Waarde bos, heide en bebouwde grond in kaart gebracht

/ Auteur: Masja de Ree
© Hollandse Hoogte / Rob Voss
Zoet water, zout water, bosgebied en heide, het zijn voorbeelden van ecosystemen in Nederland. Wat zijn zij waard? Het CBS ontwikkelt een gloednieuwe statistiek over dit ‘natuurlijk kapitaal’. Daardoor kan de welvaart beter in beeld worden gebracht. De statistiek vormt een aanvulling op de Nationale Rekeningen.

Ecosystemen

Natuurlijk kapitaal is een breed begrip, waarbij het CBS vooral kijkt naar ecosystemen: het bos, de heide, zout water, zoet water, maar bijvoorbeeld ook naar bebouwd gebied. Sjoerd Schenau, die het projectleiderschap waarneemt van Rixt de Jong: ‘Wij brengen in kaart hoe de verdeling van ecosystemen in Nederland is: hoeveel bos is er, hoeveel heide? Maar we kijken ook naar de kwaliteit van die ecosystemen en naar wat ze bijdragen aan de economie en de samenleving.’ Dat laatste wordt uitgedrukt in ‘ecosysteemdiensten’. Statistisch onderzoeker Elze Polman: ‘Het gaat dan bijvoorbeeld om hoeveel hout een bos voortbrengt, de recreatie die in een gebied mogelijk is of om hoeveel fijn stof de bomen kunnen afvangen, hetgeen belangrijk is voor de luchtkwaliteit in Nederland.’

Breed beeld van welvaart

Nederland werkt als één van de eerste landen ter wereld aan een breed stelsel van tabellen over het natuurlijk kapitaal. Dit is een aanvulling op de Nationale Rekeningen, die van oudsher vooral gaan over de economische aspecten van de welvaart. Schenau: ‘Door het natuurlijk kapitaal toe te voegen, brengen we de welvaart breder in beeld. Dit doen we in samenwerking met andere landen en internationale organisaties zoals de VN, de Wereldbank en Eurostat.’ De statistiek is nog in ontwikkeling. Inmiddels is een kaart met ecosystemen beschikbaar. De tabel over de opslag van koolstof wordt eind september gepubliceerd en ook de eerste tabel over de ecosysteemdiensten is bijna klaar. Later volgen cijfers over de biodiversiteit in Nederland en de conditie van de ecosystemen.

Bodemgebruik

Economische waarde

Maar daarmee stopt de ontwikkeling niet. Schenau: ‘We gaan ook een methode ontwikkelen om de diensten die de ecosystemen leveren in geld uit te drukken. Dat maakt het voor beleidsmakers gemakkelijker om ecosystemen te waarderen en vergelijkingen te maken. Stel dat ze moeten kiezen tussen het behouden of bebouwen van een bosgebied. Dan is het belangrijk om te weten dat bos ook iets oplevert in economische zin: bijvoorbeeld hout en toerisme. We gaan nu eerst onderzoeken hoe we de ecosysteemdiensten het beste in geld kunnen uitdrukken, op een manier die consistent is met de Nationale Rekeningen.’ Uiteraard gaat het bij het waarderen van de ecosystemen alleen om de economische waarde. De intrinsieke waarde – bijvoorbeeld hoe iemand geniet van een heideveld – is niet in geld uit te drukken.

Grafische weergave

Met de nieuwe statistiek kan straks over een langere periode gemonitord worden hoe het met het natuurlijk kapitaal in Nederland gaat én hoe de kwaliteit van de verschillende ecosystemen met elkaar samenhangt. ‘Dat is vernieuwend’, aldus Polman. Ze wijst daarbij op het feit dat alle cijfers grafisch verwerkt worden in kaarten, waarmee gebruikers heel gemakkelijk en tot op detail in kunnen zoomen op een bepaalde regio of gebied. ‘Dat maakt het vergelijken van regio’s eenvoudig.’ Bij de productie van de statistiek wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande data van het CBS, maar ook van gegevens van andere organisaties zoals het RIVM. Bij de ontwikkeling van de methode voor de nieuwe statistiek werkt het CBS nauw samen met de Universiteit van Wageningen.