Begrippenlijst

COVID-19

COVID-19 (in de volksmond corona) is de ziekte die wordt veroorzaakt door SARS-COV-2, het nieuwe coronavirus. Bijbehorende ICD-codes: ICD-10: U07.1, U07.2.

Gestandaardiseerd sterftecijfer

Sterftecijfer waarbij de invloed van verschillen in samenstelling van de bevolking naar leeftijd en geslacht is uitgeschakeld. De functie van een gestandaardiseerd sterftecijfer is de sterfte in verschillende jaren beter vergelijkbaar te maken. Dit speelt vooral als een bevolking door de jaren heen een verandering in leeftijdsopbouw doormaakt, bijvoorbeeld door vergrijzing. De sterftecijfers over 2000 tot en met 2019 zijn gestandaardiseerd naar de leeftijds- en geslachtsopbouw van de bevolking in 2020.

Griepepidemie

In dit stuk wordt gesproken van een griepepidemie wanneer hiervan sprake is volgens het Nivel. Dat spreekt van een griepepidemie wanneer twee weken achter elkaar het aantal mensen dat bij de huisarts komt met griepachtige verschijnselen boven de epidemische grens ligt en minstens 10 procent van deze mensen het influenzavirus heeft. De epidemische grenswaarde wordt elk jaar opnieuw vastgesteld.

ICD-10

International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. Dit is een internationaal gehanteerde lijst van ziekten, bijgehouden door de Wereldgezondheidsorganisatie.

Kanker en andere nieuwvormingen

Ziekelijke weefselontaarding. Er worden zowel goedaardige als kwaadaardige gezwellen (kanker), inclusief kwaadaardige bloedziekten onder verstaan (ICD-10 codes C00-D48).

Niet-natuurlijke doodsoorzaken

Ongevallen, zelfdoding, moord en doodslag, gebeurtenissen waarvan opzet onbekend is en overige uitwendige oorzaken van sterfte.
Volgens classificatielijst ICD-10: codes V01-Y89.

Onderliggende/primaire doodsoorzaak

De gebruikte doodsoorzaakcodes zijn afkomstig uit de lijst van 'drie-teken categorieën' van de International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD, 10e revisie) van de World Health Organization (WHO).
Het coderen volgens de richtlijnen van de WHO houdt in dat slechts één ziekte of gebeurtenis als onderliggende doodsoorzaak, of voorheen primaire doodsoorzaak, kan worden aangemerkt. De onderliggende doodsoorzaak is gedefinieerd als de ziekte of de gebeurtenis waarmee de aaneenschakeling van gebeurtenissen die tot de dood leidde, begon. Bij een zogenaamde uitwendige doodsoorzaak (ongeval, geweld of bijvoorbeeld suïcide) wordt vrijwel altijd de gebeurtenis als onderliggende doodsoorzaak aangemerkt en het ontstane letsel apart gecodeerd.

Ondersterfte

Er wordt gesproken over ondersterfte wanneer het aantal waargenomen overledenen significant lager ligt dan het verwachte aantal overledenen.

Overige doodsoorzaken

Overige doodsoorzaken (alle doodsoorzaken met uitzondering van kanker en andere nieuwvormingen, ziekten van hart- en vaatstelsel, psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel, ziekten van de ademhalingsorganen, niet natuurlijke doodsoorzaken en COVID-19). Volgens classificatielijst ICD-10: codes A00-Y89 met uitzondering van codes C00-D48, F00-F99, G00-H95, I00-I99, J00-J99, U07.1, U07.2, V01-Y89.

Oversterfte

Het verwachte aantal overledenen wanneer er geen coronapandemie was geweest, is geschat op basis van de waargenomen sterfte in de afgelopen vijf jaar. Eerst wordt voor elk jaar de sterfte per week bepaald. Vervolgens wordt per week een gemiddelde van de sterfte in die week en de zes omliggende weken bepaald. Deze gemiddelde sterfte per week levert een benadering op van de verwachte wekelijkse sterfte. Met behulp van de prognose van de bevolkingsontwikkeling (Bevolkingsprognose, 2019-2060) wordt de verwachte sterfte per week herschaald om rekening te houden met de bevolkingsgroei, de vergrijzing en de oplopende levensverwachting van de bevolking. De marges rond de verwachte sterfte zijn geschat op basis van de waargenomen spreiding in de sterfte per week in de afgelopen vijf jaar.

Psychische stoornissen en ziekten van zenuwstelsel en zintuigen

Met sterfte aan psychische stoornissen en ziekten van het zenuwstelsel wordt bedoeld alle overlijdensgevallen geclassificeerd in F00-F99 en G00-G99 codes van de ICD-10. Het gaat onder meer om de ziekte van Alzheimer en dementie.

Ziekten van hart en vaatstelsel

Met sterfte aan ziekten van hart- en vaatstelsel wordt bedoeld alle overlijdensgevallen geclassificeerd in I00-I99 codes van de ICD-10.

Ziekten van de ademhalingsorganen

Met ziekten van de ademhalingsorganen wordt bedoeld alle overlijdensgevallen geclassificeerd in codes J00-J99 van de ICD-10,

Verwachte sterfte

Het verwachte aantal overledenen wanneer er geen corona-epidemie was geweest, is geschat op basis van de waargenomen sterfte in de afgelopen vijf jaar. Eerst wordt voor elk jaar de sterfte per week bepaald. Vervolgens wordt per week een gemiddelde van de sterfte in die week en de zes omliggende weken bepaald. Deze gemiddelde sterfte per week levert een benadering op van de verwachte wekelijkse sterfte. Met behulp van de prognose van de bevolkingsontwikkeling (Bevolkingsprognose, 2019-2060) wordt de verwachte sterfte per week herschaald om rekening te houden met de bevolkingsgroei, de vergrijzing en de oplopende levensverwachting van de bevolking. De marges rond de verwachte sterfte zijn geschat op basis van de waargenomen spreiding in de sterfte per week in de afgelopen vijf jaar.