Overheidsfinanciën, vierde kwartaal 2020

Tekort van 34 miljard in 2020

Het saldo van inkomsten en uitgaven van de overheid was in 2020 34 miljard euro negatief. De laatste keer dat het tekort zo hoog opliep was in 2010. Met name de sterke toename van de uitgaven met ruim 44 miljard euro ten opzichte van 2019 heeft bijgedragen aan het negatieve saldo. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) kwam het overheidssaldo uit op -4,3 procent bbp. Mede door het tekort nam de overheidsschuld met ruim 40 miljard euro toe en kwam aan het einde van 2020 uit op 54,5 procent bbp.

1.1 Overheidssaldo 2008-2020
 Overheidssaldo (mld. euro)
'080,606
'09-32,343
'10-34,049
'11-29,039
'12-26,266
'13-19,858
'14-15,264
'15-14,502
'160,020
'179,649
'1810,982
'1914,391
'20-33,966

De toename van de uitgaven met 44 miljard euro in 2020 werd voor het grootste deel veroorzaakt door subsidies die zijn verstrekt door de Nederlandse overheid om het bedrijfsleven door de coronacrisis heen te geleiden. Ook werden zorgverleners doorbetaald terwijl de reguliere zorg aanzienlijk was teruggelopen. In totaal werd bijna 30 miljard euro meer aan subsidies uitgegeven dan in 2019. Over de verschillende economische steunmaatregelen van de overheid is in deze kwartaalmonitor meer te lezen. Naast de subsidies namen ook de uitgaven aan sociale uitkeringen toe in 2020. Deze stegen met ruim 5 miljard euro ten opzichte van 2019.

1.2 Overheidsinkomsten en -uitgaven op jaarbasis*
   Inkomsten (% bbp)Uitgaven (% bbp)
'081e kwartaal42,742,7
'082e kwartaal42,942,8
'083e kwartaal43,142,7
'084e kwartaal43,343,2
'091e kwartaal43,344,1
'092e kwartaal43,145
'093e kwartaal4346,5
'094e kwartaal42,547,7
'101e kwartaal42,548
'102e kwartaal42,848,5
'103e kwartaal42,448,3
'104e kwartaal42,647,9
'111e kwartaal42,947,5
'112e kwartaal42,547,2
'113e kwartaal42,947,1
'114e kwartaal42,446,8
'121e kwartaal42,446,8
'122e kwartaal42,746,8
'123e kwartaal42,546,9
'124e kwartaal42,846,9
'131e kwartaal43,347
'132e kwartaal43,546,9
'133e kwartaal43,946,8
'134e kwartaal43,646,6
'141e kwartaal43,346,4
'142e kwartaal43,446,4
'143e kwartaal43,446,1
'144e kwartaal43,645,9
'151e kwartaal43,745,8
'152e kwartaal43,345,4
'153e kwartaal42,945
'154e kwartaal42,644,7
'161e kwartaal42,644,4
'162e kwartaal43,144,2
'163e kwartaal43,644,1
'164e kwartaal43,643,6
'171e kwartaal43,943,1
'172e kwartaal43,742,8
'173e kwartaal43,642,4
'174e kwartaal43,742,4
'181e kwartaal43,942,2
'182e kwartaal43,942,1
'183e kwartaal4442
'184e kwartaal43,742,2
'191e kwartaal43,942,3
'192e kwartaal43,842,2
'193e kwartaal43,642,2
'194e kwartaal43,742
'201e kwartaal43,642,1
'202e kwartaal43,744,9
'203e kwartaal43,646,1
'204e kwartaal43,948,1
* gemeten als de som van vier kwartalen

De inkomsten van de overheid liepen in 2020 terug en waren 4 miljard euro lager dan vorig jaar. Met name de belastinginkomsten zijn sterk afgenomen in 2020. Een groot deel van de daling kwam door de vennootschapsbelasting, die met 4 miljard euro terugliep doordat bedrijven minder winst maakten. Ook daalde de dividendbelasting met 1,5 miljard euro door de terughoudendheid van ondernemingen om dividend uit te keren tijdens de coronacrisis. Tot slot daalde de accijns op brandstoffen met 1 miljard euro door de afname van het verkeer in 2020.

1.3 Schuldquote
   Schuldquote (% bbp)EMU-norm (% bbp)
'081e kwartaal43,960
'082e kwartaal43,860
'083e kwartaal44,160
'084e kwartaal54,760
'091e kwartaal57,560
'092e kwartaal56,760
'093e kwartaal57,260
'094e kwartaal56,860
'101e kwartaal57,660
'102e kwartaal59,260
'103e kwartaal59,160
'104e kwartaal59,360
'111e kwartaal59,560
'112e kwartaal60,460
'113e kwartaal61,160
'114e kwartaal61,760
'121e kwartaal62,560
'122e kwartaal64,060
'123e kwartaal65,060
'124e kwartaal66,360
'131e kwartaal66,760
'132e kwartaal68,360
'133e kwartaal67,860
'134e kwartaal67,760
'141e kwartaal67,160
'142e kwartaal68,660
'143e kwartaal68,160
'144e kwartaal67,960
'151e kwartaal69,060
'152e kwartaal66,860
'153e kwartaal65,960
'154e kwartaal64,760
'161e kwartaal64,360
'162e kwartaal63,360
'163e kwartaal61,760
'164e kwartaal61,960
'171e kwartaal59,760
'172e kwartaal58,960
'173e kwartaal57,060
'174e kwartaal56,960
'181e kwartaal55,160
'182e kwartaal54,060
'183e kwartaal52,960
'184e kwartaal52,460
'191e kwartaal50,960
'192e kwartaal51,060
'193e kwartaal49,360
'194e kwartaal48,760
'201e kwartaal49,560
'202e kwartaal55,260
'203e kwartaal55,260
'204e kwartaal54,560

Voor het financieren van de coronamaatregelen trok het Rijk al in het eerste en met name het tweede kwartaal externe financiering aan. In het eerste half jaar van 2020 steeg de schuld met ruim bijna 47 miljard euro tot 55,2 procent bbp. In het derde kwartaal bleef de schuld stabiel en in het laatste kwartaal is deze met 6 miljard euro gedaald naar een niveau van 54,5 procent bbp.

Kerncijfers Overheidsfinanciën
20192020202020202020
4e kwartaal1e kwartaal2e kwartaal3e kwartaal4e kwartaal
InkomstenMiljard euro89,395,582,581,191,4
UitgavenMiljard euro86,785,5104,092,0103,0
SaldoMiljard euro2,610,0-21,5-10,9-11,6
OverheidsschuldMiljard euro394,7403,1441,5441,2434,9
Saldo% bbp1) 1,81,5-1,2-2,5-4,3
Overheidsschuld% bbp1) 48,7 49,555,255,254,5
StatLine: Overheidsfinanciën; kerncijfers
1) Op jaarbasis, gemeten als de som van vier kwartalen.