 significant hoger is (5 procent) dan in ODiN 2021. Ook het totaal aantal verplaatsingen op werkdagen ligt met eveneens 5 procent significant hoger in 2022 dan in 2021 (tabel 3.1b). Het totaal aantal verplaatsingen per dag op weekend- en feestdagen, verschilt in ODiN 2022 niet significant van ODiN 2021 (tabel 3.1c). Net als vorig jaar worden in 2022 eveneens gemiddeld de hoogste aantallen verplaatsingen gemaakt op werkdagen (2.660 per 1.000 inwoners van 6 jaar of ouder per jaar).

Uit de analyse betreffende het verschil in het aantal verplaatsingen op een gemiddelde dag (gebaseerd op alle dagen) in 2022 ten opzichte van 2021 blijkt dat het aantal verplaatsingen met de trein, ‘bus, tram en metro’ en ook met de fiets significant is toegenomen met achtereenvolgens 26 procent, 38 procent en 15 procent. Het aantal verplaatsingen te voet is met -8 procent significant afgenomen.

Op werkdagen is in 2022 ook het aantal verplaatsingen met trein, (26 procent) ‘bus, tram en metro’ (36 procent) en met de fiets (15 procent) significant toegenomen in vergelijking met 2021.

In de tabel met weekenddagen inclusief doordeweekse feestdagen blijkt dat in 2022 het aantal verplaatsingen met ‘bus, tram en metro’ bijna met de helft is toegenomen. Daarnaast is het aantal verplaatsingen op de fiets significant toegenomen met 17 procent (tabel 3.1c).

Vergelijken we de gegevens van 2022 met 2019 dan blijkt dat voor de meeste modaliteiten het aantal verplaatsingen in 2022 significant verschilt met het aantal in 2019. Het aantal verplaatsingen als autobestuurder per 1.000 inwoners van Noordvleugel per dag is op ‘alle dagen’ en op werkdagen in 2022 significant lager dan in 2019 (respectievelijk -9 procent en -10 procent). Op ‘alle dagen’ is ook het aantal verplaatsingen gemaakt als autopassagier significant lager (-11 procent) dan in 2019.

Het aantal verplaatsingen per trein is in 2022 op ‘alle dagen’, en werkdagen bijna de helft lager dan in 2019 (-43 en -46 procent). Op weekend- en feestdagen in 2022 is er geen verschil tussen het aantal verplaatsingen met de trein vergeleken met 2019. Met betrekking tot het aantal verplaatsingen met ‘bus, tram en metro’ zijn er grote verschillen tussen 2022 en 2019. Het aantal verplaatsingen voor deze modaliteit is op ‘alle dagen’ en op werkdagen circa een kwart lager. Op weekend- en feestdagen is er geen significant verschil tussen 2022 en 2019 wat betreft het aantal verplaatsingen met ‘bus, tram en metro’. Het aantal gemaakte voetverplaatsingen in 2022 is op ‘alle dagen’ 32 procent hoger dan in 2019, op werkdagen 34 procent hoger en op weekend- en feestdagen 28 procent hoger.

In de tabellen 3.2 wordt het gemiddeld aantal verplaatsingen per 1.000 personen per dag vermeld naar reismotief. De tabellen hebben verder dezelfde indeling als de tabellen 3.1 voor wat betreft de dagen. Het betreft reguliere verplaatsingen.

In 2022 is het aantal verplaatsingen per 1.000 inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder per dag gemiddeld over ‘alle dagen’ 5 procent hoger (significant) dan in 2021. Ook op werkdagen is het totaal aantal verplaatsingen in 2022 5 procent hoger dan in 2021.

