Psychosociale arbeidsbelasting zelfstandig ondernemers; geslacht, leeftijd
| Marges | Geslacht | Leeftijd | Perioden | Werkdruk Erg snel werken (%) | Werkdruk Heel veel werk doen (%) | Werkdruk Extra hard werken (%) | Slachtofferschap op het werk Ongewenste seksuele aandacht (%) | Slachtofferschap op het werk Intimidatie (%) | Slachtofferschap op het werk Lichamelijk geweld (%) | Slachtofferschap op het werk Pesten (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Psychische vermoeidheid door het werk (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Emotioneel uitgeput (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Leeg voelen (%) | Psychische vermoeidheid door het werk 's Ochtends moe voelen (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Vergt veel om met mensen te werken (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Uitgeput door werk (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Waarde | Totaal mannen en vrouwen | Totaal | 2025 | 23,8 | 35,8 | 24,8 | 5,7 | 13,6 | 2,7 | 5,3 | 11,8 | 12,1 | 20,5 | 12,9 | 13,1 | 8,9 |
| Waarde | Totaal mannen en vrouwen | 15 tot 25 jaar | 2025 | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . |
| Waarde | Totaal mannen en vrouwen | 25 tot 35 jaar | 2025 | 31,5 | 45,9 | 35,7 | 9,6 | 18,0 | 4,6 | 6,4 | 19,1 | 18,1 | 28,4 | 20,2 | 22,0 | 13,5 |
| Waarde | Totaal mannen en vrouwen | 35 tot 45 jaar | 2025 | 26,1 | 38,1 | 26,7 | 6,7 | 14,0 | 2,1 | 6,4 | 13,9 | 13,7 | 21,6 | 14,4 | 15,0 | 9,3 |
| Waarde | Totaal mannen en vrouwen | 45 tot 55 jaar | 2025 | 24,6 | 37,6 | 25,5 | 5,0 | 13,7 | 2,6 | 5,8 | 11,0 | 12,1 | 20,9 | 12,3 | 12,6 | 9,1 |
| Waarde | Totaal mannen en vrouwen | 55 tot 65 jaar | 2025 | 20,7 | 32,5 | 21,1 | 3,7 | 11,8 | 2,1 | 4,4 | 8,3 | 9,1 | 18,5 | 9,6 | 9,1 | 7,1 |
| Waarde | Totaal mannen en vrouwen | 65 jaar of ouder | 2025 | 11,3 | 20,1 | 10,7 | 2,0 | 9,9 | 1,4 | 2,3 | 4,3 | 5,5 | 10,6 | 5,1 | 4,9 | 4,0 |
| Waarde | Mannen | Totaal | 2025 | 24,9 | 37,3 | 25,9 | 3,4 | 13,1 | 2,9 | 5,3 | 11,8 | 11,3 | 20,7 | 13,5 | 12,2 | 8,8 |
| Waarde | Mannen | 15 tot 25 jaar | 2025 | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . |
| Waarde | Mannen | 25 tot 35 jaar | 2025 | 34,7 | 48,5 | 38,6 | 5,6 | 17,7 | 5,4 | 6,5 | 18,3 | 17,2 | 26,4 | 20,2 | 19,0 | 12,2 |
| Waarde | Mannen | 35 tot 45 jaar | 2025 | 27,4 | 39,8 | 28,7 | 3,2 | 12,9 | 1,6 | 6,1 | 14,5 | 12,3 | 22,4 | 16,0 | 14,7 | 9,1 |
| Waarde | Mannen | 45 tot 55 jaar | 2025 | 24,8 | 41,2 | 27,4 | 3,2 | 13,2 | 3,0 | 6,3 | 11,5 | 11,5 | 21,8 | 13,6 | 13,2 | 9,7 |
| Waarde | Mannen | 55 tot 65 jaar | 2025 | 22,3 | 33,6 | 21,5 | 2,2 | 12,1 | 2,4 | 4,6 | 7,9 | 8,2 | 18,5 | 9,1 | 7,6 | 7,0 |
| Waarde | Mannen | 65 jaar of ouder | 2025 | 11,4 | 19,8 | 10,1 | 1,4 | 9,6 | 1,5 | 2,3 | 4,2 | 6,0 | 12,4 | 5,0 | 4,5 | 4,2 |
| Waarde | Vrouwen | Totaal | 2025 | 21,8 | 33,3 | 22,8 | 9,6 | 14,3 | 2,3 | 5,2 | 11,7 | 13,3 | 20,2 | 11,8 | 14,7 | 9,1 |
| Waarde | Vrouwen | 15 tot 25 jaar | 2025 | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . |
| Waarde | Vrouwen | 25 tot 35 jaar | 2025 | 26,2 | 41,6 | 30,7 | 16,4 | 18,6 | 3,3 | 6,3 | 20,5 | 19,5 | 31,8 | 20,0 | 27,2 | 15,6 |
| Waarde | Vrouwen | 35 tot 45 jaar | 2025 | 24,1 | 35,4 | 23,7 | 12,1 | 15,7 | 2,9 | 7,0 | 12,9 | 15,8 | 20,4 | 12,0 | 15,5 | 9,7 |
| Waarde | Vrouwen | 45 tot 55 jaar | 2025 | 24,3 | 32,6 | 22,8 | 7,7 | 14,3 | 2,0 | 5,0 | 10,2 | 13,1 | 19,6 | 10,4 | 11,7 | 8,3 |
| Waarde | Vrouwen | 55 tot 65 jaar | 2025 | 18,2 | 30,9 | 20,4 | 6,1 | 11,3 | 1,7 | 4,0 | 8,9 | 10,6 | 18,4 | 10,4 | 11,5 | 7,1 |
| Waarde | Vrouwen | 65 jaar of ouder | 2025 | 11,0 | 20,9 | 12,2 | 3,5 | 10,7 | 1,2 | 2,4 | 4,4 | 4,4 | 6,3 | 5,2 | 5,9 | 3,5 |
| Bron: © CBS, TNO, | ||||||||||||||||
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat gegevens over de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) van zelfstandig ondernemers van 15 jaar en ouder die aangifte doen bij de Belastingdienst en in Nederland wonen en werken, naar leeftijd en geslacht. In de tabel worden cijfers gepresenteerd over werkdruk, zelfstandigheid in het werk, emotioneel belastend werk, psychische vermoeidheid en slachtofferschap op het werk.
