Datavisualisatie: een beeld zegt meer dan 1000 woorden

/ Auteur: Jaap van Sandijk/Miriam van der Sangen
CBS wil zijn data nóg toegankelijker maken. Datavisualisaties zijn daartoe een effectief middel. Om die reden is CBS een samenwerking aangegaan met het Business Intelligence en Smart Services (BISS) Institute. Dat is een samenwerkingsverband tussen de Open Universiteit, Universiteit Maastricht en Zuyd Hogeschool Hogeschool (faculteit Maastricht Academy of Media, Design and Technology). Kay Schröder is senior lector van de Zuyd Hogeschool en tevens verbonden aan het BISS institute. Hij onderzoekt samen met CBS hoe data zo effectief mogelijk gevisualiseerd en geëxploreerd kunnen worden.

Begrijpen van data

Het spreekwoord luidt dat een beeld meer zegt dan 1000 woorden. Maar dat geldt zeker ook voor cijfers. En het belang daarvan wordt steeds groter, zegt Kay Schröder. ‘De samenleving is doordrenkt van data en het begrijpen daarvan wordt steeds belangrijker.’ Doel van de samenwerking met CBS is te ontdekken welke wijze van visualisatie het meest geschikt is voor het efficiënt presenteren en exploreren van data. ‘De komende maanden zullen we ons richten op de ontwikkeling van prototypes op het gebied van visualisatie van open data’, aldus Schröder. Slimme interactie tussen mens en data is een belangrijke expertise van BISS. Het Human Data Interaction Lab van BISS speelt hierin een voorname rol. ‘Daar ontwikkelen we niet alleen nieuwe visualisatievormen, maar testen en evalueren we ze ook met behulp van collega’s en studenten. Zo werken we voortdurend aan de verbetering van visualisaties’.

Vormgeving, film en media

Een andere belangrijke kracht van BISS is de hechte samenwerking met Maastricht Academy of Media, Design and Technology. ‘Datavisualisatie is vaak georganiseerd binnen IT, maar wij maken ook gebruik van de ervaring binnen de Academy op het gebied van vormgeving, film en media. Daarnaast hebben wij als BISS een overlap met veel andere expertisegebieden, bijvoorbeeld op het gebied van data science and analytics’. Schröder is enthousiast over de samenwerking met CBS. ‘CBS is niet alleen een bron van open data, het is ook een organisatie die op dit gebied actief probeert deze voor een groot publiek inzichtelijk te maken. Naast het feit dat de collega’s in Heerlen om te hoek zitten, is dit een goed uitgangspunt voor een vruchtbare samenwerking’.

‘In het Human Data Interaction Lab ontwikkelen we niet alleen nieuwe visualisatievormen, maar testen en evalueren we ze ook’

Interactieve weergave

Schröder werkt meer dan tien jaar in de datavisualisatie sector en ontving voor zijn werk verschillende internationale onderscheidingen. Hij heeft grote internationale projecten op het gebied van datavisualisatie en datacommunicatie geleid, onder meer voor het wereldklimaatprogramma van de Verenigde Naties (IPCC). Datavisualisatie wordt steeds interactiever, voorspelt hij. Als inspirerend voorbeeld noemt hij de visualisaties van de ‘New York Times’, die gebruik maken van storytelling. Een grafiek is hierin geen statische figuur, maar een interactieve weergave die de gebruiker vertelt hoe een ontwikkeling in elkaar zit. ‘De data zijn leidend, de tekst is additioneel. Terwijl je scrolt ontvouwt zich het hele verhaal voor je’, legt Schröder uit. ‘Dit in tegenstelling tot klassieke grafieken, die je ook bij CBS tegenkomt. Daar is de tekst vaak leidend’. Storytelling is overigens maar één van de vele innovatieve methoden van datavisualisatie. Het valt dan ook moeilijk te voorspellen welke visualisaties in het samenwerkingsverband straks als meest geschikt naar voren zullen komen, zegt Schröder. ‘De kracht van de samenwerking is het ontwikkelen en verbeteren van visualisaties, waarbij de kennis en de resultaten bij CBS in productie genomen worden’.

Zoektocht

Foske Kleima is teammanager Creatie en Visualisatie bij CBS. Zij is eveneens enthousiast over de samenwerking die het statistiekbureau is aangegaan met Kay Schröder, het BISS institute en de andere partners. ‘Het visueel grafische is steeds belangrijker geworden, ook bij CBS. We doen daarom al het nodige met filmpjes, gifjes en grafieken om aan onze gebruikers zo goed en toegankelijk mogelijk uit te leggen waar onze data over gaan’. De eerste stappen op dat gebied heeft CBS begin vorig jaar gezet, maar het is nog zoeken naar hoe de verhalen achter de data zo kort en compact mogelijk gepresenteerd kunnen worden. Daarbij speelt ook snelheid en gebruikersgemak een belangrijke rol.

Fenomeengerichte zaken

CBS wil niet alleen visualisaties leveren bij data, maar wil in de toekomst ook steeds vaker fenomeengerichte zaken overzichtelijk en helder in beeld brengen. ‘Dat willen we bijvoorbeeld doen met dashboards, waarmee je in één oogopslag inzicht in data kunt verkrijgen. Ons ICT-team is met de ontwikkeling hiervan bezig, nu op het gebied van de prijsindexcijfers en arbeidsmarkt. Ook met de Urban Data Centers, waarbij CBS samenwerkt met diverse gemeenten, zouden we meer visualisaties op stedelijk en regionaal niveau willen maken.’ CBS bouwt dus gestaag aan meer kennis op deze gebieden. Het uitbouwen van de eigen audiovisuele studio draagt daar zeker aan bij. Hier kunnen infographics-specialisten en studenten van hogescholen zoals Avans werken aan opdrachten. ‘Daarnaast zullen collega’s van CBS met Kay Schröder kijken hoe je met big data aansprekende visualisaties kunt maken. De eerste experimenten op dit gebied zijn al gestart’, besluit Kleima.

Relevante links