Psycho-sociale arbeidsbelasting werknemers; beroep

Psycho-sociale arbeidsbelasting werknemers; beroep

Beroep Marges Perioden Psychische vermoeidheid door het werk Psychische vermoeidheid door het werk (%) Psychische vermoeidheid door het werk Emotioneel uitgeput (%) Psychische vermoeidheid door het werk Leeg voelen (%) Psychische vermoeidheid door het werk ’s Ochtends moe voelen (%) Psychische vermoeidheid door het werk Vergt veel om met mensen te werken (%) Psychische vermoeidheid door het werk Uitgeput door werk (%)
Totaal Waarde 2023 19,0 19,5 32,8 22,0 16,3 15,4
Totaal Ondergrens 95%-interval 2023 18,7 19,2 32,4 21,6 15,9 15,1
Totaal Bovengrens 95%-interval 2023 19,4 19,9 33,2 22,3 16,6 15,7
Beroepsniveau 1 (ISCO 2008) Waarde 2023 17,5 16,2 29,9 21,7 13,5 17,8
Beroepsniveau 1 (ISCO 2008) Ondergrens 95%-interval 2023 16,3 15,0 28,4 20,4 12,4 16,6
Beroepsniveau 1 (ISCO 2008) Bovengrens 95%-interval 2023 18,8 17,5 31,5 23,2 14,7 19,2
Beroepsniveau 2 (ISCO 2008) Waarde 2023 17,6 16,7 30,6 20,7 14,4 16,1
Beroepsniveau 2 (ISCO 2008) Ondergrens 95%-interval 2023 17,0 16,1 29,9 20,1 13,8 15,5
Beroepsniveau 2 (ISCO 2008) Bovengrens 95%-interval 2023 18,2 17,2 31,3 21,3 14,9 16,6
Beroepsniveau 3 (ISCO 2008) Waarde 2023 18,8 19,8 32,2 21,4 16,5 14,4
Beroepsniveau 3 (ISCO 2008) Ondergrens 95%-interval 2023 18,0 19,0 31,2 20,5 15,7 13,7
Beroepsniveau 3 (ISCO 2008) Bovengrens 95%-interval 2023 19,6 20,6 33,2 22,2 17,3 15,2
Beroepsniveau 4 (ISCO 2008) Waarde 2023 20,8 22,8 36,0 23,5 18,5 14,5
Beroepsniveau 4 (ISCO 2008) Ondergrens 95%-interval 2023 20,2 22,2 35,3 22,9 18,0 14,0
Beroepsniveau 4 (ISCO 2008) Bovengrens 95%-interval 2023 21,4 23,4 36,7 24,1 19,1 15,0
Beroepsniveau onbekend (ISCO 2008) Waarde 2023 33,7 34,9 39,7 36,4 28,8 29,8
Beroepsniveau onbekend (ISCO 2008) Ondergrens 95%-interval 2023 27,5 28,6 33,1 30,1 22,9 23,7
Beroepsniveau onbekend (ISCO 2008) Bovengrens 95%-interval 2023 40,6 41,8 46,6 43,3 35,5 36,6
01 Pedagogische beroepen Waarde 2023 24,0 25,6 40,9 23,6 22,9 18,0
01 Pedagogische beroepen Ondergrens 95%-interval 2023 22,9 24,4 39,6 22,5 21,8 17,0
01 Pedagogische beroepen Bovengrens 95%-interval 2023 25,2 26,8 42,3 24,8 24,0 19,1
011 Docenten Waarde 2023 26,4 27,8 43,6 25,7 25,8 18,9
011 Docenten Ondergrens 95%-interval 2023 25,2 26,5 42,2 24,4 24,6 17,7
011 Docenten Bovengrens 95%-interval 2023 27,7 29,1 45,1 27,0 27,1 20,0
0111 Docenten hoger onderwijs en hoog... Waarde 2023 23,4 27,4 39,3 24,1 22,7 18,1
0111 Docenten hoger onderwijs en hoog... Ondergrens 95%-interval 2023 19,4 23,2 34,6 20,1 18,8 14,5
0111 Docenten hoger onderwijs en hoog... Bovengrens 95%-interval 2023 27,8 32,1 44,2 28,6 27,1 22,3
0112 Docenten beroepsgerichte vakken ... Waarde 2023 23,9 26,7 39,5 22,9 22,6 19,0
0112 Docenten beroepsgerichte vakken ... Ondergrens 95%-interval 2023 19,0 21,5 33,8 18,0 17,8 14,3
0112 Docenten beroepsgerichte vakken ... Bovengrens 95%-interval 2023 29,8 32,6 45,6 28,7 28,2 24,6
0113 Docenten algemene vakken secunda... Waarde 2023 33,1 32,4 49,8 32,1 33,5 23,3
0113 Docenten algemene vakken secunda... Ondergrens 95%-interval 2023 30,8 30,1 47,3 29,8 31,1 21,1