Gelet op de onderverdeling naar motief is in 2022 het gemiddeld aantal verplaatsingen per 1.000 inwoners van 6 jaar of ouder op een gemiddelde dag voor het motief ‘Van en naar het werk’ significant toegenomen met 15 procent. Op een gemiddelde werkdag zijn de verplaatsingen voor ‘Van en naar het werk’ significant toegenomen met 16 procent. Daarnaast is op gemiddelde dagen en op werkdagen het gemiddeld aantal verplaatsingen voor ‘Onderwijs of cursus volgen’ toegenomen met achtereenvolgens 36 procent en 35 procent vergeleken met een jaar eerder. Deze tendens komt overeen met het landelijk beeld over ‘alle dagen’. De landelijke tendens dat het aantal verplaatsingen voor ‘Winkelen en boodschappen doen’ significant is toegenomen van 2021 en 2022, is in Noordvleugel niet gevonden. De vergelijking met ‘Recreatief totaal en overig’ in de tabellen van Noordvleugel en de afzonderlijke categorieën van het landelijk onderzoek is vanwege het verschil in samenstelling, niet gemaakt.

Welke significante verschillen zijn er in 2021 ten opzichte van 2019? In 2022 is het aantal reguliere verplaatsingen gemaakt om ‘Van en naar het werk’ te gaan ruim een kwart lager dan in 2019 op zowel ‘alle dagen’ (-24 procent) als op ‘werkdagen’ (-26 procent). Enkel op ‘alle dagen’ is ook het aantal verplaatsingen gemaakt voor het motief ‘Zakelijk en beroepsmatig’ significant lager (-19 procent) dan in 2019. Het aantal verplaatsingen om onderwijs of cursus te volgen is eveneens ruim een tiende lager in 2022 vergeleken met 3 jaar eerder (-13 procent op ‘alle dagen’ en -14 procent op ‘werkdagen’, significant). Daarentegen is het aantal verplaatsingen gemaakt met als motief ‘Recreatief totaal en overig’ significant hoger dan in 2019, namelijk 6 procent op ‘alle dagen’ en 9 procent op ‘werkdagen’.

Op weekend- en feestdagen is er geen significant verschil in het gemiddeld aantal verplaatsingen door inwoners van Noordvleugel tussen 2022 en 2019. Helaas bleken bij de motieven ‘Zakelijk bezoek in werksfeer’, ‘Diensten en verzorging’ en ‘Onderwijs of cursus volgen’ het aantal verplaatsingen te laag en is een punt geplaatst in plaats van een waarde in tabel 3.2c.

De totale reizigerskilometers zijn te ontleden in aantallen verplaatsingen en verplaatsingsafstanden. Dit hoofdstuk richt zich op de gemiddelde afgelegde afstand per verplaatsing en die wordt uitgesplitst naar vervoerwijze en naar motief. Evenals bij het gemiddeld aantal verplaatsingen per persoon per dag in het voorgaande hoofdstuk, wordt bij de afgelegde afstand per verplaatsing alleen gerekend met reguliere verplaatsingen. Voor deze indicator wordt vooral informatie op verplaatsingsniveau gebruikt. Echter, bij de indeling naar vervoerwijze wordt voor alle reguliere verplaatsingen gekeken naar de som van de ritafstanden per ritvervoermiddel (bijvoorbeeld de fiets) en deze wordt vervolgens gedeeld door het totaal aantal verplaatsingen waarvan (in dit geval) de fiets het hoofdvervoermiddel is.

In de tabellen 4.1 wordt de gemiddelde afstand per verplaatsing in Nederland van inwoners van Noordvleugel in particuliere huishoudens weergegeven naar vervoerwijze.

Uit de tabellen 4.1 volgt dat de gemiddelde afstand per verplaatsing die inwoners van Noordvleugel afleggen op een gemiddelde dag, een gemiddelde werkdag en op een gemiddelde weekend- en/of feestdag in 2022 niet significant verschilt van ODiN 2021. In beide onderzoeksjaren is de gemiddelde verplaatsingsafstand op weekend- en feestdagen het grootst, namelijk rond de 13 kilometer. De gemiddelde afstand per verplaatsing als passagier van een personenauto is op weekend- en feestdagen significant langer dan op werkdagen.

