Internationale handel in diensten

Wat behelst het onderzoek?

Doel

De statistiek Internationale handel in diensten heeft tot doel het publiceren van gegevens over de invoer en uitvoer van diensten door in Nederland gevestigde bedrijven. Met betrekking tot het internationaal reisverkeer worden gegevens over uitgaven van Nederlandse reizigers in het buitenland en buitenlandse reizigers in Nederland gepubliceerd. De verzamelde gegevens vormen een basis voor de lopende rekening van de betalingsbalans van Nederland, voor de meting van het bruto nationaal product (bnp) en de economische groei. Daarnaast worden de gegevens ingepast in Europese statistieken.

Doelpopulatie

In Nederland gevestigde bedrijven met in- of uitvoer van diensten zijn de doelpopulatie van dit onderzoek. De informatie over inkomend en uitgaand reisverkeer heeft betrekking op uitgaven van Nederlandse ingezetenen die naar het buitenland reizen.

Statistische eenheid

De statistiek Internationale handel in diensten gaat uit van in Nederland gevestigde bedrijven die handel in diensten met het buitenland voeren. Ten behoeve van het uitgaand reisverkeer worden gegevens van in Nederland ingezeten personen verzameld.

Methodologische grondslag

Vanaf het eerste kwartaal van 2014 publiceert het CBS gegevens over Internationale Handel in Diensten op basis van de methodologische richtlijnen van de zesde editie van het “Balance of Payments Manual 6” (BPM6).

Frequentie

Elk kwartaal worden cijfers over de internationale handel in diensten op StatLine beschikbaar gesteld. Bij publicatie van gegevens over het vierde kwartaal worden eveneens jaarcijfers gepubliceerd.

Publicatiestrategie

Met ingang van 2017 is het publicatie- en revisiebeleid van internationale handel in diensten herzien.
De cijfers over de Nederlandse internationale handel in diensten zijn op kwartaal- en jaarbasis beschikbaar. Voorlopige kwartaalcijfers zijn één kwartaal na afloop van de verslagperiode beschikbaar. Met de publicatie van een nieuw kwartaal worden tevens de cijfers van het voorgaande kwartaal en als van toepassing de overige voorgaande kwartalen van het betreffende jaar bijgesteld aan de hand van nieuw bronmateriaal (nader voorlopige cijfers). Op het moment dat er van een jaar vier kwartalen beschikbaar zijn, wordt er op basis van deze vier kwartaalcijfers een jaarberekening gemaakt. Deze jaarberekening komt in het voorjaar van het daaropvolgende jaar beschikbaar. De jaarberekening wordt vervolgens het jaar erop weer aangepast, ditmaal definitief. Ook dan worden de kwartaalcijfers van het betreffende jaar weer herzien.
Het komt voor dat bepaalde in- en uitvoercijfers in het kader van vertrouwelijkheid slechts gedeeltelijk of helemaal niet worden gepubliceerd. Dit is nodig om onthulling van individuele bedrijfsgegevens te voorkomen. In de StatLine-tabellen staat dan een “.” vermeld. In dit onderzoek is actieve geheimhouding van toepassing. Dat betekent dat het CBS ook zonder verzoek van individuele bedrijven geheimhouding toepast.

Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?

Soort onderzoek

De statistiek Internationale handel in diensten meet de dienstenhandel van Nederland met het buitenland. Voor de schatting van de dienstencijfers wordt, naast eigen waarneming, gebruik gemaakt van aanvullende databronnen.

Elk kwartaal benadert het CBS rechtstreeks bedrijven met het verzoek gegevens over de in- en uitvoer van diensten te leveren. Een aantal voor de internationale handel in diensten belangrijke ondernemingen wordt integraal waargenomen. Van de andere bedrijven worden de uitkomsten op basis van een steekproef bepaald.
Tevens wordt gebruik gemaakt van gegevens uit de statistiek Internationale handel in goederen. Op basis van specifieke goederencijfers worden correcties doorgevoerd op de cijfers van het vrachtvervoer en van de vrachtverzekeringen voor het deel dat niet bij Nederlandse bedrijven waargenomen kan worden.
Voor gegevens over het internationaal reisverkeer worden specifieke bronnen gebruikt. De invoerwaarde van het reisverkeer (= uitgaven van Nederlandse ingezetenen die naar het buitenland reizen) wordt berekend op basis van de resultaten van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO) van NBTC-NIPO Research. De waarde van de uitvoer van het reisverkeer (= bestedingen van buitenlandse reizigers die naar Nederland komen) wordt geschat op basis van steekproefgegevens uit de Statistiek Logies en Accommodaties (SLA) en de Prijsindexcijfers ten aanzien van de Consumptie van buitenlanders in Nederland. Voor het zorg gerelateerd en onderwijs gerelateerd reisverkeer worden externe bronnen gebruikt zoals de gegevens van het Zorg Instituut Nederland en de Sector analyse Onderwijs van het CBS.
Daarnaast ontvangt het CBS gegevens via de Nederlandsche Bank. Dit betreft informatie over het internationale dienstenverkeer van Bijzondere Financiële Instellingen (BFI’s).
Voor de samenstelling van de cijfers over de financiële diensten zijn naast de waargenomen bedrijfsgegevens en gegevens van Bijzondere Financiële Instellingen worden ook data ingezet op basis van specifieke berekeningen. Dit geldt voor enkele andere kleine financiële stromen zoals handelsmarges op effectentransacties en indirect gemeten financiële diensten van banken (FISIM).
De cijfers voor de verzekeringsdiensten worden gemaakt op basis van waarneming en daarbij door Nationale Rekeningen berekende verhoudingen tussen het buitenlandse en binnenlandse deel van verzekeringsdiensten.
Voor het samenstellen van de cijfers over overheidsdiensten, worden aan de uitvoerkant onder meer gegevens gebruikt over perceptiekosten die Nederland verkrijgt voor het innen van Europese douane- en landbouwheffingen en gegevens over zakelijke bestedingen van Internationale organisaties en buitenlandse ambassades in Nederland.