0113 Docenten algemene vakken secunda... Bovengrens 95%-interval 2023 35,5 34,8 52,3 34,5 35,9 25,5
0114 Leerkrachten basisonderwijs Waarde 2023 26,5 27,2 45,9 24,7 25,0 18,9
0114 Leerkrachten basisonderwijs Ondergrens 95%-interval 2023 24,9 25,6 44,1 23,2 23,5 17,5
0114 Leerkrachten basisonderwijs Bovengrens 95%-interval 2023 28,2 28,9 47,7 26,4 26,7 20,4
0115 Onderwijskundigen en overige doc... Waarde 2023 21,3 24,0 36,5 22,0 21,9 13,5
0115 Onderwijskundigen en overige doc... Ondergrens 95%-interval 2023 18,0 20,5 32,5 18,6 18,5 10,8
0115 Onderwijskundigen en overige doc... Bovengrens 95%-interval 2023 25,1 27,7 40,7 25,9 25,6 16,6
012 Sportinstructeurs Waarde 2023 11,6 11,3 23,1 14,3 12,1 10,4
012 Sportinstructeurs Ondergrens 95%-interval 2023 7,7 7,3 17,5 9,8 8,1 6,6
012 Sportinstructeurs Bovengrens 95%-interval 2023 17,3 17,0 29,9 20,2 17,8 16,0
013 Leidsters kinderopvang en onderwi. Waarde 2023 19,7 22,1 36,9 19,5 16,6 17,2
013 Leidsters kinderopvang en onderwi. Ondergrens 95%-interval 2023 17,1 19,3 33,7 17,0 14,2 14,7
013 Leidsters kinderopvang en onderwi. Bovengrens 95%-interval 2023 22,6 25,1 40,3 22,4 19,3 20,0
0131 Leidsters kinderopvang en onderw... Waarde 2023 19,7 22,1 36,9 19,5 16,6 17,2
0131 Leidsters kinderopvang en onderw... Ondergrens 95%-interval 2023 17,1 19,3 33,7 17,0 14,2 14,7
0131 Leidsters kinderopvang en onderw... Bovengrens 95%-interval 2023 22,6 25,1 40,3 22,4 19,3 20,0
02 Creatieve en taalkundige beroepen Waarde 2023 21,5 22,1 37,9 25,5 19,5 15,6
02 Creatieve en taalkundige beroepen Ondergrens 95%-interval 2023 18,4 19,0 34,2 22,2 16,6 13,0
02 Creatieve en taalkundige beroepen Bovengrens 95%-interval 2023 24,9 25,5 41,7 29,1 22,8 18,7
021 Auteurs en kunstenaars Waarde 2023 21,4 22,0 37,2 23,8 18,5 14,5
021 Auteurs en kunstenaars Ondergrens 95%-interval 2023 17,3 17,9 32,3 19,5 14,6 11,1
021 Auteurs en kunstenaars Bovengrens 95%-interval 2023 26,2 26,7 42,4 28,6 23,0 18,8
022 Vakspecialisten op artistiek en c. Waarde 2023 21,6 22,2 38,6 27,4 20,6 16,9
022 Vakspecialisten op artistiek en c. Ondergrens 95%-interval 2023 17,2 17,8 33,3 22,5 16,4 12,9
022 Vakspecialisten op artistiek en c. Bovengrens 95%-interval 2023 26,7 27,4 44,3 32,8 25,7 21,7
03 Commerciële beroepen Waarde 2023 18,3 18,8 31,3 22,5 15,8 14,9
03 Commerciële beroepen Ondergrens 95%-interval 2023 17,2 17,7 30,0 21,4 14,9 14,0
03 Commerciële beroepen Bovengrens 95%-interval 2023 19,3 19,8 32,5 23,7 16,8 15,9
031 Adviseurs marketing, public relat. Waarde 2023 20,5 22,8 35,1 24,8 15,5 14,5
031 Adviseurs marketing, public relat. Ondergrens 95%-interval 2023 18,4 20,6 32,6 22,6 13,6 12,6
031 Adviseurs marketing, public relat. Bovengrens 95%-interval 2023 22,8 25,1 37,7 27,2 17,6 16,5
0311 Adviseurs marketing, public rela... Waarde 2023 20,5 22,8 35,1 24,8 15,5 14,5
0311 Adviseurs marketing, public rela... Ondergrens 95%-interval 2023 18,4 20,6 32,6 22,6 13,6 12,6
0311 Adviseurs marketing, public rela... Bovengrens 95%-interval 2023 22,8 25,1 37,7 27,2 17,6 16,5
032 Vertegenwoordigers en inkopers Waarde 2023 16,4 20,4 29,7 21,4 14,1 12,3
032 Vertegenwoordigers en inkopers Ondergrens 95%-interval 2023 14,3 18,1 27,0 19,0 12,2 10,5
