Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) werknemers; bedrijfstak
| Bedrijfstakken/branches (SBI 2008) | Marges | Perioden | Psychische vermoeidheid door het werk Psychische vermoeidheid door het werk (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Emotioneel uitgeput (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Leeg voelen (%) | Psychische vermoeidheid door het werk ’s Ochtends moe voelen (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Vergt veel om met mensen te werken (%) | Psychische vermoeidheid door het werk Uitgeput door werk (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A-U Alle economische activiteiten | Waarde | 2023 | 19,0 | 19,5 | 32,8 | 22,0 | 16,3 | 15,4 |
| A-U Alle economische activiteiten | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 18,7 | 19,2 | 32,4 | 21,6 | 15,9 | 15,1 |
| A-U Alle economische activiteiten | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 19,4 | 19,9 | 33,2 | 22,3 | 16,6 | 15,7 |
| A Landbouw, bosbouw en visserij | Waarde | 2023 | 12,9 | 11,5 | 23,4 | 17,4 | 11,1 | 13,5 |
| A Landbouw, bosbouw en visserij | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 10,3 | 9,0 | 20,1 | 14,5 | 8,7 | 10,9 |
| A Landbouw, bosbouw en visserij | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 16,0 | 14,5 | 26,9 | 20,7 | 14,1 | 16,6 |
| B Delfstoffenwinning | Waarde | 2023 | 20,7 | 16,8 | 35,1 | 23,9 | 17,8 | 19,3 |
| B Delfstoffenwinning | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 14,0 | 11,1 | 27,3 | 16,8 | 11,6 | 12,7 |
| B Delfstoffenwinning | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 29,6 | 24,6 | 43,9 | 32,8 | 26,4 | 28,2 |
| B-E Nijverheid (geen bouw) en energie | Waarde | 2023 | 18,8 | 18,1 | 33,5 | 22,0 | 14,8 | 16,2 |
| B-E Nijverheid (geen bouw) en energie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 17,8 | 17,1 | 32,3 | 20,9 | 13,8 | 15,2 |
| B-E Nijverheid (geen bouw) en energie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 19,9 | 19,1 | 34,8 | 23,2 | 15,7 | 17,2 |
| B-F Nijverheid en energie | Waarde | 2023 | 17,4 | 16,8 | 32,5 | 20,7 | 13,4 | 15,3 |
| B-F Nijverheid en energie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 16,6 | 16,0 | 31,4 | 19,8 | 12,6 | 14,5 |
| B-F Nijverheid en energie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 18,3 | 17,7 | 33,5 | 21,7 | 14,2 | 16,1 |
| C Industrie | Waarde | 2023 | 18,8 | 18,0 | 33,5 | 21,9 | 14,7 | 16,3 |
| C Industrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 17,7 | 16,9 | 32,2 | 20,8 | 13,7 | 15,3 |
| C Industrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 19,9 | 19,1 | 34,8 | 23,1 | 15,8 | 17,4 |
| 10-12 Voedings-, genotmiddelenindustrie | Waarde | 2023 | 19,0 | 17,9 | 33,5 | 23,3 | 15,6 | 17,6 |
| 10-12 Voedings-, genotmiddelenindustrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 16,4 | 15,4 | 30,4 | 20,5 | 13,2 | 15,1 |
| 10-12 Voedings-, genotmiddelenindustrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 21,9 | 20,7 | 36,8 | 26,3 | 18,3 | 20,4 |
| 13-15 Textiel-, kleding-, lederindustrie | Waarde | 2023 | 18,0 | 19,2 | 34,6 | 18,4 | 13,3 | 15,4 |
| 13-15 Textiel-, kleding-, lederindustrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 13,1 | 14,3 | 28,5 | 13,5 | 9,0 | 10,8 |
| 13-15 Textiel-, kleding-, lederindustrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 24,2 | 25,4 | 41,3 | 24,6 | 19,2 | 21,5 |
| 16-18 Hout-, papier-, grafische industr. | Waarde | 2023 | 21,1 | 19,7 | 34,8 | 25,5 | 14,3 | 18,4 |
| 16-18 Hout-, papier-, grafische industr. | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 16,7 | 15,4 | 29,6 | 20,8 | 10,7 | 14,3 |
