2020 Corona legt luchtvaart lam
In 2019 reisde een recordaantal passagiers, ruim 81 miljoen, via de lucht van en naar Nederland. Van 2009 tot en met 2019 steeg het aantal luchtvaartpassagiers jaar op jaar. Eind 2019 kreeg de wereld echter te maken met een onbekend virus uit China. Binnen een paar maanden stortte de luchtvaart volledig in.
De eerste berichten dat het virus uit Wuhan zich verder verspreidde, bereikten in januari 2020 Nederland. In februari was het aantal passagiers 1,3 procent lager lag dan in dezelfde maand een jaar eerder. Dat was de eerste daling in zeven jaar.
Hoe dramatisch het effect op de luchtvaart was, blijkt uit vergelijking met eerdere crises. De aanslag op het WTC in New York, de SARS-epidemie en de kredietcrisis hadden ook het nodige effect op de luchtvaart. De grootste krimp in deze periodes hing samen met de kredietcrisis. In 2009 was het totaal aantal vliegtuigpassagiers ten gevolge daarvan bijna 8 procent lager dan een jaar eerder. Deze valt in het niet bij de daling in 2020 van 71 procent.
| 1999 | Luchtvaartpassagiers (x mln) | Bijzonderhelen (x mln) |
|---|---|---|
| 2000 | 40,8 | |
| 2001 | 40,8 | Aanslag WTC |
| 2002 | 42 | |
| 2003 | 41,3 | SARS epidemie |
| 2004 | 44,6 | |
| 2005 | 46,5 | |
| 2006 | 48,6 | |
| 2007 | 50,5 | |
| 2008 | 50,4 | |
| 2009 | 46,5 | Krediet-crisis |
| 2010 | 48,6 | |
| 2011 | 53,9 | |
| 2012 | 55,7 | |
| 2013 | 58,0 | |
| 2014 | 60,9 | |
| 2015 | 64,6 | |
| 2016 | 70,3 | |
| 2017 | 76,2 | |
| 2018 | 79,6 | |
| 2019 | 81,2 | |
| 2020 | 23,6 | Corona pandemie |
| 2021 | ||
| 2022 |
Aantal reizigers daalde met 98 procent
Op 13 maart 2020 kondigde de Nederlandse overheid een verbod af op passagiersvluchten uit de risicogebieden Italië, China, Zuid-Korea en Iran. Een dag later werden passagiersvluchten van en naar Bonaire, Sint-Eustatius en Saba gecanceld. Ook verzocht de overheid om alleen noodzakelijke reizen te maken.
| maand | 2019 (x mln) | 2020 (x mln) | 2021 (x mln) | 2022 (x mln) | 2023 (x mln) |
|---|---|---|---|---|---|
| jan. | 5,50 | 5,60 | 0,91 | 2,8 | 4,5 |
| feb. | 5,35 | 5,28 | 0,52 | 3,0 | 4,3 |
| mrt | 6,27 | 2,77 | 0,68 | 4,2 | 5,3 |
| apr. | 6,93 | 0,13 | 0,82 | 5,1 | 5,9 |
| mei | 7,40 | 0,22 | 1,17 | 6,1 | 6,5 |
| juni | 7,47 | 0,53 | 1,87 | 6,1 | 6,5 |
| juli | 7,73 | 1,69 | 3,52 | 6,2 | 7,0 |
| aug. | 7,86 | 2,24 | 4,48 | 6,4 | 7,1 |
| sept. | 7,49 | 1,55 | 4,01 | 6,1 | 6,7 |
| okt. | 7,35 | 1,30 | 4,40 | 5,9 | 6,7 |
| nov. | 5,89 | 0,97 | 3,49 | 4,6 | 5,3 |
| dec. | 5,94 | 1,31 | 3,21 | 4,7 | 5,4 |
Hierdoor daalde het aantal vluchten in het handelsverkeer in april met ruim 90 procent ten opzichte van een jaar eerder, naar 4,8 duizend vluchten. Met handelsverkeer wordt bedoeld het vervoer door vliegtuigmaatschappijen van passagiers en vracht tegen betaling. Van en naar de vijf nationale luchthavens vlogen minder dan 134 duizend passagiers in april, tegenover 6,9 miljoen een jaar eerder. Dit is een daling van 98 procent. De vijf nationale luchthavens zijn Amsterdam Airport Schiphol, Rotterdam The Hague Airport, Eindhoven Airport, Maastricht Aachen Airport en Groningen Airport Eelde.
In mei 2020 veranderde de situatie niet. Reisden er in mei 2019 nog 7,4 miljoen reizigers van en naar Nederland, in mei 2020 waren dat er 220 duizend, 97 procent minder. Er werden 6,5 duizend vluchten uitgevoerd, 87 procent minder dan een jaar eerder.
Nadat begin juni 2020 versoepelingen werden aangekondigd waardoor reizen binnen de Europese Unie en naar Caribisch Nederland weer mogelijk werd, steeg het aantal luchtvaartpassagiers tot 527 duizend in juni. Dit is 93 procent lager dan in juni 2019.
