CBS onderzoekt welzijn mensen met interlandelijke adoptieachtergrond

/ Auteur: Masja de Ree
WK adoptiekids 2012
© Hollandse Hoogte / Marcel van den Bergh
In de afgelopen jaren hebben mensen die geadopteerd zijn uit het buitenland regelmatig aangegeven dat daarbij zaken mis zijn gegaan. De Commissie onderzoek interlandelijke adoptie onderzocht deze signalen op verzoek van de minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker. Naast het onderzoek naar misstanden en de rol van de overheid daarbij wilde de commissie weten hoe het mensen die geadopteerd zijn in de periode 1967-1998 in Nederland vergaat en hoe ze terugkijken op hun jeugd. Het CBS werd verzocht dit te onderzoeken.

Breed onderzoek

‘Als commissie hebben we ons zo breed mogelijk georiënteerd’, zegt Chris van der Schors van de Commissie onderzoek interlandelijke adoptie. ‘We hebben met heel veel mensen die geadopteerd zijn gesproken, over misstanden, maar ook over hoe het met ze gaat, of ze op zoek zijn naar hun herkomst, et cetera. Maar we kunnen niet iedereen spreken en voor het onderzoek is het van belang om te bepalen of dat wat wij horen representatief is. We willen geen conclusies trekken waar een deel van de geadopteerden zich niet in herkent. Bovendien is het doel van onze commissie niet alleen waarheidsvinding, maar ook het doen van aanbevelingen. Waar hebben geadopteerden behoefte aan? Voor dat brede beeld hebben we het CBS ingeschakeld.’

Geen register

Het CBS voerde het onderzoek uit met behulp van enquêtes. CBS-onderzoeker Ruben van Gaalen: ‘De overheid heeft geen register van mensen die geadopteerd zijn. Deze informatie is bijvoorbeeld niet terug te vinden in de basisadministratie. Als CBS kunnen we wel afleiden wie er waarschijnlijk geadopteerd is. We kijken daartoe naar iemands geboorteland, naar het geboorteland van de ouders en naar het moment waarop het juridisch ouderschap is vastgesteld. We hadden hier al ervaring mee via het OKIN-onderzoek - Ouders en Kinderen in Nederland - dat het CBS eerder op verzoek van de Universiteit van Amsterdam uitvoerde.’ De vragenlijst is uitgezet onder een ruime steekproef van de groep mensen die waarschijnlijk geadopteerd is. Daarnaast werd de vragenlijst voorgelegd aan een groep niet-geadopteerde mensen. ‘In beide gevallen vroegen we expliciet of iemand geadopteerd is’, zegt CBS-onderzoeker Sabrina de Regt. ‘Dat is belangrijk, omdat we dat op basis van de beschikbare data nooit zeker weten.’

‘Het CBS werkt bij elk onderzoek met zeer strenge eisen om data op een veilige manier te verwerven, te verwerken en te publiceren’

Privacy

De privacy van de ondervraagden is in dit onderzoek van groot belang en wordt conform de hoge CBS-normen strikt bewaakt en gegarandeerd. ‘Dat is belangrijk om goed te benadrukken’, zegt Van Gaalen. ‘Het CBS werkt bij elk onderzoek met zeer strenge eisen om data op een veilige manier te verwerven, te verwerken en te publiceren. Wij doen dat op een zodanige wijze dat er op geen enkele manier onthulling van individuele personen of bedrijven plaatsvindt.’

Uniek onderzoek

Het CBS heeft de respondenten op verzoek van de commissie onder meer gevraagd naar de woonsituatie in de jeugd, naar de band met de ouders in de jeugd en nu, naar de schoolloopbaan, fysieke en geestelijke gezondheid, woon- en gezinssituatie en naar de verbondenheid met Nederland en het geboorteland. Ook kwamen specifieke zaken met betrekking tot de adoptie aan de orde, bijvoorbeeld of mensen op zoek zijn gegaan naar hun afkomst. Van Gaalen: ‘Het onderzoek levert een representatief beeld op van hoe het geadopteerde mensen in Nederland vergaat. Een dergelijk onderzoek is in Nederland niet eerder gedaan en we hebben ook in het buitenland nauwelijks voorbeelden van vergelijkbaar onderzoek kunnen vinden.’ De Regt: ‘Uit het onderzoek blijkt dat het met veel mensen met een adoptieachtergrond goed gaat. Zo is de band met hun ouders gemiddeld goed. Wel is de mentale gezondheid iets slechter dan bij niet-geadopteerde personen. De verschillen zijn daarbij niet groot, maar wel significant. Ook blijkt uit ons onderzoek dat ongeveer de helft van de geadopteerde mensen op zoek is gegaan naar hun afkomst én dat deze zoektocht vaak een moeizaam proces is.’

Intensieve samenwerking

De commissie koos voor het CBS om het onderzoek uit te voeren omdat het een betrouwbaar en gerenommeerd instituut is. De samenwerking verliep goed, aldus Van der Schors. ‘Bij het CBS werken ervaren en gedreven onderzoekers. De samenwerking was intensief, met name omdat de vragenlijst soms heftige reacties opriep - bijvoorbeeld omdat mensen zich afvroegen hoe het CBS bij ze terecht was gekomen. Samen hebben we die vragen goed kunnen beantwoorden. Ik merkte wel dat het CBS een grote organisatie is, waardoor het soms lastig was om snel te schakelen.’ Het rapport is nu klaar en wordt begin februari aangeboden aan de minister. Van der Schors: ‘Door corona en de val van het kabinet is het even afwachten hoe het nu verder gaat. Maar het is een onderwerp dat heel veel geadopteerden en andere direct betrokkenen bezighoudt en waarvoor veel aandacht is in de media. Het lijkt me uitgesloten dat het in een bureaula belandt.’