| 16-18 Hout-, papier-, grafische industr. | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 26,3 | 24,8 | 40,4 | 31,0 | 19,0 | 23,4 |
| 19 Aardolie-industrie | Waarde | 2023 | 18,9 | 17,7 | 29,9 | 22,6 | 18,7 | 16,5 |
| 19 Aardolie-industrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 12,6 | 11,5 | 22,9 | 16,0 | 12,3 | 10,4 |
| 19 Aardolie-industrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 27,5 | 26,3 | 38,0 | 31,0 | 27,3 | 25,2 |
| 20 Chemische industrie | Waarde | 2023 | 20,0 | 22,4 | 34,2 | 23,4 | 11,9 | 13,7 |
| 20 Chemische industrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 15,7 | 17,9 | 28,9 | 18,8 | 8,6 | 10,2 |
| 20 Chemische industrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 25,1 | 27,8 | 39,9 | 28,7 | 16,2 | 18,2 |
| 21 Farmaceutische industrie | Waarde | 2023 | 19,6 | 22,5 | 36,1 | 25,2 | 16,8 | 15,7 |
| 21 Farmaceutische industrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 14,9 | 17,3 | 30,0 | 19,8 | 12,4 | 11,3 |
| 21 Farmaceutische industrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 25,5 | 28,7 | 42,7 | 31,5 | 22,4 | 21,4 |
| 22-23 Kunststof- en bouwmateriaalindustr | Waarde | 2023 | 19,3 | 16,0 | 31,1 | 20,9 | 11,8 | 17,7 |
| 22-23 Kunststof- en bouwmateriaalindustr | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 15,4 | 12,5 | 26,5 | 16,9 | 8,7 | 14,0 |
| 22-23 Kunststof- en bouwmateriaalindustr | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 23,9 | 20,3 | 36,1 | 25,5 | 15,8 | 22,1 |
| 24-25 Basismetaal, metaalprod.-industrie | Waarde | 2023 | 13,1 | 14,2 | 28,0 | 14,6 | 11,3 | 12,5 |
| 24-25 Basismetaal, metaalprod.-industrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 10,6 | 11,6 | 24,6 | 12,1 | 9,0 | 10,0 |
| 24-25 Basismetaal, metaalprod.-industrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 16,0 | 17,2 | 31,6 | 17,6 | 14,0 | 15,4 |
| 26 Elektrotechnische industrie | Waarde | 2023 | 21,7 | 20,0 | 38,1 | 25,6 | 18,5 | 15,2 |
| 26 Elektrotechnische industrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 16,9 | 15,4 | 32,0 | 20,3 | 13,8 | 11,1 |
| 26 Elektrotechnische industrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 27,5 | 25,7 | 44,5 | 31,7 | 24,3 | 20,4 |
| 27 Elektrische apparatenindustrie | Waarde | 2023 | 21,5 | 18,5 | 35,8 | 23,9 | 14,9 | 17,0 |
| 27 Elektrische apparatenindustrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 17,3 | 14,7 | 30,8 | 19,5 | 11,4 | 13,2 |
| 27 Elektrische apparatenindustrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 26,4 | 23,1 | 41,2 | 28,9 | 19,4 | 21,6 |
| 28 Machine-industrie | Waarde | 2023 | 17,8 | 18,5 | 33,6 | 22,5 | 15,3 | 13,8 |
| 28 Machine-industrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 14,9 | 15,6 | 29,9 | 19,2 | 12,5 | 11,2 |
| 28 Machine-industrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 21,2 | 21,9 | 37,4 | 26,0 | 18,4 | 16,8 |
| 29-30 Transportmiddelenindustrie | Waarde | 2023 | 17,0 | 20,0 | 40,7 | 20,3 | 13,1 | 14,0 |
| 29-30 Transportmiddelenindustrie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 12,7 | 15,3 | 34,5 | 15,5 | 9,3 | 10,1 |
| 29-30 Transportmiddelenindustrie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 22,4 | 25,7 | 47,3 | 26,1 | 18,2 | 19,1 |
| 31-33 Overige industrie en reparatie | Waarde | 2023 | 21,5 | 17,5 | 33,9 | 23,5 | 17,6 | 20,5 |
| 31-33 Overige industrie en reparatie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 18,8 | 15,0 | 30,7 | 20,7 | 15,2 | 17,9 |
| 31-33 Overige industrie en reparatie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 24,5 | 20,3 | 37,1 | 26,5 | 20,4 | 23,4 |
| D Energievoorziening | Waarde | 2023 | 19,5 | 21,0 | 36,6 | 24,4 | 16,2 | 16,4 |