Verschuiving aantal luchtvaartpassagiers binnen Europa
In 2020 daalde niet alleen het aantal passagiers, maar ook ging men naar andere bestemmingen, doorgaans minder ver weg. Wie nog vloog, bleef gemiddeld dichter bij huis.
| land | 2020 (%) | 2019 (%) |
|---|---|---|
| Europa EU-landen | 67,7 | 50,6 |
| Europa niet EU-landen | 19,4 | 23,6 |
| Afrika | 1,4 | 3,9 |
| Noord-Amerika | 4,0 | 10,0 |
| Midden- en Zuid-Amerika | 3,4 | 3,6 |
| Azië | 4,1 | 8,4 |
| 1)Per 1 februari 2020 behoort het Verenigd Koninkrijk niet meer tot Europa EU-landen; voor de vergelijkbaarheid is het Verenigd Koninkrijk zowel in 2019 als in 2020 aan Europa niet EU-landen toegevoegd. | ||
In het derde kwartaal van 2019 reisde 26 procent van alle luchtvaartpassagiers, bijna 6 miljoen personen, tussen Nederland en een bestemming buiten Europa. In het derde kwartaal van 2020 reisde nog geen 13 procent, 707 duizend reizigers, tussen Nederland en een bestemming buiten Europa.
Met name van en naar Noord-Amerika nam het aantal passagiers af, van 2,3 miljoen in het derde kwartaal van 2019 naar 217 duizend in hetzelfde kwartaal in 2020. Het aandeel zakte van 10,0 naar 4,0 procent. Van en naar Azië reisden 226 duizend passagiers, tegen 1,9 miljoen in 2019. Het aandeel zakte van 8,4 naar 4,1 procent.
Ook binnen Europa verschoven de passagiersstromen. Reisden in het derde kwartaal van 2019 de meeste passagiers tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door Spanje, in 2020 reisden de meesten tussen Nederland en Spanje en stond het Verenigd Koninkrijk op een derde plek achter Italië.
Negatieve PCR-test voor vliegreis
In de herfst van 2020 werden de grenzen opnieuw gesloten om verspreiding van nieuwe varianten van het coronavirus tegen te gaan. De luchtvaart kreeg te maken met nieuwe maatregelen; zo moesten passagiers voor ze aan boord gingen een negatieve PCR-test tonen. Het aantal passagiers en vluchten bleef laag.
Vanaf juni 2021 werd reizen naar landen met een laag besmettingsniveau weer toegestaan. Dit had meteen zijn weerslag op het aantal luchtvaartpassagiers. In het tweede kwartaal van 2021 werden bijna 3,9 miljoen passagiers vervoerd, een toename van 83 procent ten opzichte van het eerste kwartaal van 2021 en ruim vier keer zoveel als in het tweede kwartaal van 2020. In totaal reisden in 2021 29 miljoen luchtvaartpassagiers van en naar een van de vijf nationale luchthavens in Nederland; dat is bijna een kwart meer dan in 2020.
Toename vluchten en passagiersvervoer vanaf 2022
In februari 2022 werden de coronamaatregelen losgelaten en namen zowel het aantal vluchten als het aantal luchtvaartpassagiers weer toe. Dit gebeurde ook in 2023, het eerste jaar na de coronapandemie. Zowel het aantal vluchten als het aantal passagiers bereikten echter nog niet het niveau van 2019.
Hoeveelheid door de lucht vervoerde goederen laatste jaren redelijk constant
De maatregelen tegen het coronavirus hadden voornamelijk betrekking op het personenvervoer en niet op het vervoer van goederen door de lucht. Wegens belemmeringen in de internationale handel nam de hoeveelheid luchtvracht van 2020 op 2019 af met 6 procent. Een jaar later was het luchtvrachtvervoer echter meer dan hersteld. In 2021 werd 1,8 miljoen ton luchtvracht vervoerd, bijna 14 procent meer dan in 2020 en 6,8 procent meer dan in 2019.
| jaar | vracht (x mln ton) |
|---|---|
| 2011 | 1,59 |
| 2012 | 1,54 |
| 2013 | 1,59 |
| 2014 | 1,69 |
| 2015 | 1,68 |
| 2016 | 1,72 |
| 2017 | 1,84 |
| 2018 | 1,82 |
| 2019 | 1,68 |
| 2020 | 1,58 |
| 2021 | 1,80 |
| 2022 | 1,55 |
| 2023 | 1,41 |
De meeste luchtvracht werd zowel voor, tijdens, als na de coronapandemie vervoerd van en naar China en de Verenigde Staten. Van 2019 tot 2023 kwam ruim een derde van alle luchtvracht uit, of ging naar deze landen.
Bronnen
CBS StatLine, Luchtvaartpassagiers per maand
CBS StatLine, Luchtvaartpassagiers per jaar
CBS StatLine, Luchtvaartpassagiers naar continent
CBS StatLine, Luchtvrachtvervoer
Rijksoverheid, Coronavirus tijdlijn