Componenten van werkloosheid

3. Uitkomsten

In deze paragraaf worden de uitkomsten van de verschillende componenten gepresenteerd. Er wordt zowel gekeken naar het aandeel in de beroepsbevolking (in percentages), als naar de jaarlijkse procentuele groei van de componenten.

3.1 Conjunctuurgecorrigeerde en conjuncturele werkloosheid

De conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (TC, de trendcyclische werkloosheid) bestaat uit een trend (T) en een langcyclische component (Clang) (zie vergelijking 1 in paragraaf 2.2). De trend is een horizontale lijn ter hoogte van 4,3 procent van de beroepsbevolking. De langcyclische component heeft een lengte van 17,6 jaar. De cyclus van de conjuncturele werkloosheid (Ckort) beslaat 4,4 jaar. De schattingen van de verschillende componenten zijn voor de periode 1969-2018 weergegeven in figuur 3.1.1.

De conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid verliep sinds 1969 afwisselend stijgend (1969–1985), dalend (1986-2001), opnieuw stijgend (2002-2015) en weer dalend (2016-2018), waarbij het stijgingstempo het grootst was in de periode 1969–1985. De conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid is vanaf 1977, uitgezonderd 2001, groter dan de stabiele trend van 4,3 procent

3.1.1 Trend, conjunctuurgecorrigeerde en conjuncturele werkloosheid
PeriodenWerkloosheid (% van beroepsbevolking)Conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (% van beroepsbevolking)Conjuncturele werkloosheid (% van beroepsbevolking)Trend (% van beroepsbevolking)Lange cyclus (% van beroepsbevolking)
19691,8094582062,184110689-0,3746524834,283105084-2,098994395
19701,6092469092,271033696-0,6617867874,283105084-2,012071387
19711,9836899492,440716519-0,4570265694,283105084-1,842388565
19722,9183767372,7594915120,1588852254,283105084-1,523613572
19732,9491259432,9441268980,0049990444,283105084-1,338978185
19743,3491384173,2539439460,0951944714,283105084-1,029161138
19754,1621176393,6208506470,5412669924,283105084-0,662254437
19764,6184662143,9795563240,6389098914,283105084-0,30354876
19774,3299356174,3147629360,015172684,2831050840,031657853
19784,4256724484,799597002-0,3739245544,2831050840,516491919
19794,5791446665,275292301-0,6961476354,2831050840,992187217
19804,5184516965,63448772-1,1160360244,2831050841,351382636
19815,6000195926,259031037-0,6590114444,2831050841,975925953
19827,4223003436,9448448130,4774555294,2831050842,66173973
19838,974988137,4984971251,4764910044,2831050843,215392042
19848,8336175777,7070592761,1265583014,2831050843,423954193
19858,1696137767,7623304310,4072833454,2831050843,479225348
19867,5128174077,65103359-0,1382161824,2831050843,367928506
19877,2480299427,441831798-0,1938018564,2831050843,158726714
19887,2508212387,2180158360,0328054024,2831050842,934910752
19896,6703651686,90612911-0,2357639424,2831050842,623024027
19906,078125546,690248304-0,6121227644,2831050842,40714322
19915,7524411146,574512054-0,8220709414,2831050842,291406971
19925,7748342146,49082311-0,7159888964,2831050842,207718026
19936,5527081376,5100928950,0426152424,2831050842,226987811
19947,2643145226,4387970530,8255174694,2831050842,155691969
19957,0074948996,1334495740,8740453254,2831050841,85034449
19966,5195830175,776654760,7429282574,2831050841,493549676
19975,8985647025,4248570340,4737076694,2831050841,14175195
19984,715011554,982245029-0,2672334794,2831050840,699139945
19994,056397634,689298867-0,6329012374,2831050840,406193783
20003,6197175394,459209479-0,839491944,2831050840,176104395
20013,3405436724,26553386-0,9249901884,283105084-0,017571224
20023,852066914,28689509-0,434828184,2831050840,003790007
20034,8416676864,3903895570,4512781284,2831050840,107284474
20045,6642761644,4760927131,1881834514,2831050840,192987629
20055,8866016614,5755411671,3110604954,2831050840,292436083
20065,0131610434,6136330180,3995280254,2831050840,330527935
20074,1647114034,694207999-0,5294965964,2831050840,411102915
20083,6537574924,732322959-1,0785654674,2831050840,449217875
20094,3582704195,017610139-0,659339724,2831050840,734505055
20104,9925398835,273865386-0,2813255034,2831050840,990760303
20114,9804911645,417389953-0,4368987894,2831050841,134284869
20125,8224985875,7325549720,0899436154,2831050841,449449888
20137,25905986,0829579731,1761018274,2831050841,799852889
20147,4374577426,2055128961,2319448454,2831050841,922407813
20156,8926807366,2894398960,603240844,2831050842,006334813
20166,0172240246,2803473-0,2631232764,2831050841,997242217
20175,105490156,085862771-0,9803726214,2831050841,802757687
20183,80005,931873337-2,13194,2831050841,648768253

Figuur 3.1.2 laat de afzonderlijke bijdragen zien van de conjunctuurgecorrigeerde en de conjuncturele werkloosheid aan de verandering van het werkloosheidspercentage. De berekeningsmethode is zodanig dat de relatieve veranderingen in beide componenten optellen tot de relatieve verandering van de werkloosheid.

