5. Discussie
De conclusie van dit rapport is dat de onderzochte webcrawl-benadering geen geschikte methode is om de ontbrekende circulaire activiteiten op een betrouwbare en volledige manier in kaart te brengen. Ondanks deze conclusie zullen in de discussie mogelijke oplossingen worden besproken en zal er gekeken worden naar alternatieve benaderingen om de ontbrekende circulaire activiteiten in kaart te brengen.
Per bedrijf bepalen of het binnen de gehanteerde scope valt en wat het circulaire aandeel is
De ervaring uit vergelijkbare projecten zoals de Milieusector en de hernieuwbare energiesector (CBS, 2020) leert dat kleine bedrijven vaak meer gespecialiseerd zijn en dat grotere bedrijven een divers scala aan economische activiteiten verrichten. Deze kennis zou kunnen helpen om met een beperkte tijdsinspanning toch een inschatting te kunnen maken van het circulaire aandeel van bedrijven.
Er zou bijvoorbeeld nagedacht kunnen worden over een hybride benadering waarbij de grotere bedrijven handmatig worden langsgelopen, en waarbij de kleinere bedrijven een circulair aandeel krijgen toegewezen op basis van een gemiddelde uit een steekproef. De grotere bedrijven hebben een relatief grote impact op de economische indicatoren. Daarom zouden in ieder geval de grotere bedrijven handmatig moeten worden gecontroleerd en beoordeeld. Bij welke bedrijfsgrootte de grens wordt gelegd is een afweging tussen kwaliteit en tijdsinspanning. Maar ook bij het handmatig langslopen van bedrijven blijft het inschatten van het circulaire aandeel lastig.
Mocht het niet lukken om voor bedrijven een goede inschatting van het circulaire aandeel te bepalen dan zou nog geprobeerd kunnen worden om een bredere range te bepalen. Dat wil zeggen een ruimere inschatting maken, bijvoorbeeld van de minimale en maximale werkgelegenheid. Een dergelijke range is minder nauwkeurig dan een enkel cijfer en levert niet het gewenste resultaat, maar hiermee kan mogelijk wel eenmalig een indicatie gegeven worden van de activiteiten die in de huidige raming nog ontbreken en het geeft een beeld van de onzekerheid die in de cijfers zit.
Het samenstellen van een tijdreeks
Er zijn meerdere mogelijkheden met betrekking tot de tijdreeks. Allereerst is het een optie om geen tijdreeks terug te leggen, maar om enkel het heden en de komende jaren goed in kaart te brengen. Indien het gewenst is om toch een tijdreeks terug te leggen in de tijd dan zouden er aannames gemaakt moeten worden. Zo zou bijvoorbeeld aangenomen kunnen worden dat het circulaire aandeel van bedrijven constant is voor de terug te leggen periode.
Hoe plausibel dergelijke aannames zijn hangt onder andere af van hoe ver de tijdreeks terug gaat in de tijd en in hoeverre bedrijfsactiviteiten van circulaire bedrijven zijn veranderd door de tijd. Voor gespecialiseerde bedrijven gaat een dergelijke aanname waarschijnlijk goed, maar dat geldt niet voor bedrijven die in omschakeling zijn en steeds meer circulair proberen te worden. Dergelijke aannames beïnvloeden in ieder geval de kwaliteit van het resultaat en zouden goed moeten worden afgewogen.
Mogelijke andere aanvullende benaderingen
Een mogelijkheid die ook in de eerdere haalbaarheidsstudie (CBS, 2021) is genoemd is om vanuit de bedrijvenpopulatie enkel bepaalde circulaire activiteiten in kaart te brengen. Specifieke circulaire activiteiten zouden geïdentificeerd kunnen worden die in de huidige benadering ontbreken. Hierbij zou gedacht kunnen worden aan circulaire activiteiten die vallen binnen de hogere R-strategieën of waarvoor extra aandacht is binnen één van de transitie agenda’s. Bijvoorbeeld de productie van prefab onderdelen en vleesvervangers, of het modulair ontwerpen van producten. Naast het gebruik van de webcrawl zou onderzocht kunnen worden of de bedrijvenlijst completer zou kunnen worden gemaakt met behulp van aanvullende zoekopdrachten via google of het contacteren van relevante brancheorganisaties.
Naast de benadering op basis van een bedrijvenlijst zou het ook een mogelijkheid kunnen zijn om met een hele andere benadering te proberen om de ontbrekende circulaire activiteiten te ramen. Zo zou bijvoorbeeld de verbranding en/of vergisting van biomassa geraamd kunnen worden op basis van fysieke energiecijfers, in plaats van aan de hand van een bedrijvenlijst. Ook voor andere ontbrekende activiteiten zouden mogelijke databronnen en methoden onderzocht kunnen worden om deze circulaire activiteiten te ramen. Ook deze mogelijkheid is in de eerdere haalbaarheidsstudie (CBS, 2021) benoemd.