| D Energievoorziening | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 15,0 | 16,3 | 31,0 | 19,5 | 12,1 | 12,3 |
| D Energievoorziening | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 25,0 | 26,5 | 42,6 | 30,1 | 21,4 | 21,6 |
| 35 Energiebedrijven | Waarde | 2023 | 19,5 | 21,0 | 36,6 | 24,4 | 16,2 | 16,4 |
| 35 Energiebedrijven | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 15,0 | 16,3 | 31,0 | 19,5 | 12,1 | 12,3 |
| 35 Energiebedrijven | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 25,0 | 26,5 | 42,6 | 30,1 | 21,4 | 21,6 |
| E Waterbedrijven en afvalbeheer | Waarde | 2023 | 17,4 | 16,6 | 31,4 | 21,3 | 13,0 | 12,5 |
| E Waterbedrijven en afvalbeheer | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 13,4 | 12,7 | 26,4 | 16,8 | 9,5 | 9,1 |
| E Waterbedrijven en afvalbeheer | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 22,3 | 21,4 | 37,0 | 26,5 | 17,5 | 16,9 |
| F Bouwnijverheid | Waarde | 2023 | 14,1 | 13,8 | 29,8 | 17,5 | 10,0 | 13,1 |
| F Bouwnijverheid | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 12,6 | 12,4 | 27,9 | 16,0 | 8,8 | 11,8 |
| F Bouwnijverheid | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 15,6 | 15,3 | 31,7 | 19,2 | 11,3 | 14,6 |
| G-I Handel, vervoer en horeca | Waarde | 2023 | 18,3 | 17,4 | 30,9 | 21,8 | 15,5 | 16,4 |
| G-I Handel, vervoer en horeca | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 17,6 | 16,8 | 30,1 | 21,1 | 14,9 | 15,7 |
| G-I Handel, vervoer en horeca | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 19,0 | 18,1 | 31,7 | 22,5 | 16,2 | 17,0 |
| G-N Commerciële dienstverlening | Waarde | 2023 | 18,9 | 18,7 | 31,8 | 22,7 | 15,6 | 15,9 |
| G-N Commerciële dienstverlening | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 18,4 | 18,2 | 31,2 | 22,1 | 15,2 | 15,5 |
| G-N Commerciële dienstverlening | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 19,4 | 19,2 | 32,4 | 23,2 | 16,1 | 16,4 |
| G Handel | Waarde | 2023 | 18,7 | 17,6 | 31,1 | 22,3 | 15,8 | 16,2 |
| G Handel | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 17,8 | 16,8 | 30,0 | 21,4 | 15,0 | 15,4 |
| G Handel | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 19,6 | 18,5 | 32,1 | 23,2 | 16,6 | 17,1 |
| H Vervoer en opslag | Waarde | 2023 | 17,0 | 16,8 | 30,4 | 21,3 | 13,9 | 15,7 |
| H Vervoer en opslag | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 15,5 | 15,3 | 28,6 | 19,7 | 12,5 | 14,2 |
| H Vervoer en opslag | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 18,6 | 18,4 | 32,3 | 23,0 | 15,3 | 17,2 |
| I Horeca | Waarde | 2023 | 18,2 | 17,5 | 30,6 | 20,7 | 16,3 | 17,5 |
| I Horeca | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 16,7 | 16,1 | 28,9 | 19,2 | 14,9 | 16,0 |
| I Horeca | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 19,8 | 19,1 | 32,4 | 22,3 | 17,8 | 19,0 |
| J Informatie en communicatie | Waarde | 2023 | 21,7 | 23,6 | 37,0 | 26,9 | 18,0 | 16,0 |
| J Informatie en communicatie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 19,9 | 21,7 | 34,9 | 24,9 | 16,3 | 14,4 |
| J Informatie en communicatie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 23,7 | 25,6 | 39,2 | 28,9 | 19,8 | 17,8 |
| 58-60 Uitgeverijen, film,radio en t.v. | Waarde | 2023 | 18,5 | 23,0 | 36,1 | 22,2 | 16,0 | 13,5 |
| 58-60 Uitgeverijen, film,radio en t.v. | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 14,5 | 18,5 | 30,9 | 17,8 | 12,2 | 10,1 |
| 58-60 Uitgeverijen, film,radio en t.v. | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 23,3 | 28,1 | 41,7 | 27,3 | 20,7 | 18,0 |
| 61 Telecommunicatie | Waarde | 2023 | 22,7 | 22,4 | 36,5 | 25,1 | 19,5 | 17,6 |
| 61 Telecommunicatie | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 17,5 | 17,2 | 30,4 | 19,7 | 14,6 | 13,0 |