Gedurende de periode 1969-2018 verliep een stijging c.q. daling van de totale werkloosheid in de meeste jaren parallel aan een stijging c.q. daling van de conjuncturele werkloosheid. De conjuncturele werkloosheid had in de meeste jaren ook de grootste bijdrage aan de toename c.q. afname van de werkloosheid. Een sterke bijdrage aan de stijging van de werkloosheid deed zich voor in 1973–1976 en 1978–1981 en 2009, terwijl in 1987, 1996 en 2001 de bijdrage aan de daling het hoogst was.

De stijging of daling van de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid bleef in de meeste jaren tussen 1969 en 2018 niet alleen achter bij die van de conjuncturele werkloosheid, maar verliep in enkele van deze jaren ook in tegengestelde richting. Dit was bijvoorbeeld het geval in 1978 en 1979 toen bij een oplopende werkloosheid de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid groeide, terwijl de conjuncturele werkloosheid kromp.

De periode 1973–1980 kenmerkte zich door structurele knelpunten op de arbeidsmarkt (Driehuis, 1986). Volgens Driehuis was sprake van een (stijgend) hardnekkig tekort aan banen in deze periode. Hij wijst in dit verband op de noodlijdende kapitaalintensieve bedrijfstakken, zoals de metaal (staalproductie), scheepsbouw, textiel en chemische industrie (Driehuis, 1979), die belangrijke delen van de productie naar het buitenland zagen vertrekken. De sluiting van de mijnen in Zuid-Limburg in het betreffende tijdvak past hier zeker ook bij.

3.1.2 Bijdrage componenten aan verandering werkloosheidspercentage
JaarWerkloosheidspercentage (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Conjunctuurgecorrigeerd (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Conjunctureel (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)
1970-11,14,1-15,1
197123,37,415,8
197247,113,533,7
19731,16,6-5,6
197413,610,43,2
197524,327,2-2,9
197611,010,90,1
1977-6,28,5-14,7
19782,210,5-8,3
19793,59,4-5,9
1980-1,310,7-12,0
198123,918,85,1
198232,513,918,7
198320,97,813,1
1984-1,63,1-4,7
1985-7,54,6-12,1
1986-8,01,4-9,4
1987-3,5-2,8-0,8
19880,0-3,13,1
1989-8,0-3,9-4,1
1990-8,9-2,1-6,8
1991-5,4-1,7-3,7
19920,4-1,31,6
199313,55,38,2
199410,9-0,911,7
1995-3,5-4,20,7
1996-7,0-6,0-1,0
1997-9,5-0,6-8,9
1998-20,12,5-22,6
1999-14,0-0,3-13,7
2000-10,8-0,8-10,0
2001-7,7-4,4-3,3
200215,30,714,6
200325,72,523,2
200417,02,314,7
20053,92,31,6
2006-14,81,0-15,8
2007-16,92,2-19,1
2008-12,30,9-13,1
200919,322,3-3,0
201014,67,07,6
2011-0,22,9-3,2
201216,96,710,2
201324,76,118,5
20142,53,5-1,1
2015-7,32,6-10,0
2016-12,70,1-12,8
2017-15,2-1,4-13,7
2018-25,6-2,3-23,3

3.2 Kwalitatieve en kwantitatieve werkloosheid

Op basis van de logische decompositie zijn de kwalitatieve en kwantitatieve werkloosheid berekend. In figuur 3.2.1 worden de reeksen getoond. De kwantitatieve component is doorgaans dominant. Een uitzondering vormen de jaren 1969–1971, 1999–2001, 2007–2008 en 2018, toen ook de werkloosheid laag was. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat bij een lage werkloosheid duidelijk wordt dat een deel van de werkloze beroepsbevolking onvoldoende kwalificaties heeft voor de beschikbare banen. Als de werkloosheid hoog is, zijn er weinig vacatures, en blijft dat dus onzichtbaar. Men kan immers niet ongeschikt zijn voor banen die er niet zijn. 

