CBS maakt thema brede welvaart zichtbaar in begrotingen ministeries
Begrotings– en beleidscyclus
De factsheets vormen een periodieke aanvulling van het CBS op het leveren van relevante feiten en cijfers voor de politiek. ‘We kijken met veel van onze rapportages en onderzoeken achterom. Zo ook op Verantwoordingsdag. Vanuit de politiek kwam daar de vraag bij om ook te kijken naar brede welvaart in de begrotings- en beleidscyclus. Dat faciliteren we met deze factsheets. Het is geen beleidsadvies, maar een statistisch instrument. Daarmee helpen we de politiek en de departementen om te zien wat het begrip brede welvaart precies inhoudt voor hun specifieke beleidsterrein. Er kunnen ook indicatoren aan de set worden toegevoegd die specifieke onderdelen van de beleidsbegroting beschrijven’, zegt onderzoeker Jan–Pieter Smits van het CBS.Bijdrage per beleidsterrein
Die factsheets zijn work in progress. Het CBS gaat met de departementen in gesprek om te kijken hoe ze een concrete bijdrage kunnen leveren per beleidsterrein. CBS-onderzoeker Karin van der Ven: ‘We publiceren dit jaar één dag voor Prinsjesdag een update van de eerste vier factsheets die we vorig jaar hebben gepubliceerd. Die factsheets hebben betrekking op het ministerie van Justitie en Veiligheid, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het ministerie van Sociale Zaken. In september 2023 willen we een set klaar hebben voor alle departementen.’Complexiteit wordt zichtbaar
De factsheets die het CBS nu voor een aantal departementen presenteert, bevatten selecties van de indicatoren uit de brede welvaartsmonitor. Om tot een goede selectie en een politiek bruikbaar instrument te komen, zullen veel gesprekken worden gevoerd met de departementen en met andere gebruikers. Beleidslijnen lopen heel vaak door elkaar en beïnvloeden elkaar ook. Blom: ‘Die verknoping van beleidsthema’s en de complexiteit van het geheel wordt in de factsheets heel mooi zichtbaar.’‘Dat we in Nederland de frames van brede welvaart en de SDG’s in elkaar schuiven, dat is vrij uniek’
Complexe materie wordt behapbaar
De brede welvaartsmonitor en de factsheets beantwoorden daarmee ook aan de motie Hammelburg c.s. (Kamerstukken II 2021–2022, 35 925, nr. 88) om brede welvaartsindicatoren een centrale positie te geven in de Miljoenennota en andere politieke verantwoordingsmomenten. Smits: ‘De monitor tilt de effecten en gevolgen van beleid boven de actualiteit uit. Dat helpt beleidsmakers om de lange lijnen beter te bewaken en om betere besluiten voor de lange termijn te kunnen maken.’ Complexe materie wordt beter behapbaar voor beleidsmakers en politici. Blom: ‘De factsheets geven een overzicht van brede welvaart en zoomen in op de verschillende beleidsterreinen. Het is onze wens dat beleidsmakers en andere geïnteresseerden straks ook verder kunnen doorklikken voor meer details.’Welvaartspeil voor komende generaties
Hoe staat de Nederlandse welvaart ervoor? Dat is een veelomvattende vraag die niet alleen gaat over economische groei, koopkrachtplaatjes en het bbp. Sinds een aantal jaren meet het CBS de ‘brede welvaart’. Smits: ‘Daarbij kijken we niet alleen naar het leven in het ‘hier en nu’ en de verdeling van welvaart over de verschillende bevolkingsgroepen, maar ook naar de gevolgen van ons huidige welvaartspeil voor komende generaties en voor mensen elders in de wereld, met name de allerarmsten.’ Het CBS hanteert daarbij de CES Recommendations for Measuring Sustainable Development (CES, 2014). Dat is een internationale richtlijn voor het meten van brede welvaart en duurzaamheid.Positie van Nederland
Volgens Smits brengt de monitor brede welvaart de middellange termijntrend in beeld. ‘De meting van de voortgang van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG’s) is in de Monitor geïntegreerd. Groene pijltjes geven aan dat de brede welvaart zich richting de SDG’s beweegt. Rode pijltjes laten zien waar de brede welvaart van de SDG’s af beweegt.’ De positie van Nederland wordt daarbij in Europees perspectief gezet. CBS-onderzoeker Chantal Blom: ‘Wat zijn de effecten van dit welvaartsstreven in de toekomst en in andere landen? Maar ook: hoe doet Nederland het, vergeleken met andere lidstaten? Dat gaat over cijfers, maar ook over perceptie. Die zijn allebei belangrijk in de politiek.’Internationale agenda
Het CBS genereert zelf veel data voor de ‘Monitor Brede Welvaart & SDG's'. Daarnaast verwerkt het veel data van een groot aantal nationale en internationale instanties, zoals het RIVM, het SCP en Eurostat. Vanuit de Verenigde Naties (VN) is veel belangstelling voor het werk van het CBS. De SDG’s van de VN vormen een internationale agenda die gericht is op een duurzame wereld. Die SDG’s worden vertaald naar nationale doelen. Daar gaan de lidstaten zelf mee aan de slag. Maar daarmee is de mondiale context van nationaal handelen nog geen vanzelfsprekendheid. Van der Ven: ‘Het effect van nationale acties op de brede welvaart in andere landen, dat wordt door maar heel weinig statistische bureaus gemeten. Dat we in Nederland die frames van brede welvaart en de SDG’s in elkaar schuiven, dat is vrij uniek.’Relevante links
- Factsheet - Factsheets
- Publicatie - Monitor brede welvaart
- Dossier - Brede welvaart
- Privacyregels CBS - Privacy