1990 Begrenzing van Schiphol en het Aldersakkoord

In de jaren negentig van de vorige eeuw groeide het luchtvaartverkeer op Amsterdam Schiphol snel. In 1990 waren er 247 duizend vluchten, in 2000 waren dit er ruim 432 duizend, 75 procent meer. Het aantal passagiers nam met ruim 141 procent toe tot 39,3 miljoen reizigers in 2000. De hoeveelheid luchtvracht verdubbelde tussen 1990 en 2000.

De toename van het luchtverkeer op Amsterdam Schiphol heeft ook effect op hoeveel schadelijke stoffen er werden uitgestoten, de emissie. In de Emissieregistratie wordt jaarlijks berekend hoeveel alle Nederlandse bronnen uitstoten, dus ook de luchtvaart. De emissies gerelateerd aan de activiteiten op Schiphol¹⁾ bedroegen in 2000 ongeveer 553 duizend ton koolstofdioxide (CO₂) en 2,5 duizend ton stikstofoxiden (NO_x). Dit was 83 procent meer dan in 1990. Een andere grote kwestie rondom Schiphol is de geluidsoverlast. 

Steeds meer burgers, met name omwonenden van Schiphol, maakten zich zorgen over de toenemende invloed van Schiphol op de omgeving en het milieu. Zij voerden verschillende campagnes tegen de groei van Schiphol. In de jaren zeventig en tachtig voerde actiegroep ‘De lastige Zwanenburgers’ al actie tegen de geluidsoverlast in onder andere Zwanenburg. Daarnaast startte Milieudefensie in 1993 een campagne, waarbij ze het Bulderbos plantten tegen de komst van een nieuwe startbaan. Ook de laatste jaren worden er demonstraties gehouden door onder andere klimaatactivisten van Extinction Rebellion. 

Schiphol kreeg in de loop van de tijd te maken met verschillende adviezen en maatregelen om de leefomgeving rondom de luchthaven te verbeteren. De tafel van Alders, een overlegtafel over de ontwikkeling van de luchtvaart in de omgeving, bracht een van de belangrijkste adviezen uit. In 2008 verscheen het Aldersakkoord. 

Het Aldersakkoord was een advies voor de overheid over de toekomst van Schiphol en de regio tot en met 2020. Dit akkoord ging over de balans tussen de ontwikkeling van de luchtvaart op Schiphol, hinderbeperkende maatregelen, verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving en de mogelijkheden voor gebruik van de ruimte rond de luchthaven. Het Aldersakkoord is door alle betrokkenen (luchtvaartsector, regionale overheden en bewoners) onderschreven en adviseerde over onder andere een beperking van het aantal vluchten binnen het handelsverkeer²⁾ (maximaal 510 duizend bewegingen), een beperking van het aantal nachtvluchten en inzetten op meer verkeer op de luchthavens van Eindhoven en Lelystad.

In 2012, 2013 en 2015 is het Aldersakkoord nog een aantal keer aangevuld. Er werd toegevoegd dat Schiphol tot en met 2020 tot maximaal 500 duizend vliegtuigbewegingen (binnen het handelsverkeer) per jaar mocht groeien. Hier is Schiphol altijd onder gebleven. In 2018 vonden de meeste vluchten plaats: 499 duizend. Er werden toen 71 miljoen passagiers vervoerd en 1,7 miljoen ton vracht.

De komende jaren zal Schiphol naar verwachting moeten krimpen. Het gaat hierbij met name om het terugdringen van de geluidsoverlast. Het kabinet Schoof I wilde een verlaging van de overlast met 15 procent. Dit komt waarschijnlijk neer op een maximum van 478 duizend vliegbewegingen.

Inmiddels zijn er nieuwe beleidsstappen gezet die nog niet bekend waren toen deze longread geschreven werd.

In de afgelopen decennia heeft de luchtvaart ook te maken gehad met andere gebeurtenissen die invloed hadden op het aantal reizigers. Zo werden de Verenigde Staten in 2001 getroffen door een viertal terroristische aanslagen, waarbij gekaapte passagiersvoertuigen werden gebruikt. Dit heeft wereldwijd effect gehad. De groei van het aantal passagiers op Schiphol stopte in 2001 en de jaren erna. Dit kwam ook door de wereldwijde SARS-uitbraak in 2003. In 2004 begon het aantal passagiers weer te groeien. Ook de kredietcrisis die in 2007 ontstond is terug te zien in de cijfers van Schiphol. De uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull op IJsland op 14 april 2010 had een week lang effect op het vliegverkeer in West-Europa. Op Schiphol was er hierdoor vier dagen geen passagiersvervoer mogelijk. De grote invloed van de uitbraak van het coronavirus wordt behandeld in 'Corona legt luchtvaart lam'.

Bronnen

CBS StatLine, Luchtvaartcijfers (1997-2023)

Luchtvaartnieuws, Europese Commissie geeft groen licht voor beperkte krimp Schiphol, nog wel kritiekpunten, 5 maart 2025

Milieudefensie, Onze geschiedenis

Omgevingsraad Schiphol, Advies Alderstafel

Rijksoverheid, Emissieregistratie - Vliegvelden

Schiphol, Kabinet zet in op minder vluchten op Schiphol, 12 december 2024

Sectorplan Luchtvaart, Effecten van de crisis in de luchtvaartindustrie