Op het niveau van de vervoerwijzen is de gemiddelde verplaatsingsafstand bij geen van de in de tabel genoemde vervoerwijzen tussen 2021 en 2022 significant gewijzigd. Dit geldt voor zowel ‘alle dagen’, als op werkdagen en ook op weekend- en feestdagen.

Als de gemiddelde afstanden per verplaatsing in 2022 worden vergeleken met die in 2019, komen er wel enkele significante verschillen naar voren. In ODiN 2022 is de (totale) gemiddelde verplaatsingsafstand op ‘alle dagen’, op ‘werkdagen’ en op ‘weekend- en feestdagen’ significant korter dan in 2019. Op ‘alle dagen’ is dit verschil -11 procent, op ‘werkdagen’ -12 procent en op weekend- en feestdagen -10 procent. Een significant verschil tussen verplaatsingsafstanden van 2022 in vergelijking met 2019 is er bij ‘bus, tram en metro’. De gemiddelde afstand per verplaatsing met deze groep voertuigen is op ’alle dagen’ -14 procent en op ‘werkdagen’ -16 procent korter in 2022 dan in 2019.

Voor de gemiddelde afstand per verplaatsing die met de trein wordt afgelegd door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder is er een significant verschil tussen 2022 en 2019 op ‘weekend- en feestdagen’. In 2022 was de gemiddelde verplaatsingsafstand met de trein van 41 kilometer op die dagen bijna een kwart korter dan in 2019.

In tabel 4.1c is de waarde voor brom- en snorfiets vervangen door een punt omdat er te weinig waarnemingen waren.

De tabellen 4.2 bevatten de gemiddelde afstand per verplaatsing naar reismotief. Uit deze tabellen blijkt dat de gemiddelde verplaatsingsafstand naar motief in ODiN 2022 in vergelijking met 2021 naar elk type dag alleen significant is gewijzigd op ‘alle dagen’ voor de motieven ‘Winkelen en boodschappen doen’ en voor ‘Onderwijs en cursus volgen’. De gemiddelde verplaatsingsafstand voor ‘Winkelen en boodschappen doen’ is in 2022 12 procent langer dan in 2021 en voor ‘Onderwijs of cursus volgen’ 22 procent langer.

Uit de vergelijking van 2021 met 2019 komen wel enkele significante verschillen naar voren. Ten opzichte van 2019 is de gemiddelde verplaatsingsafstand op alle typen dagen tussen de -10 en -12 procent korter in 2022. Gelet op de gemiddelde afstand per verplaatsing ‘Van en naar het werk’ dan blijkt dat deze in 2022 op ‘alle dagen’ 8 procent korter is en op ‘weekend- en feestdagen’ 27 procent korter dan in 2019. Ook de gemiddelde verplaatsingsafstand die wordt afgelegd voor het motief ‘Diensten en verzorging’ is op ‘alle dagen’ en op ‘werkdagen’ (respectievelijk -28 procent en -30 procent) korter in 2022 vergeleken met 2019. Op ‘alle dagen’ is ook de gemiddelde verplaatsingsafstand voor het motief ‘Recreatief totaal en overig’ bijna een tiende lager in 2022 dan in 2019 (significant).

De waarde voor de motieven ‘Zakelijk en beroepsmatig’, ‘Diensten en verzorging’ en ‘Onderwijs of cursus volgen’ in tabel 4.2c zijn vervangen door een punt wegens te weinig waarnemingen of te grote relatieve marges.

Andere belangrijke indicatoren zijn de verkeersdeelname in het algemeen en de deelname aan het openbaar vervoer in het bijzonder. Het eerste wordt berekend met verplaatsingsinformatie en voor het tweede wordt ritinformatie gebruikt.

5.1 Verkeersdeelname

Volgens de gehanteerde definitie bij ODiN neemt een persoon die in Nederland op een dag één of meer reguliere verplaatsingen of één of meer serieverplaatsingen maakt, deel aan het verkeer. Ook personen die enkel vakantieverplaatsingen hebben gemaakt, tellen dus mee bij het bepalen van de verkeersdeelnemers. Uitzondering daarop vormen personen met uitsluitend (beroepsmatig) wegvervoer met een zwaar vrachtvoertuig. Zij tellen niet mee voor de bepaling van verkeersdeelname. Ook personen die enkel verplaatsingen geheel in het buitenland maken tellen niet mee voor de verkeersdeelname. Bij nul verplaatsingen neemt een persoon niet deel aan het verkeer.

