Mensen met herkomst buiten Nederland vaker door politie gecontroleerd

© ANP
Mensen die zelf, of van wie een of beide ouders in het buitenland geboren zijn, zeggen vaker dat ze gecontroleerd zijn door de politie dan mensen met een Nederlandse herkomst. Daarbij vinden ze minder vaak dat de politie hen toen rustig, respectvol en correct heeft behandeld. Ook denken ze vaker dat hun afkomst, huidskleur of uiterlijk een reden was voor de controle. Dat meldt het CBS op basis van de Veiligheidsmonitor 2023.
De Veiligheidsmonitor is een tweejaarlijkse enquête waarin onder meer gevraagd wordt naar slachtofferschap van criminaliteit, veiligheidsbeleving en de relatie tussen burgers en politie. In 2023 hebben ruim 180 duizend Nederlanders van 15 jaar of ouder aan dit onderzoek deelgenomen. De vragen over politiecontroles zijn in 2023 voor het eerst gesteld.

Tweede generatie vaker gecontroleerd

In 2023 zei 8 procent van de mensen met Nederlandse herkomst dat zij in de afgelopen twaalf maanden gecontroleerd zijn door de politie. Bij mensen die buiten Nederland geboren zijn was dit 9 procent. Bij de tweede generatie (zelf geboren in Nederland, hun ouder(s) in het buitenland) is dat met 11 procent het hoogst. Vooral mensen met in Marokko, Turkije of Suriname geboren ouder(s) gaven dit relatief vaak aan.

Gecontroleerd door politie in afgelopen 12 maanden, 2023
 Totaal (%)Nederlandse herkomst (%)Geboren in Nederland, ouder(s) in het buitenland (%)Geboren in het buitenland (%)
Totale bevolking8,27,510,89,3
Europa (excl. Nederland)7,49,5
Buiten Europa12,49,2
waarvan
Turkije14,311,3
Marokko18,58,5
Suriname15,39,1
Nederlandse Cariben9,410,5
Indonesië7,54,7
Overig land buiten Europa11,79,4

1 op 3 jonge tweedegeneratie Nederlands-Marokkaanse mannen gecontroleerd

Jonge mannen worden over het algemeen het vaakst door de politie gecontroleerd. Bij de tweede generatie jonge mannen met in Marokko, Turkije of Suriname geboren ouder(s) gebeurt dat het vaakst. 32 procent van de Nederlands-Marokkaanse jonge mannen (15 tot 25 jaar) is naar eigen zeggen de afgelopen twaalf maanden door de politie gecontroleerd. Van de jonge mannen met Nederlandse herkomst gaf 21 procent aan door de politie te zijn gecontroleerd.

Gecontroleerd door politie in afgelopen 12 maanden - jonge mannen, 2023
 2023 (% 15- tot 25-jarige mannen)
Totaal22
Nederlandse herkomst21,3
Geboren in Nederland, ouder(s) in het buitenland
Europa (excl. Nederland)19,9
Turkije26
Marokko32,1
Suriname22,5
Nederlandse Cariben 1)
Indonesië 1)
Overig buiten Europa21,3
1)Vanwege een te klein aantal waarnemingen ontbreken deze percentages.

Reden controle vaker onduidelijk bij herkomst buiten Nederland

De meeste mensen die gecontroleerd zijn, zeiden dat de politie hen (bij de laatste keer) vertelde waarom dat was (86 procent). De meesten (89 procent) vonden die reden ook duidelijk. Bij de gecontroleerde mensen met een herkomst buiten Nederland was dit lager: 78 procent was verteld wat de reden voor controle was, 84 procent vond die duidelijk.

Nederlands-Turkse tweede generatie voelt zich minst vaak correct behandeld

De meerderheid (80 procent) van de mensen die zijn gecontroleerd zei dat de politie hen bij de laatste controle rustig, respectvol en correct heeft behandeld. Bij de Nederlands-Turkse tweede generatie vindt 62 procent dat de politie hen tijdens de laatste controle rustig, respectvol en correct heeft behandeld. Bij de Nederlands-Marokkaanse en Nederlandse-Surinaamse tweede generatie was dat respectievelijk 66 en 70 procent.

Rustig, respectvol en correct behandeld bij politiecontrole, 2023
 Totaal (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)Nederlandse herkomst (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)Geboren in Nederland, ouder(s) in het buitenland (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)Geboren in het buitenland (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)
Totale bevolking79,78271,577,7
Europa (excl. Nederland)80,184,4
Buiten Europa6974
waarvan
Turkije61,574,6
Marokko 1)65,5
Suriname69,776,5
Nederlandse Cariben 1)
Indonesië 1)76,9
Overig land buiten Europa72,976,6
1) I.v.m. te weinig waarnemingen ontbreken cijfers voor personen die in dit land geboren zijn en/of voor personen die in Nederland geboren zijn, maar waarvan de ouder(s) in dit land geboren zijn.

Afkomst, huidskleur of uiterlijk reden voor controle, denkt 1 op 3 Nederlands-Marokkaanse tweede generatie

Volgens 9 procent van de mensen die zijn gecontroleerd door de politie was hun afkomst, huidskleur of uiterlijk een reden voor de controle. Van de mensen met een Nederlandse herkomst dacht 4 procent dit. Mensen van de Nederlands-Marokkaanse tweede generatie zeiden het vaakst te vermoeden dat afkomst, huidskleur of uiterlijk een rol heeft gespeeld bij de controle (35 procent). Bij de tweede generatie met ouder(s) geboren in Turkije of Suriname was dit 31 procent.

Afkomst, huidskleur of uiterlijk als vermoede reden voor politiecontrole, 2023
 Totaal (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)Nederlandse herkomst (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)Geboren in Nederland, ouder(s) in het buitenland (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)Geboren in het buitenland (% personen die in afgelopen 12 maanden zijn gecontroleerd door de politie)
Totale bevolking9,23,822,218,7
Europa (excl. Nederland)3,112,3
Buiten Europa27,722,4
waarvan
Turkije31,220,8
Marokko1)34,7
Suriname31,031,8
Nederlandse Cariben1)
Indonesië1)13,7
Overig land buiten Europa24,919,4
1) I.v.m. te weinig waarnemingen ontbreken de cijfers voor personen die in dit land geboren zijn en/of voor personen die in Nederland geboren zijn, maar waarvan de ouder(s) in dit land geboren zijn.
Verschillen in ervaring met de politie tussen mensen van verschillende herkomstgroepen en generaties kunnen deels te maken hebben met een andere samenstelling van de groepen. De in Nederland geboren tweede generatie is bijvoorbeeld jonger en woont vaker in stedelijk gebied. Daarom is bekeken of uitkomsten samenhangen met verschillen in geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en stedelijkheid van de woongemeente tussen de groepen. Dat bleek nauwelijks het geval. Wel werden na controle voor deze kenmerken de herkomstverschillen in het percentage dat zei door de politie gecontroleerd te zijn kleiner.

Voor de cijfers in dit bericht gelden betrouwbaarheidsmarges. In de bijbehorende tabel zijn deze aan de hand van boven- en ondergrenzen weergegeven.

Bronnen

Relevante links