032 Vertegenwoordigers en inkopers Bovengrens 95%-interval 2023 18,7 22,9 32,5 24,0 16,3 14,4
0321 Vertegenwoordigers en inkopers Waarde 2023 16,4 20,4 29,7 21,4 14,1 12,3
0321 Vertegenwoordigers en inkopers Ondergrens 95%-interval 2023 14,3 18,1 27,0 19,0 12,2 10,5
0321 Vertegenwoordigers en inkopers Bovengrens 95%-interval 2023 18,7 22,9 32,5 24,0 16,3 14,4
033 Verkopers Waarde 2023 17,9 16,5 30,1 21,9 16,5 15,9
033 Verkopers Ondergrens 95%-interval 2023 16,6 15,2 28,5 20,5 15,2 14,7
033 Verkopers Bovengrens 95%-interval 2023 19,3 17,9 31,8 23,5 17,9 17,3
0331 Winkeliers en teamleiders detail... Waarde 2023 22,1 21,5 37,3 26,3 17,4 19,2
0331 Winkeliers en teamleiders detail... Ondergrens 95%-interval 2023 18,4 17,9 32,9 22,4 14,1 15,8
0331 Winkeliers en teamleiders detail... Bovengrens 95%-interval 2023 26,3 25,7 41,9 30,6 21,3 23,3
0332 Verkoopmedewerkers detailhandel Waarde 2023 15,3 14,0 27,1 19,6 14,7 14,3
0332 Verkoopmedewerkers detailhandel Ondergrens 95%-interval 2023 13,6 12,4 25,0 17,7 13,0 12,7
0332 Verkoopmedewerkers detailhandel Bovengrens 95%-interval 2023 17,2 15,8 29,3 21,6 16,5 16,1
0333 Kassamedewerkers Waarde 2023 22,8 19,5 34,0 29,1 25,2 17,3
0333 Kassamedewerkers Ondergrens 95%-interval 2023 18,6 15,6 29,3 24,6 21,0 13,7
0333 Kassamedewerkers Bovengrens 95%-interval 2023 27,5 24,0 39,1 34,1 30,0 21,7
0334 Callcentermedewerkers outbound e... Waarde 2023 18,6 17,5 30,4 20,6 15,3 16,8
0334 Callcentermedewerkers outbound e... Ondergrens 95%-interval 2023 15,7 14,8 27,0 17,6 12,7 14,1
0334 Callcentermedewerkers outbound e... Bovengrens 95%-interval 2023 21,8 20,6 33,9 23,9 18,3 19,9
04 Bedrijfseconomische en administrat... Waarde 2023 17,3 18,6 30,9 20,7 14,9 13,3
04 Bedrijfseconomische en administrat... Ondergrens 95%-interval 2023 16,6 17,8 30,0 19,9 14,2 12,6
04 Bedrijfseconomische en administrat... Bovengrens 95%-interval 2023 18,1 19,4 31,8 21,5 15,7 14,0
041 Specialisten bedrijfsbeheer en ad. Waarde 2023 17,8 20,7 33,5 21,6 15,7 12,0
041 Specialisten bedrijfsbeheer en ad. Ondergrens 95%-interval 2023 16,5 19,4 31,9 20,2 14,4 10,9
041 Specialisten bedrijfsbeheer en ad. Bovengrens 95%-interval 2023 19,2 22,2 35,1 23,1 17,0 13,3
0411 Accountants Waarde 2023 14,4 16,1 26,1 19,4 12,8 11,1
0411 Accountants Ondergrens 95%-interval 2023 11,8 13,4 22,8 16,4 10,3 8,8
0411 Accountants Bovengrens 95%-interval 2023 17,4 19,2 29,7 22,7 15,7 14,0
0412 Financieel specialisten en economen Waarde 2023 17,7 19,7 33,6 22,5 15,0 10,9
0412 Financieel specialisten en economen Ondergrens 95%-interval 2023 14,5 16,4 29,6 18,9 12,0 8,3
0412 Financieel specialisten en economen Bovengrens 95%-interval 2023 21,6 23,6 38,0 26,5 18,6 14,2
0413 Bedrijfskundigen en organisatiea. Waarde 2023 19,2 22,3 36,1 23,4 16,7 13,6
Bron: CBS/TNO ©,
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat gegevens over de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) van de Nederlandse werknemer van 15 tot 75 jaar, naar beroepsniveau en beroepsrichting. In de tabel worden cijfers gepresenteerd over werkdruk, zelfstandigheid in het werk, emotioneel belastend werk, psychische vermoeidheid door het werk en slachtofferschap op het werk.