In tabel 5.1.1 is te zien dat de verkeersdeelname van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in ODiN 2022 niet verschilt met die in ODiN 2021. In 2022 nam 78 procent van de inwoners van Noordvleugel deel aan het verkeer. In 2022 is er geen significant verschil in verkeersdeelname van mannen of vrouwen vergeleken met een jaar eerder.

Als de verkeersdeelname van 2022 wordt vergeleken met 2019 is de verkeersdeelname in 2022 significant lager (-5 procent) dan in 2019. Zowel de deelname van vrouwen (-4 procent) als die van mannen (-6 procent) aan het verkeer in 2022 is significant lager dan in 2019.

Uit tabel 5.1.2 blijkt dat in 2022 op elk type dag er geen significant verschil is in verkeersdeelname vergeleken met ODiN 2021.

In vergelijking met 2019 is er zowel op werkdagen als op weekend- en feestdagen een significant verschil in verkeersdeelname is tussen 2022 en 2019. Zowel op ‘alle dagen’, op werkdagen als op weekend- en feestdagen in 2022 is de verkeersdeelname van inwoners van Noordvleugel 5 procent lager dan in 2019.

5.2 Deelname aan het openbaar vervoer

In tabel 5.2.1 is de deelname aan het openbaar vervoer weergegeven. De deelname aan het openbaar vervoer in ODiN houdt in dat er minstens één reguliere rit of minstens één serieverplaatsing in Nederland gemaakt is met het openbaar vervoer op de invuldag.

De deelname aan het openbaar vervoer in 2022 is met een toename van 30 procent significant hoger dan in 2021. Er is ook gekeken of er verschil is tussen beide jaren in deelname van mannen en vrouwen aan het openbaar vervoer. Daaruit blijkt dat de deelname van mannen is toegenomen met 36 procent en die van vrouwen met 26 procent in vergelijking met een jaar eerder. In 2022 maakten 9 procent van de mannen en 10 procent van de vrouwen van 6 jaar of ouder minstens één reguliere rit of minstens één serieverplaatsing in het openbaar vervoer op de invuldag.

Ten opzichte van 2019 is de deelname aan het openbaar vervoer door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in 2021 bijna een derde lager dan in 2019. Van de mannen was de deelname aan trein, bus, tram en metro in 2022 vergeleken met 2019 ruim een kwart lager (-27 procent) en bij vrouwen meer dan een derde lager (-36 procent).

Deze nota bevat resultaten uit het ODiN 2022 over het verplaatsingsgedrag van de inwoners van Noordvleugel. Het rapportagegebied Noordvleugel betreft de metropoolregio Amsterdam plus de gemeenten Zeewolde en Dronten. Noord-Holland Noord en Urk & Noordoostpolder, waar het meerwerk ook wordt uitgevoerd, behoren niet tot het gebied waarover gerapporteerd is. Dit om de vergelijkbaarheid van resultaten over Noordvleugel met voorgaande jaren te behouden. De resultaten zijn weergegeven voor het totale jaar en voor verschillende selecties van dagen voor zowel 2019, 2020, 2021 en 2022. In veel gevallen zijn uitsplitsingen gemaakt naar vervoerwijze en motief. De significantie van verschillen tussen ODiN 2021 en 2022, alsmede tussen ODiN 2019 en 2022 is getoetst.

Zowel in 2020 en 2021 als in een deel van 2022 golden diverse maatregelen om de gevolgen van de coronapandemie in goede banen te leiden. Het jaar 2022 was het jaar waarin de meeste maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus SARS-CoV-19 beëindigd werden; halverwege januari 2022 eindigde een periode met een harde lockdown. Het virus en de bijbehorende maatregelen hadden in 2022 een minder grote impact op de Nederlandse samenleving dan in de twee jaren daarvoor. 2022 was echter ook het jaar waarin Rusland haar buurland Oekraïne binnenviel (24 februari 2022) en daarmee een oorlog startte die wereldwijd (economische) gevolgen had.

