Schokbestendigheid: Hier en nu

Een grote schok brengt de brede welvaart ‘hier en nu’ van huishoudens en kwetsbare groepen in gevaar. Zullen huishoudens nog steeds in hun levensonderhoud kunnen voorzien? Hoe groot zijn kwetsbare groepen die in het geval van een schok als eerste de gevolgen zullen merken? Kwetsbare groepen zijn laagopgeleiden, werklozen, zzp-ers, mensen met een laag inkomen en weinig vermogen, en mensen met gezondheidsproblemen.
  • De schokbestendigheid van de brede welvaart ‘hier en nu’ is hoog.
  • De omvang van alle kwetsbare groepen neemt evenals in eerdere jaren trendmatig af. Wel is de omvang van de laagopgeleide bevolking relatief groot. In 2023 had 26,0 procent van de bevolking van 15 tot 75 jaar een laag opleidingsniveau, waarmee Nederland 21e staat op de ranglijst van de EU27.
  • Huishoudens hebben relatief veel middelen om in hun levensonderhoud te voorzien. Het vermogen en het spaargeld van huishoudens stijgen trendmatig, evenals de nettoarbeidsparticipatie.

Schokbestendigheid van de brede welvaart 'hier en nu'

Levensonderhoud van huishoudens

52,5%
ervaart in hoge mate eigen regie (score tenminste 4 van 5) in 2023
3e
van 27
in EU
in 2017
Ervaren regie over het eigen leven
€ 135 100
per huishouden (prijzen 2022), op 1 januari 2022
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
Mediaan vermogen van huishoudens
€ 55 315
gemiddeld per huishouden in 2023
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
Spaargeld bij banken in Nederland
73,1%
van de bevolking van 15-74 jaar in 2023
De langjarige trend is stijgend (stijging brede welvaart)
1e
van 27
in EU
in 2022
Nettoarbeidsparticipatie
77,5%
van de bevolking vindt de eigen gezondheid (zeer) goed in 2023
9e
van 27
in EU
in 2022
Ervaren gezondheid

Omvang van kwetsbare groepen

3,4%
van de huishoudens in 2022
De langjarige trend is dalend (stijging brede welvaart)
Laag inkomen en weinig vermogen
26,0%
van de bevolking van 15-74 jaar heeft een laag opleidingsniveau in 2023
De langjarige trend is dalend (stijging brede welvaart)
21e
van 27
in EU
in 2022
Laagopgeleide bevolking
3,6%
van de beroepsbevolking in 2023
De langjarige trend is dalend (stijging brede welvaart)
5e
van 27
in EU
in 2022
Werkloosheid
5,9%
van de zzp’ers leeft in een huishouden met inkomen onder de lage-inkomensgrens in 2022
De langjarige trend is dalend (stijging brede welvaart)
Armoederisico zzp-ers
4,9%
ervaart ernstige beperkingen bij het dagelijks functioneren in 2023
De langjarige trend is dalend (stijging brede welvaart)
4e
van 27
in EU
in 2022
Ernstige langdurige beperkingen door gezondheidsproblemen
Schokbestendigheid van de brede welvaart 'hier en nu'
Categorie Indicator Waarde Trend Positie in EU Positie op EU-ranglijst
Levensonderhoud van huishoudensErvaren regie over het eigen leven52,5% ervaart in hoge mate eigen regie (score tenminste 4 van 5) in 20233e van 27 in 2017bovenste kwart van de ranglijst
Levensonderhoud van huishoudensMediaan vermogen van huishoudens€ 135 100 per huishouden (prijzen 2022), op 1 januari 2022stijgend (stijging brede welvaart)
Levensonderhoud van huishoudensSpaargeld bij banken in Nederland€ 55 315 gemiddeld per huishouden in 2023stijgend (stijging brede welvaart)
Levensonderhoud van huishoudensNettoarbeidsparticipatie73,1% van de bevolking van 15-74 jaar in 2023stijgend (stijging brede welvaart)1e van 27 in 2022bovenste kwart van de ranglijst
Levensonderhoud van huishoudensErvaren gezondheid77,5% van de bevolking vindt de eigen gezondheid (zeer) goed in 20239e van 27 in 2022midden van de ranglijst
Omvang van kwetsbare groepenLaag inkomen en weinig vermogen3,4% van de huishoudens in 2022dalend (stijging brede welvaart)
Omvang van kwetsbare groepenLaagopgeleide bevolking26,0% van de bevolking van 15-74 jaar heeft een laag opleidingsniveau in 2023dalend (stijging brede welvaart)21e van 27 in 2022onderste kwart van de ranglijst
Omvang van kwetsbare groepenWerkloosheid3,6% van de beroepsbevolking in 2023dalend (stijging brede welvaart)5e van 27 in 2022bovenste kwart van de ranglijst
Omvang van kwetsbare groepenArmoederisico zzp-ers5,9% van de zzp’ers leeft in een huishouden met inkomen onder de lage-inkomensgrens in 2022dalend (stijging brede welvaart)
Omvang van kwetsbare groepenErnstige langdurige beperkingen door gezondheidsproblemen4,9% ervaart ernstige beperkingen bij het dagelijks functioneren in 2023dalend (stijging brede welvaart)4e van 27 in 2022bovenste kwart van de ranglijst

Uitleg dashboard, kleuren en noten

Een schok kan grote gevolgen hebben voor de brede welvaart ‘hier en nu’. Huishoudens moeten in staat zijn om deze gevolgen op te vangen. De lockdown tijdens de coronapandemie en de plotselinge stijging van energieprijzen zijn voorbeelden van zulke situaties. In het thema ‘levensonderhoud van huishoudens’ wordt gemeten in hoeverre huishoudens gemiddeld genomen de middelen hebben om een eventuele schok op te vangen. Kwetsbare groepen hebben meestal minder middelen om een schok op te vangen. In het thema ‘omvang van kwetsbare groepen’ wordt gemeten hoeveel mensen horen bij bepaalde kwetsbare groepen: laagopgeleiden, werklozen, zzp-ers met armoederisico, mensen met een laag inkomen en gering vermogen, en mensen met langdurige beperkingen door gezondheidsproblemen.

Huishoudens hebben relatief veel middelen om in hun levensonderhoud te voorzien. Het netto mediaan vermogen van huishoudens, het gemiddelde spaargeld van huishoudens bij banken in Nederland, en de nettoarbeidsparticipatie nemen trendmatig toe. De ervaren regie over het eigen leven en de nettoarbeidsparticipatie horen bij de hoogste in de EU27.

De omvang van kwetsbare groepen neemt evenals in eerdere jaren trendmatig af. Werkloosheid en het percentage mensen met ernstige langdurige beperkingen door gezondheidsproblemen zijn laag in vergelijking met andere EU-landen (respectievelijk 4e en 5e van de EU27). Wel is de omvang van de laagopgeleide bevolking relatief groot (21e van de EU27 in 2022).