Stikstofemissies naar lucht

De stikstofuitstoot naar de lucht bestaat voornamelijk uit ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx). In 2022 bestond de stikstofemissie naar de lucht uit 121 miljoen kilogram ammoniak (met name afkomstig uit de landbouw) en 162 miljoen NOx (vooral uit verkeer en industrie). Omgerekend naar elementaire stikstof (N) bedraagt dit in totaal 149 miljoen kilogram stikstof, waarvan 100 miljoen kilogram uit ammoniak (67 procent) en 49 miljoen kilogram uit NOx (33 procent). Stikstofemissies worden in dit artikel berekend aan de hand van de ‘National Emission Ceilings’ (NEC)-richtlijnen (Emissies van luchtverontreinigende stoffen). Hiervoor geldt de zogeheten NEC-definitie, en die heeft tot gevolg dat deze cijfers afwijken van de tabel ‘Emissies naar lucht op Nederlands grondgebied; totalen’.

Ammoniak

Verreweg de meeste ammoniak komt vrij in de landbouw (ongeveer 91 procent van de totale ammoniakemissie), en wordt gevormd wanneer ureum uit de urine van landbouwdieren in zogeheten drijfmest reageert met het enzym urease uit de uitwerpselen van het vee. Dit proces treedt op in de stallen, en bij het uitrijden van mest op landbouwgrond. Het merendeel van de uitstoot van ammoniak in de landbouw komt voor rekening van rundvee (53 procent), gevolgd door varkens (17 procent) en pluimvee (13 procent).

Na de landbouw volgen huishoudens op grote afstand, met ongeveer 4 procent van de totale ammoniakemissie. De meeste ammoniak komt vrij bij het ademen en transpireren van mensen. Ook de mest van huisdieren, en het roken van sigaren en sigaretten, telt mee in deze post. Er komt tot slot nauwelijks ammoniak vrij in het verkeer of in de industrie (maar voornamelijk NOx).

 

Stikstofoxiden

Stikstofoxiden (NOx) komen vooral vrij bij verbrandingsprocessen, waarbij zuurstof (O2) en stikstof (N2) uit de lucht met elkaar reageren. Deze verbrandingsprocessen vinden met name plaats bij voertuigen met een verbrandingsmotor, en bij industriële processen, zoals in energiecentrales en hoogovens. Het wegverkeer heeft met 34 procent verreweg het grootste aandeel in de NOx-emissie gevolgd door de scheepvaart met 13,4 procent. Zeevaart en visserij tellen hierin niet mee, maar zitten in Overige bronnen.

Industrie en Afval hebben samen een aandeel van ongeveer 14 procent, de bouwsector draagt voor ongeveer 0,3 procent bij aan de NOx-uitstoot. Ook de luchtvaart heeft een relatief klein aandeel in de totale uitstoot van stikstofoxiden (2,1 procent): net als bij de scheepvaart gaat het alleen om emissies boven Nederlands grondgebied. Deze worden bij benadering berekend aan de hand van de verbranding van brandstof tijdens het opstijgen, landen en taxiën van vliegtuigen, aangevuld met het verlies door verdamping van brandstof. NOx-uitstoot tijdens de rest van de vlucht – buiten de Nederlandse landsgrenzen - telt dus niet mee.

De gehele landbouw stoot voor ongeveer 8 procent uit van de totale NOx-emissie. De uitstoot van NOx door de landbouw wordt vooral veroorzaakt bij het verwarmen van kassen, en bij het gebruik van mobiele (landbouw)werktuigen. Zonder de mobiele (landbouw)werktuigen gaat het om 2,6 procent van de NOx-emissie.

Bronnen

Relevante links