5. Sociale uitsluiting, gezondheid, tevredenheid met het leven en buitengesloten voelen

Sociaal uitgesloten mensen minder positief over eigen gezondheid

Mensen die sociaal uitgesloten zijn, blijken hun lichamelijke gezondheid minder vaak als goed of zeer goed te beoordelen dan degenen die niet uitgesloten zijn. Bij personen met somscores van 0 tot 4 op sociale uitsluiting ligt het aandeel dat de eigen gezondheid als (zeer) goed bestempeld, ruim boven het gemiddelde van 75 procent. Bij mensen met een somscore van 10 of 11 is dat ruim de helft en bij degenen die 12 scoren krap 30 procent. Ook indien rekening gehouden wordt met verschillen in leeftijd, geslacht, burgerlijke staat en andere achtergrondvariabelen, blijft dit onderscheid bestaan.

Sociaal uitgeslotenen veel vaker psychisch ongezond

Ook tussen sociaal uitgesloten zijn en gerapporteerde psychische ongezondheid[1] is er een duidelijke relatie. Terwijl gemiddeld 11 procent van de Nederlanders van 16 jaar of ouder op grond van hun antwoorden als psychisch ongezond wordt aangemerkt, geldt dat voor helemaal niemand van degenen die een somscore van 0 hebben en zich dus in alle vier dimensies in het minst uitgesloten kwartiel bevinden. Het aandeel dat psychisch ongezond is, loopt vervolgens gestaag op. Bij een somscore van 10 bedraagt dit 30 procent, bij 11 is dat 38 procent en bij mensen die op alle vier de dimensies maximaal uitgesloten zijn 58 procent. Deze percentages veranderen nauwelijks na correctie voor de achtergrondkenmerken.

Minder vaak tevreden over eigen leven

Sociaal uitgesloten personen zijn minder vaak tevreden met hun leven dan degenen die niet zijn uitgesloten. Bij de sociaal uitgesloten mensen is 56 procent tevreden met het leven dat zij leiden, tegenover 88 procent van degenen die niet uitgesloten zijn. Correctie voor achtergrondkenmerken doet daar nauwelijks iets aan af: het aandeel dat tevreden is, ligt dan op 60 procent, terwijl dat bij de groep die niet sociaal is uitgesloten 88 procent blijft.

Relatie sociale uitsluiting en zich buiten gesloten voelen

Bij de relatie tussen sociale uitsluiting en de mate waarin iemand zich deel voelt uitmaken van de maatschappij, is het beeld wat minder eenduidig dan bij de relatie met (psychische) gezondheid en tevredenheid. Respondenten kregen de vraag voorgelegd of zij zich deel uit voelen maken van de maatschappij of zich buitengesloten voelen op een schaal van 0 tot en met 10. Een 0 betekent dat iemand zich helemaal niet buitengesloten voelt en een 10 dat degene zich helemaal buitengesloten voelt. Op basis van de posities per antwoordcategorie, blijkt dat er een verband is met sociale uitsluiting. Naarmate de score op sociale uitsluiting hoger is, nemen de gemiddelden op het zich buitengesloten voelen toe. Dit betekent echter niet dat er een perfect lineair verband is op persoonsniveau: de Pearson correlatie is weliswaar significant, maar met 0,26 niet hoog. Dit wil zeggen dat bij veel mensen sociale uitsluiting niet of slechts gedeeltelijk samengaat met het zich buitengesloten voelen.

Over het algemeen zijn de percentages bij hogere waardes op de schaal voor zich buitengesloten voelen hoger bij hogere scores op sociale uitsluiting, toch komen ook bij lagere scores op de index voor uitsluiting nog relatief vaak hoge scores op buitengesloten voelen voor. Kennelijk zijn er naast de indicatoren die uitsluiting op de index bepalen, ook andere factoren die een rol spelen of iemand zich ook buitengesloten voelt.