‘Onvrijwillige’ zzp’ers meestal niet ontevreden

Gezin thuis op zondagochtend
© Hollandse Hoogte / Sabine Joosten
Van alle zelfstandig ondernemers zonder personeel in 2017 gaf 9 procent aan om overwegend negatieve redenen gestart te zijn als zelfstandige. Twee derde van de ondernemers startte om overwegend positieve redenen een eigen bedrijf of praktijk. Slechts een klein deel van de zelfstandig ondernemers die om negatieve redenen een eigen bedrijf starten, is ontevreden met hun werk. Wel zijn ze vaker ontevreden dan zelfstandig ondernemers met positieve startmotieven. Dit melden CBS en TNO op grond van een nieuwe analyse van gegevens uit de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA).

In dit onderzoek wordt aan zelfstandig ondernemers zonder personeel gevraagd naar de redenen om als zelfstandige te gaan werken. Het zoeken van een nieuwe uitdaging is de meest genoemde reden om als zelfstandige te gaan werken. Ook noemen zij het zelf kunnen bepalen hoeveel en wanneer ze werken vaak als startmotief. Negatieve redenen zoals ontslag, geen contractverlenging, of dat een werkgever wilde dat men als zelfstandige ging werken, spelen veel minder vaak een rol.

Twee derde van de zelfstandig ondernemers zonder personeel gaven meer positieve dan negatieve startredenen. Zij zijn relatief vaak werkzaam in een dienstverlenend beroep zoals kapper of schoonheidsspecialiste, of in een agrarisch beroep. Bij 1 op de 10 zelfstandig ondernemers hadden negatieve redenen de overhand. Dit aandeel is ongewijzigd ten opzichte van 2015. Zelfstandig ondernemers zonder personeel met negatieve startmotieven hebben relatief vaak een technisch, pedagogisch, creatief of taalkundig beroep, bijvoorbeeld muziekleraar of auteur.

Bijna een kwart van de zelfstandig ondernemers zonder personeel had evenveel positieve als negatieve redenen om te starten, of had andere redenen, bijvoorbeeld dat men was ingestapt in een familiebedrijf.

Startmotieven voor zelfstandig ondernemers zonder personeel, 2017
 Kolom6Kolom5Kolom4Kolom3Kolom2Aandeel van alle zzp"ers
Positief
Nieuwe uitdaging38
Zelf bepalen werktijden32,7
Altijd al zzp'er willen worden29,1
Niet (meer) voor baas willen werken24,6
Beter combineren werk en privé 17,3
Meer verdienen13,9
Negatief
Geen geschikte baan als werknemer11,5
Ontslagen of contract niet verlengd9,5
Wens van werkgever1,8
Overig
Beroep meestal zzp'er21,6
Ingestapt in familiebedrijf11,4
Andere redenen11,4
Werksfeer vorige baan8,2
 

Slechts klein deel ontevreden

Van de zelfstandig ondernemers zonder personeel die vanuit overwegend negatieve redenen begonnen, is 13 procent ontevreden met hun werk. Onder ondernemers die om overwegend positieve redenen voor zelfstandigheid kozen, is dat 6 procent. Ter vergelijking: van alle werknemers is 8 procent ontevreden met hun werk. Verder blijkt de ontevredenheid onder zelfstandig ondernemers met negatieve startmotieven nauwelijks veranderd ten opzichte van 2015.
Ondernemers met positieve en negatieve startmotieven hebben ook uiteenlopende wensen om in de toekomst al dan niet als zelfstandige te blijven werken. Een kwart van de ondernemers met negatieve startmotieven geeft aan het huidige werk als zelfstandige niet te willen blijven doen; van de ondernemers met positieve motieven is dat bijna 15 procent.

Beoordeling werksituatie van zelfstandig ondernemers zonder personeel, 2017
 Negatieve startmotievenPositieve startmotieven
Ontevreden met werk12,56,3
Wil over 5 jaar huidig werk niet meer doen25,414,5

Wel zorgen over financiële situatie

Zelfstandig ondernemers die om overwegend negatieve redenen zijn gestart maken zich relatief vaak zorgen over de huidige financiële situatie van hun bedrijf: bijna 36 procent beoordeelt die als matig of slecht. Van de ondernemers met positieve startmotieven is dat 21 procent. Uit gegevens over het huishoudensinkomen blijkt verder dat zelfstandig ondernemers zonder personeel met negatieve startmotieven 10 procent minder te besteden hebben dan ondernemers met positieve startmotieven.
Ook maken ondernemers met negatieve startmotieven zich vaker zorgen over de toekomst van hun bedrijf: bijna 65 procent doet dat. Van de ondernemers met positieve startmotieven is bijna de helft bezorgd over de toekomst van hun bedrijf.

Beoordeling financiële situatie bedrijf onder zelfstandig ondernemers zonder personeel, 2017
 Negatieve startmotievenPositieve startmotieven
Huidige situatie matig of slecht35,820,9
Zorgen over toekomst64,749,2

Vermoeidheidsklachten

Bezorgdheid over de financiële situatie en de toekomst van de onderneming gaat relatief vaak samen met psychische vermoeidheidsklachten door het werk. Zelfstandig ondernemers met overwegend negatieve startmotieven hebben daar dan ook verhoudingsgewijs vaak last van: 11 procent voelde zich frequent uitgeput door het werk. Van de ondernemers met positieve startmotieven was dat 8 procent.

Meer gegevens over de werksituatie van zelfstandig ondernemers met negatieve en positieve startmotieven zijn gepubliceerd in het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken. Anders dan in dit nieuwsbericht is daarbij gebruik gemaakt van gegevens over het verslagjaar 2015.