ODiN 2022 laat een gewijzigd mobiliteitsbeeld zien in vergelijking met ODiN 2021 en ook met 2020 en 2019. Dit geldt in 2022 in vergelijking met 2021 voor de indicatoren reizigerskilometers, aantal verplaatsingen per 1.000 inwoners van Noordvleugel en voor deelname aan het openbaar vervoer. Er zijn geen verschillen op het totaalniveau met betrekking tot de indicator afgelegde afstand per verplaatsing en verkeersdeelname van inwoners van Noordvleugel. Als de gegevens van 2022 worden vergeleken met 2019 dan blijkt er tussen deze twee jaren op vele punten een significant gewijzigd mobiliteitsbeeld te zijn bij alle onderzochte indicatoren. Hieronder volgt nog informatie over de belangrijkste verschillen in de mobiliteit van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder tussen met name 2022 en 2021.

Verkeersdeelname

De verkeersdeelname van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder verschilt in 2022 niet van de verkeersdeelname in 2021. In 2022 nam 78 procent van de inwoners van Noordvleugel deel aan het verkeer, dat is gelijk aan het niveau in 2021. Dit geldt ook voor specifiek de doordeweekse dagen (exclusief feestdagen) en voor de weekend- en feestdagen. De verkeersdeelname in 2021 verschilt wel significant van 2019. In 2022 is deze (ongeacht soort dag) 5 procent lager dan in 2019. Er is ook een significant verschil in de deelname aan het openbaar vervoer tussen 2022 en 2021, en tussen 2022 en 2019. De deelname aan het openbaar vervoer is in 2022 30 procent hoger dan in 2021, bij mannen was de deelname 36 procent hoger, bij vrouwen 26 procent. In 2021 was de deelname aan het openbaar vervoer door inwoners van Noordvleugel 10 procent. Vergeleken met 2019 was de deelname aan het openbaar vervoer in 2022 bijna een derde lager (mannen -27 procent, vrouwen -36 procent).

Totale vervoersprestatie

Het totale aantal reizigerskilometers in het gebied Noordvleugel is in 2022 in vergelijking met ODiN 2021 significant toegenomen met 12 procent tot bijna 26 miljard reizigerskilometers. De vervoersprestatie nam in 2022 significant toe voor trein (34 procent), ‘bus, tram en metro’ (37 procent) en fiets (12 procent), maar nam af voor lopen (-9 procent). Tussen 2022 en 2019 is er voor het openbaar vervoer sprake van een significante afname van de vervoersprestatie: voor de trein -41 procent en voor ‘bus, tram en metro’ -32 procent. De vervoersprestatie voor lopen is in 2022 ruim een derde hoger dan in 2019.

Reguliere reizigerskilometers

Het totale aantal reguliere reizigerskilometers afgelegd door inwoners van Noordvleugel is in 2022 ten opzichte van 2021 significant toegenomen met 13 procent tot 25 miljard kilometer. Uit de verdeling naar vervoerwijze blijkt dat lopen in 2022 significant is afgenomen met 9 procent. Daarnaast is het aantal reguliere reizigerskilometers significant toegenomen voor personenauto als bestuurder (11 procent), trein (34 procent), ‘bus, tram en metro’ met 35 procent en fiets met 12 procent. Op doordeweekse dagen in 2022 zijn er bijna 17,3 miljard kilometers afgelegd door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder. Dat is 12 procent meer dan in 2021. Op werkdagen in 2022 zijn bijna 17 miljard reguliere reizigerskilometers afgelegd, 13 procent meer dan een jaar eerder. Verdeeld naar vervoerwijze zijn op deze dagen de reizigerskilometers in 2022 met trein significant toegenomen (37 procent meer kilometers op doordeweekse dagen en 41 procent meer op werkdagen) dan in 2021. Ook het aantal reizigerskilometers met ‘bus, tram en metro’ is significant toegenomen voor beide soorten dagen met 34 procent ten opzichte van 2021. Dit geldt ook voor fiets (zowel op doordeweekse dagen als werkdagen een toename van 13 procent). Omgekeerd is het aantal reguliere reizigerskilometers dat lopend is afgelegd, in 2022 zijn deze op beide soorten dagen gedaald met 10 procent.

