Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) werknemers; bedrijfstak
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat gegevens over de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) van de Nederlandse werknemer van 15 tot 75 jaar, naar bedrijfstakken (SBI 2008). In de tabel worden cijfers gepresenteerd over werkdruk, zelfstandigheid in het werk, emotioneel belastend werk, burn-out klachten en slachtofferschap op het werk.
Gegevens beschikbaar vanaf: 2014.
Status van de cijfers:
Cijfers in deze tabel zijn definitief.
Wijzigingen per 15 april 2020
De jaarcijfers voor 2019 zijn toegevoegd.
Wijzigingen per 20 april 2018
De jaarcijfers voor 2017 zijn toegevoegd.
De onderliggende coderingen van de in deze tabel gebruikte classificaties zijn aangepast. Deze sluiten nu aan bij de door het CBS vastgelegde standaardcoderingen.
De structuur en de gegevens van de tabel zijn niet aangepast.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Uiterlijk in mei verschijnen de cijfers over het voorafgaande jaar.
Toelichting onderwerpen
- Werkdruk
- Er is sprake van werkdruk op het moment dat de balans tussen de werkbelasting en de belastbaarheid van de werknemer verstoord is. Werkdruk treedt dus op als men het werk niet binnen de gestelde tijd af kan krijgen of niet meer aan de gestelde eisen kan voldoen.
- Erg snel werken
- Enquêtevraag: Moet u erg snel werken?
Antwoordcategorieën:
Altijd.
Vaak.
Soms.
Nooit.
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën Altijd + Vaak.
- Heel veel werk doen
- Enquêtevraag: Moet u heel veel werk doen?
Antwoordcategorieën:
Altijd.
Vaak.
Soms.
Nooit.
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën Altijd + Vaak.
- Extra hard werken
- Enquêtevraag: Moet u extra hard werken om iets af te krijgen?
Antwoordcategorieën:
Altijd.
Vaak.
Soms.
Nooit.
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën Altijd + Vaak.
- Zelfstandigheid in het werk
- Zelfstandigheid in het werk. Bijvoorbeeld zelfstandig beslissen hoe het werk wordt uitgevoerd, zelf de volgorde van werkzaamheden bepalen of zelf het werktempo bepalen.
- Zelf beslissen
- Enquêtevraag: Kunt u zelf beslissen hoe u uw werk uitvoert?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Ja, regelmatig.
- Volgorde werkzaamheden bepalen
- Enquêtevraag: Bepaalt u zelf de volgorde van uw werkzaamheden?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Ja, regelmatig.
- Werktempo bepalen
- Enquêtevraag: Kunt u zelf uw werktempo bepalen?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Ja, regelmatig.
- Oplossingen bedenken
- Enquêtevraag: Moet u in uw werk zelf oplossingen bedenken om bepaalde dingen te doen?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Ja, regelmatig.
- Verlof nemen
- Enquêtevraag: Kunt u verlof opnemen wanneer u dat wilt?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Ja, regelmatig.
- Werktijden bepalen
- Enquêtevraag: Kunt u zelf bepalen op welke tijden u werkt?
Antwoordcategorieën:
Ja, regelmatig.
Ja, soms.
Nee.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie Ja, regelmatig.
- Emotioneel belastend werk
- Emotioneel belastend werk, bijvoorbeeld doordat er emotioneel moeilijke situaties zijn op het werk of het werk emotioneel veeleisend is.
- Emotioneel moeilijke werksituaties
- Enquêtevraag: Brengt uw werk u in emotioneel moeilijke situaties?
Antwoordcategorieën:
Nooit.
Soms.
Vaak.
Altijd.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Vaak en altijd.
- Emotioneel veeleisend werk
- Enquêtevraag: Is uw werk emotioneel veeleisend?
Antwoordcategorieën:
Nooit.
Soms.
Vaak.
Altijd.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Vaak en altijd.
- Emotioneel betrokken bij werk
- Enquêtevraag: Raakt u emotioneel betrokken bij uw werk?
Antwoordcategorieën:
Nooit.
Soms.
Vaak.
Altijd.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorie: Vaak en altijd.
- Slachtofferschap op het werk
- Op het werk persoonlijk te maken hebben gehad met ongewenste seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld of pesten door klanten, leidinggevenden of collega's.
- Ongewenste seksuele aandacht
- Van klanten
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met ongewenste seksuele aandacht van klanten (of patiënten, leerlingen of passagiers, e.d.)?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Van leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met ongewenste seksuele aandacht van leidinggevenden of collega's?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Intimidatie
- Door klanten
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met intimidatie door klanten (of patiënten, leerlingen of passagiers, e.d.)?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Door leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met intimidatie door leidinggevenden of collega's?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Lichamelijk geweld
- Door klanten
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met lichamelijk geweld door klanten (of patiënten, leerlingen of passagiers, e.d.)?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Door leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met lichamelijk geweld door leidinggevenden of collega's?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Pesten
- Door klanten
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met pesten door klanten (of patiënten, leerlingen of passagiers, e.d.)?
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Door leidinggevenden of collega's
- Enquêtevraag: Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen 12 maanden persoonlijk te maken heeft gehad met pesten door leidinggevenden of collega's
Antwoordcategorieën:
Nee, nooit.
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
Cijfer betreft het percentage werknemers met de antwoordcategorieën:
Ja, een enkele keer.
Ja, vaak.
Ja, zeer vaak.
In 2019 is de vragenlijst gewijzigd. Drie vragen over conflicten op het werk zijn niet gesteld. Deze vragen werden in 2014-2018 gesteld voorafgaand aan de vragen over slachtofferschap op het werk. Verschillen in uitkomsten tussen 2019 en 2018 kunnen, geheel of gedeeltelijk, het gevolg zijn van deze wijziging.
- Burn-out klachten
- Opgebrandheid door het werk die zich kenmerkt door gevoelens van vermoeidheid en uitputting. Dit wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als burn-out klachten.- Burn-out klachten
- Opgebrandheid door het werk die zich kenmerkt door gevoelens van vermoeidheid en uitputting. Dit wordt gemeten aan de hand van vijf uitspraken:
- Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
- Aan het einde van een werkdag voel ik me leeg.
- Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
- Het vergt heel veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
- Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
De antwoordmogelijkheden hierbij zijn: nooit, enkele keren per jaar, maandelijks, enkele keren per maand, wekelijks, enkele keren per week of elke dag. Als iemand gemiddeld op de vijf uitspraken enkele keren per maand of vaker antwoordt, dan worden deze gevoelens van vermoeidheid en uitputting aangemerkt als burn-out klachten.
- Emotioneel uitgeput
- Enquêtevraag: Ik voel me emotioneel uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Leeg voelen
- Enquêtevraag: Aan het eind van een werkdag voel ik me leeg.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- 's Ochtends moe voelen
- Enquêtevraag: Ik voel me moe als ik 's morgens opsta en geconfronteerd word met mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Vergt veel om met mensen te werken
- Enquêtevraag: Het vergt veel van mij om de hele dag met mensen te werken.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.
- Uitgeput door werk
- Enquêtevraag: Ik voel me compleet uitgeput door mijn werk.
Antwoordcategorieën:
1. Nooit
2. Enkele keren per jaar
3. Maandelijks
4. Enkele keren per maand
5. Elke week
6. Enkele keren per week
7. Elke dag
Cijfer betreft het percentage werknemers met antwoordcategorieën: enkele keren per maand, elke week, enkele keren per week en elke dag.