Mijnmuseum presenteert CBS-cijfers in speciale expositie

De openingshandeling van de nieuwe expo in het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen werd verricht door twee oud mijnwerkers die ook bij het CBS hebben gewerkt. Sjef Lückers rechts en Piet Smeijsters links op de foto
© CBS
Op dinsdag 28 oktober is de expositie ‘Mijnen in cijfers’ geopend in het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen. Het CBS heeft hieraan meegewerkt en hiervoor historische data verstrekt. Op de feestelijke opening waren tal van mensen aanwezig die een link hebben met het Zuid-Limburgse mijnverleden, waaronder veel collega’s van de afdeling Verkeer en vervoer.
De expositie valt in de Maand van de Geschiedenis, met als motto: ‘Ontdek gisteren, begrijp vandaag’. Via een QR-code bij de expositie kunnen bezoekers de tijdlijn Steenkoolwinning bekijken op de CBS-website. De constructie van de tijdlijn vormde de aanleiding voor de samenwerking van het museum en het CBS.

Historische verbintenis

Bijzonder was de aanwezigheid van twee gepensioneerde CBS’ers die vóórdat zij bij het CBS aan de slag gingen zelf in de mijnen hebben gewerkt, Piet Smeijsters en Sjef Lückers. Zij vertolken de historische verbintenis tussen de mijnen en het CBS in Heerlen. Beide mannen werkten onder meer in de Oranje Nassau mijn 1, de plek waar nu het huidige CBS-kantoor in Heerlen staat. Piet Smeijsters werkte maar twee jaar in de mijnen. Toen de sluiting van de mijnen in zicht kwam, is hij bij het CBS aan de slag gegaan. Lückers werkte langer in de mijnen, tot de sluiting in 1974. Hij is de man achter een iconische mijnwerkersfoto die diverse covers van magazines heeft gesierd. Leen Roels, directeur-conservator van het Mijnmuseum, toonde zich verrast de man voor zich te hebben achter het beroemde zwarte gezicht van ruim vijftig jaar geleden.

Dochter van mijnwerker

Marly Odekerken, directeur van de afdeling Verkeer en vervoer én dochter van een mijnwerker, opende de expositie namens het CBS. Te zien zijn aspecten die verband houden met de komst van de mijnbouw in Zuid-Limburg zoals de toename van de bevolking, de explosieve toename van het spoorwegnet en het kolenverbruik in Nederland. Odekerken heeft de tijdlijn geïnitieerd, onder meer vanwege de band met het Heerlense mijnverleden, maar ook omdat het vervoer van kolen een overbekend fenomeen is onder vervoersstatistici. Mooi dat zij, twee dagen vóór haar pensionering, de opening in het Mijnmuseum kon meemaken. Zoals de Heerlense wethouder Jordy Clemens aangaf in zijn toespraak: ‘Er zijn mensen die vertrekken met een bescheidener cadeau.’ Leuke bijkomstigheid daarbij is dat Verkeer en vervoer als eerste statistiekafdeling op het kantoor op 1 mei 1974 in Heerlen werd gevestigd.

Wethouder Clemens van Heerlen
© CBS

Marly is niet de enige CBS’er met een binding met het mijnverleden. Ook Bart Leunissen, opgegroeid in Geleen onder de rook van DSM en projectleider van de tijdlijn, is zich bewust van de verbintenis tussen Zuid-Limburg en het mijnverleden. Hij legde contact met het Mijnmuseum. Leen Roels, sinds twee jaar directeur-conservator van het museum, was gelijk enthousiast: ‘We waren al een tijd op zoek naar een mogelijkheid van een nieuwe expositie met historische feiten. Om het verhaal over de mijnen rond te krijgen, is kennis van de statistieken over het mijnverleden noodzakelijk. Het CBS is daarbij een logische partner. Dat het CBS daar al mee bezig was en zich bij ons meldde, was dus een schot in de roos.’

Directeur Verkeer en Vervoer Marly Odekerken-Smeets (rechts) hield een kort praatje namens het CBS. Links op de foto de directeur van het mijnmuseum Leen Roels.
© CBS

Mijnverleden in spoortraject

Hans Langenberg, projectleider bij het CBS, is zich er van bewust hoe uniek de driehoek Heerlen-Kerkrade-Geleen is en hoezeer deze bepaald is door het mijnverleden. ‘Zo leert de tijdlijn hoe belangrijk de mijnen geweest zijn voor de Limburgse infrastructuur, zowel het vaarwater, als het wegennet en het spoor.’
Ook het contact met het Mijnmuseum zelf heeft de tijdlijn van het CBS extra kleur gegeven. Zo heeft Hermine Molnàr, ook dochter van een mijnwerker, een tabel gemaakt met de vele ondergrondse mijnberoepen. Hierin staan onder meer houwers, slepers, lampenisten, seiners en ophalers (liftbedieners). Het museum kon de vele beroepen met foto’s illustreren.

Bovengronds werk onbekend

Leen Roels, museumdirecteur: ‘Veel zaken kwamen in het museum al aan de orde, maar met zo’n cijfermatige totaalblik naar het mijnverleden kijken, was nog niet eerder gebeurd. Hopelijk krijgt de samenwerking een vervolg. Er valt nog best wat uit te zoeken. Zo weten we al veel van de mijnwerkers, maar minder van het vele werk dat bovengronds werd uitgevoerd.’

Relevante links