Gemiddeld aantal verplaatsingen

In ODiN 2022 is het gemiddeld aantal reguliere verplaatsingen per 1.000 inwoners van Noordvleugel per (gemiddelde) dag significant hoger (5 procent) dan in ODiN 2021. Het gemiddeld aantal verplaatsingen op werkdagen is eveneens 5 procent hoger. Op weekend- en feestdagen is er geen significant verschil in het aantal verplaatsingen tussen 2022 en 2021. In 2022 is het aantal verplaatsingen ten opzichte van 2021 met de trein significant toegenomen met ruim een kwart, met ‘bus, tram en metro’ met 38 procent en met de fiets 15 procent. Het aantal verplaatsingen te voet in 2022 is daarentegen 8 procent lager dan in 2021. Gelet op de onderverdeling naar motief zijn in ODiN 2022 significant meer verplaatsingen per inwoner gemaakt op een gemiddelde dag en ook op een gemiddelde werkdag voor het motief ‘Van en naar het werk’ (15 procent en 16 procent) en ‘Onderwijs of cursus volgen’ (36 procent op gemiddelde dagen en 35 procent op gemiddelde werkdagen).

Gemiddelde afstand per verplaatsing

De gemiddelde afstand per reguliere verplaatsing op een gemiddelde dag, een gemiddelde werkdag en op een gemiddelde weekend- en/of feestdag in 2022 verschilt niet significant van ODiN 2021. Ook voor geen enkele vervoerwijze. Naar motief zijn alleen op ‘alle dagen’ significante verschillen gevonden in de gemiddelde verplaatsingsafstand tussen 2021 en 2022 voor ‘Winkelen en boodschappen doen’ en voor ‘Onderwijs of cursus volgen’. Voor ‘Winkelen en boodschappen’ doen is de gemiddelde verplaatsingsafstand toegenomen met 12 procent, voor ‘Onderwijs of cursus volgen’ met 22 procent.

In deze rapportage over Noordvleugel zijn de cijfers gebaseerd op respondenten uit 33 gemeenten, bestaande uit de 31 gemeenten van de metropoolregio Amsterdam plus de gemeenten Zeewolde en Dronten. Dit rapportagegebied verschilt van het totale meerwerkgebied Noordvleugel, omdat de gemeenten in Noord-Holland Noord en de gemeenten Urk en Noordoostpolder ook onderdeel zijn van het meerwerkgebied, maar niet tot het rapportagegebied behoren. Het betreft in totaal 18 gemeenten die wel tot het meerwerkgebied behoren, maar waarvan de resultaten geen deel uit maken van de rapportage (zie paragraaf 1.2 voor meer informatie hierover). In tabel A.1 staat de in de steekproef toegepaste indeling van het meerwerkgebied in regio's en gemeenten met vermelding van gemeentecodes.

In deze bijlage staan de schattingen (waarden) van resultaten van ODiN 2022 uit de hoofdstukken 2 tot en met 5 vermeld samen met de onder- en bovengrens van het betrouwbaarheidsinterval en de relatieve marge in procenten. De onder- en bovengrens begrenzen het interval waarvan met 95% zekerheid verwacht wordt dat de werkelijke waarde er binnen ligt.

Het aantal reizigerskilometers per jaar zoals gepresenteerd in hoofdstuk 2 is onder andere ook afhankelijk van het aantal dagen van het jaar en bijvoorbeeld het aantal werkdagen in een jaar. Onderstaand overzicht geeft daarin enig inzicht.