| 61 Telecommunicatie | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 28,9 | 28,6 | 43,1 | 31,5 | 25,6 | 23,4 |
| 62-63 IT- en informatiedienstverlening | Waarde | 2023 | 22,2 | 23,8 | 37,3 | 27,9 | 18,2 | 16,3 |
| 62-63 IT- en informatiedienstverlening | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 20,1 | 21,7 | 34,8 | 25,6 | 16,2 | 14,4 |
| 62-63 IT- en informatiedienstverlening | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 24,5 | 26,2 | 39,8 | 30,4 | 20,3 | 18,4 |
| K Financiële dienstverlening | Waarde | 2023 | 16,4 | 18,8 | 30,6 | 20,1 | 14,7 | 12,4 |
| K Financiële dienstverlening | Ondergrens 95%-interval | 2023 | 14,7 | 16,9 | 28,4 | 18,2 | 13,0 | 10,9 |
| K Financiële dienstverlening | Bovengrens 95%-interval | 2023 | 18,4 | 20,8 | 32,9 | 22,1 | 16,5 | 14,2 |
| L Verhuur en handel van onroerend goed | Waarde | 2023 | 15,4 | 15,6 | 29,5 | 16,9 | 13,6 | 10,0 |
| Bron: © CBS, TNO | ||||||||
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat gegevens over de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) van de Nederlandse werknemer van 15 tot 75 jaar, naar bedrijfstakken (SBI 2008). In de tabel worden cijfers gepresenteerd over werkdruk, zelfstandigheid in het werk, emotioneel belastend werk, psychische vermoeidheid door het werk en slachtofferschap op het werk.
Vanaf het verslagjaar 2022 verschilt de wijze waarop gegevens voor de NEA zijn verzameld en verwerkt op enkele punten van eerdere verslagjaren. Daardoor zijn de cijfers vanaf 2022 mogelijk niet in alle gevallen vergelijkbaar met de cijfers tot en met 2021. Meer informatie is beschikbaar in de onderzoeksbeschrijving van de NEA 2022 (zie paragraaf 4).
Alle cijfers zijn gebaseerd op ten minste 100 waarnemingen.
Gegevens beschikbaar vanaf: 2014.
Status van de cijfers:
Cijfers in deze tabel zijn definitief.
Wijzigingen per 17 april 2024:
De jaarcijfers over 2023 zijn toegevoegd.
Wijzigingen per 18 april 2023:
De jaarcijfers over 2022 zijn toegevoegd.
In 2022 is een nieuw onderwerp ‘werklocatie bepalen’ toegevoegd in de map ‘Zelfstandigheid in het werk’. Ook is de vraagstelling over slachtofferschap op het werk gewijzigd. Deze cijfers staan in de nieuwe onderwerpenmap “Slachtofferschap op het werk (vanaf 2022)”. Door deze wijzigingen zijn de cijfers over dit onderwerp vanaf 2022 niet vergelijkbaar met de cijfers van eerdere jaren (2014-2021). Cijfers over het oude onderwerp “Slachtofferschap op het werk (tot 2022)” worden vanaf 2022 niet meer aangevuld.
Tot slot zijn in de tabel betrouwbaarheidsintervallen toegevoegd, en is het minimaal aantal waarnemingen voor publicatie gewijzigd van 200 naar 100.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Uiterlijk in mei verschijnen de cijfers over het voorafgaande jaar.
Toelichting onderwerpen
- Psychische vermoeidheid door het werk
- Psychische vermoeidheid door het werk (burn-outklachten) wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als psychische vermoeidheid door het werk.- Psychische vermoeidheid door het werk
- Psychische vermoeidheid door het werk (burn-outklachten) wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als psychische vermoeidheid door het werk.
- Emotioneel uitgeput
- Enquêtevraag: Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Leeg voelen
- Enquêtevraag: Aan het eind van een werkdag voel ik me leeg.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- ’s Ochtends moe voelen
- Enquêtevraag: Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Vergt veel om met mensen te werken
- Enquêtevraag: Het vergt veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Uitgeput door werk
- Enquêtevraag: Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.