Vanaf het verslagjaar 2022 verschilt de wijze waarop gegevens voor de NEA zijn verzameld en verwerkt op enkele punten van eerdere verslagjaren. Daardoor zijn de cijfers vanaf 2022 mogelijk niet in alle gevallen vergelijkbaar met de cijfers tot en met 2021. Meer informatie is beschikbaar in de onderzoeksbeschrijving van de NEA 2022 (zie paragraaf 4).

Alle cijfers zijn gebaseerd op ten minste 100 waarnemingen.

Gegevens beschikbaar vanaf: 2014.

Status van de cijfers:
Cijfers in deze tabel zijn definitief.

Wijzigingen per 17 april 2024:
De jaarcijfers over 2023 zijn toegevoegd.

Wijzigingen per 18 april 2023:
De jaarcijfers over 2022 zijn toegevoegd.
In 2022 is een nieuw onderwerp ‘werklocatie bepalen’ toegevoegd in de map ‘Zelfstandigheid in het werk’. Ook is de vraagstelling over slachtofferschap op het werk gewijzigd. Deze cijfers staan in de nieuwe onderwerpenmap “Slachtofferschap op het werk (vanaf 2022)”. Door deze wijzigingen zijn de cijfers over dit onderwerp vanaf 2022 niet vergelijkbaar met de cijfers van eerdere jaren (2014-2021). Cijfers over het oude onderwerp “Slachtofferschap op het werk (tot 2022)” worden vanaf 2022 niet meer aangevuld.
Tot slot zijn in de tabel betrouwbaarheidsintervallen toegevoegd, en is het minimaal aantal waarnemingen voor publicatie gewijzigd van 200 naar 100.

Wijzigingen per 20 april 2021
Er is een verbetering doorgevoerd in de naamgeving van één onderwerp. Dit wordt voortaan aangeduid als ‘Psychische vermoeidheid door het werk’. Tot 2021 werd dit nog aangeduid als ‘Burn-out klachten’.

Wijzigingen per 31 juli 2020
In de Beroepenindeling ROA-CBS 2014 (BRC2014) is een wijziging doorgevoerd. In de nieuwe versie van de BRC2014 wordt beroepsgroep ‘0551 Managers z.n.d.’ niet langer ingedeeld bij beroepsniveau ‘onbekend’, maar bij beroepsniveau 4. Hierdoor zijn de uitkomsten van beroepsniveau ‘onbekend’ en beroepsniveau 4 gewijzigd voor de jaren 2014 tot en met 2018.

Wijzigingen per 29 augustus 2019
De cijfers behorende bij de categorie 'beroepsniveau onbekend' waren voor 2014 onjuist. Voor 2015 tot en met 2017 waren deze onterecht als onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim weergeven. Dit is gecorrigeerd.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In mei verschijnen de cijfers over het voorafgaande jaar.

Toelichting onderwerpen

Psychische vermoeidheid door het werk
Psychische vermoeidheid door het werk (burn-outklachten) wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als psychische vermoeidheid door het werk.
Psychische vermoeidheid door het werk
Psychische vermoeidheid door het werk (burn-outklachten) wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als psychische vermoeidheid door het werk.
Emotioneel uitgeput
Enquêtevraag: Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.


Leeg voelen
Enquêtevraag: Aan het eind van een werkdag voel ik me leeg.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
’s Ochtends moe voelen
Enquêtevraag: Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
Vergt veel om met mensen te werken
Enquêtevraag: Het vergt veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.


Uitgeput door werk
Enquêtevraag: Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.