De manier waarop gecorrigeerd is voor de selectiviteit in de respons verschilt ten opzichte van de manier die in de eerdere jaren is toepast. Daardoor zijn de cijfers vanaf 2025 niet zonder meer vergelijkbaar met de eerdere cijfers. Meer informatie is beschikbaar in de onderzoeksbeschrijving van de ZEA 2025 (zie paragraaf 4).
Alle cijfers zijn gebaseerd op ten minste 100 waarnemingen.
Gegevens beschikbaar vanaf: 2015.
Status van de cijfers:
Cijfers in deze tabel zijn definitief.
Wijzigingen per 3 juli 2025:
De jaarcijfers voor 2025 zijn toegevoegd.
Wijzigingen per 12 juli 2023:
Vanaf 2023 zijn in de tabel betrouwbaarheidsintervallen toegevoegd, en is het minimaal aantal waarnemingen voor publicatie gewijzigd van 200 naar 100.
Wijzigingen per 11 juli 2017:
Vanaf 2017 zijn de items emotioneel moeilijke werksituatie, emotioneel veeleisend werk en emotioneel betrokken bij werk niet bevraagd.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Het betreft een tweejaarlijks onderzoek.
Toelichting onderwerpen
- Werkdruk
- Er is sprake van werkdruk op het moment dat de balans tussen de werkbelasting en de belastbaarheid van de zelfstandig ondernemers verstoord is. Werkdruk treedt dus op als men het werk niet binnen de gestelde tijd af kan krijgen of niet meer aan de gestelde eisen kan voldoen.
- Erg snel werken
- Enquêtevraag: Moet u erg snel werken?
Antwoordcategorieën:
Altijd.
Vaak.
Soms.
Nooit.
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën Altijd + Vaak.
- Heel veel werk doen
- Enquêtevraag: Moet u heel veel werk doen?
Antwoordcategorieën:
Altijd.
Vaak.
Soms.
Nooit.
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën Altijd + Vaak.
- Extra hard werken
- Enquêtevraag: Moet u extra hard werken om iets af te krijgen?
Antwoordcategorieën:
Altijd.
Vaak.
Soms.
Nooit.
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën Altijd + Vaak.
- Slachtofferschap op het werk
- Op het werk persoonlijk te maken hebben gehad met ongewenste seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld of pesten door klanten of collega's.
- Ongewenste seksuele aandacht
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven hoe vaak u de afgelopen 12 maanden in het werk persoonlijk te maken heeft gehad met ongewenste seksuele aandacht?
Antwoordcategorieën:
Nooit.
Een enkele keer.
Vaak.
Zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met de antwoordcategorieën:
Een enkele keer
Vaak.
Zeer vaak.
- Intimidatie
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven hoe vaak u de afgelopen 12 maanden in het werk persoonlijk te maken heeft gehad met intimidatie?
Antwoordcategorieën:
Nooit.
Een enkele keer.
Vaak.
Zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met de antwoordcategorieën:
Een enkele keer
Vaak.
Zeer vaak.
- Lichamelijk geweld
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven hoe vaak u de afgelopen 12 maanden in het werk persoonlijk te maken heeft gehad met lichamelijk geweld?
Antwoordcategorieën:
Nooit.
Een enkele keer.
Vaak.
Zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met de antwoordcategorieën:
Een enkele keer
Vaak.
Zeer vaak.
- Pesten
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven hoe vaak u de afgelopen 12 maanden in het werk persoonlijk te maken heeft gehad met pesten?
Antwoordcategorieën:
Nooit.
Een enkele keer.
Vaak.
Zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met de antwoordcategorieën:
Een enkele keer
Vaak.
Zeer vaak.
- Psychische vermoeidheid door het werk
- Psychische vermoeidheid door het werk (burn-outklachten) wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als psychische vermoeidheid door het werk.- Psychische vermoeidheid door het werk
- Psychische vermoeidheid door het werk (burn-outklachten) wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als psychische vermoeidheid door het werk.
- Emotioneel uitgeput
- Enquêtevraag: Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Leeg voelen
- Enquêtevraag: Aan het eind van een werkdag voel ik me leeg.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- 's Ochtends moe voelen
- Enquêtevraag: Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Vergt veel om met mensen te werken
- Enquêtevraag: Het vergt veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Uitgeput door werk
- Enquêtevraag: Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage zelfstandig ondernemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.