Eigen waarneming CBS

Waarnemingsmethode

Elk kwartaal ontvangen ruim 5600 bedrijven het verzoek om gegevens over de in- en uitvoer van diensten te leveren. Deze gegevens worden via elektronische vragenlijsten geleverd.

Berichtgevers

Het CBS benadert voor de statistiek Internationale handel in diensten rechtstreeks bedrijven gevestigd in Nederland. Vanuit de totale populatie van in Nederland gevestigde bedrijven wordt een selectie gemaakt van de bedrijven die waarschijnlijk in internationale handel in diensten actief zijn. Dit wordt gedaan op basis van de
‘Intracommunautaire prestaties’ (ICP) die in Nederland gevestigde exporteurs aan de Belastingdienst verstrekken. De gegevens daarin vormen een belangrijk referentiekader voor de uitvoer van diensten binnen de EU. Voor de invoer van diensten worden de ICP-opgaves gebruikt van bedrijven in andere EU-landen die in hun land hebben aangeven aan het geselecteerde bedrijf diensten te hebben geleverd.

Steekproefomvang

Bedrijven die het CBS rechtstreeks benadert met een vragenlijst zijn in twee groepen te verdelen. De eerste groep bedrijven bestaat uit ongeveer 400 ondernemingen met grote in- en uitvoerwaarden voor diensten. Zij ontvangen een gedetailleerde vragenlijst waarbij de in- en uitvoer uitgesplitst wordt in ruim 70 diensten en ongeveer 250 landen. Uit de overige bedrijven met een sterk vermoeden van internationale handel in diensten wordt jaarlijks een steekproef getrokken van ongeveer 5 duizend eenheden. Zij ontvangen dezelfde vragenlijst over diensten, maar moeten hun handel enkel naar de EU en/ of niet EU-landen splitsen. Als een bedrijf eenmaal in de steekproef is opgenomen, is de kans groot dat dit bedrijf een paar jaar op rij zijn gegevens zal moeten aanleveren.

Controle- en correctiemethoden

De plausibiliteit wordt gecontroleerd aan de hand van eerder verstrekte gegevens, referentie gegevens uit de ICP en opvallende ontwikkelingen op macro-, meso- en microniveau. Waar nodig wordt gecorrigeerd. Eenheden die (nog) niet gerespondeerd hebben op het moment van publicatie krijgen een waarde toebedeeld op basis van gegevens over eerdere kwartalen.

Weging

Een deel van de gegevens verzamelt het CBS via een gestratificeerde steekproef. De stratificatie vindt plaats op basis van economische activiteit en de (verwachte) waarde van in- en uitvoer van diensten bij de bedrijven. De verkregen gegevens worden op basis van deze stratificatiekenmerken gewogen naar het kader waaruit de steekproef getrokken is.
De invoer van het reisverkeer wordt op basis van stratificatiekenmerken van de reizigers naar het buitenland (geslacht, leeftijd, regio, stedelijkheid en opleiding) gewogen naar het totaal van de Nederlandse bevolking. Voor de uitvoer van het reisverkeer worden steekproefgegevens van logiesaccommodaties gewogen via een regressieschatter naar de totale populatie logiesaccommodaties. Gegevens uit de andere bronnen worden zonder weging - één op één – overgenomen in de uitkomsten.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten?

Nauwkeurigheid

Bij de statistiek Internationale handel in diensten is het samenstellen van een solide steekproefkader niet eenvoudig. Niet alle bedrijven in Nederland zijn actief in internationale handel in diensten. Door gebruik te maken van databronnen zoals de ICP opgaaf wordt een zo effectief en compleet mogelijk steekproefkader samengesteld van bedrijven die diensten in- en uitvoeren. Voor kleinere bedrijven die buiten het steekproefkader worden gehouden, vinden bijschattingen plaats.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

Vanaf het eerste kwartaal van 2014 maakt het CBS cijfers op basis van nieuwe zesde editie van het Balance of Payments Manual (BPM6).

Per 2020 heeft er een herontwerp van de internationale handel in diensten statistiek plaats gevonden. De cijfers volgen steeds richtlijnen van BPM6 maar worden op een vernieuwde manier gemaakt. Om tijdreeksen en onderling vergelijken mogelijk te maken, is ervoor gekozen om 2020 zowel op de nieuwe als de oude manier te publiceren. 2020 op de oude manier is modelmatig gemaakt met behulp van responsdata en hulpdata zoals belastingdata. De nieuwe tabel bevat cijfers vanaf 2020 en verder volgens de nieuwe reeks.