3.2.1 Kwalitatieve en kwantitatieve werkloosheid
PeriodenWerkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwalitatieve werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwantitatieve werkloosheid (% van beroepsbevolking)
19691,8094582061,809458206
19701,6092469091,609246909
19711,9836899491,983689949
19722,9183767371,3600241891,558352548
19732,9491259431,4340800251,515045917
19743,3491384171,532355831,816782587
19754,1621176391,0569652793,10515236
19764,6184662141,0088993713,609566844
19774,3299356171,1960169063,133918711
19784,4256724481,3792477223,046424726
19794,5791446661,4824234153,09672125
19804,5184516961,1336326053,384819091
19815,6000195920,5901639845,009855608
19827,4223003430,3534500337,068850309
19838,974988130,3637425458,611245585
19848,8336175770,5135671968,320050381
19858,1696137760,8680954667,30151831
19867,5128174071,1077082596,405109149
19877,2480299421,0936525076,154377434
19887,2508212381,0809206156,169900623
19896,6703651681,2564603985,41390477
19906,078125541,5739975484,504127991
19915,7524411141,3274583734,42498274
19925,7748342140,9474609464,827373268
19936,5527081370,539410296,013297847
19947,2643145220,6246296236,639684899
19957,0074948990,8612128616,146282038
19966,5195830170,933520075,586062947
19975,8985647021,2314039024,667160801
19984,715011551,7366054732,978406077
19994,056397632,166233211,89016442
20003,6197175392,5342377131,085479826
20013,3405436722,4453524130,895191259
20023,852066911,8424260242,009640886
20034,8416676861,344907693,496759995
20045,6642761641,4440257694,220250395
20055,8866016611,8081136394,078488022
20065,0131610432,468293852,544867193
20074,1647114032,815579541,349131863
20083,6537574922,7708621480,882895343
20094,3582704191,6403568982,717913521
20104,9925398831,3956157473,596924136
20114,9804911641,5205416573,459949507
20125,8224985871,2605992094,561899378
20137,25905981,0669808156,192078986
20147,4374577421,2192923156,218165427
20156,8926807361,4559946125,436686125
20166,0172240241,7436528354,273571189
20175,105490152,3382678632,767222287
20183,80002,6958285711,1042


Voor de groeipercentages is dezelfde berekeningswijze toegepast als in paragraaf 3.1. Figuur 3.2.2 laat de afzonderlijke bijdragen zien van de kwantitatieve en de kwalitatieve werkloosheid aan de verandering van het werkloosheidspercentage. In de meeste jaren verliep de totale werkloosheid en de kwantitatieve werkloosheid parallel aan elkaar, terwijl de kwalitatieve werkloosheid een tegengesteld verloop kende. Duidelijk te zien is dat de pieken (en dalen) in de verandering van de kwantitatieve werkloosheid doorgaans samenvallen met pieken (en dalen) in de verandering van de totale werkloosheid. In 1981 en 1982 is de piek in de stijging van de kwantitatieve werkloosheid het hoogst, in die jaren is ook de daling in de kwalitatieve werkloosheid erg groot.

3.2.2 Bijdrage componenten aan verandering werkloosheidspercentage
JaarWerkloosheidspercentage (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwalitatief (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwantitatief (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)
1970-11,1-10,2-0,9
197123,3-13,136,4
197247,1-2,149,2
19731,15,7-4,7
197413,66,96,7
197524,3-33,858,1
197611,0-4,315,3
1977-6,220,6-26,8
19782,219,9-17,7
19793,59,5-6,1
1980-1,3-25,023,7
198123,9-53,577,5
198232,5-42,975,4
198320,93,017,9
1984-1,639,1-40,6
1985-7,561,5-69,1
1986-8,025,9-34,0
1987-3,5-0,6-2,9
19880,0-0,91,0
1989-8,015,8-23,9
1990-8,924,1-33,0
1991-5,4-16,110,7
19920,4-28,228,6
199313,5-48,261,7
199410,915,3-4,5
1995-3,536,6-40,1
1996-7,08,9-15,9
1997-9,529,7-39,2
1998-20,137,6-57,7
1999-14,023,5-37,5
2000-10,816,9-27,7
2001-7,7-1,5-6,2
200215,3-22,938,2
200325,7-27,052,7
200417,07,39,7
20053,925,8-21,9
2006-14,838,2-53,0
2007-16,916,4-33,4
2008-12,3-1,5-10,8
200919,3-46,165,4
201014,6-15,530,1
2011-0,28,8-9,0
201216,9-17,734,6
201324,7-15,139,8
20142,514,3-11,8
2015-7,318,6-25,9
2016-12,719,1-31,8
2017-15,232,0-47,2
2018-25,625,8-51,3

3.3 De matrix van componenten van werkloosheid

In deze paragraaf wordt ingegaan op de componenten die berekend zijn door de beide decomposities met elkaar te combineren. In paragraaf 3.3.1 is gekeken naar de conjunctuurgecorrigeerde componenten in relatie tot de totale conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid. Dezelfde aanpak wordt in paragraaf 3.3.2 toegepast voor de conjuncturele componenten. Tot slot worden de vier componenten van het binnenwerk in de matrix in relatie tot de werkloosheid getoond in paragraaf 3.3.3.

3.3.1 Kwalitatieve en kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid

De lange cyclus van de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid heeft een lengte van 15,2 jaar, en die periode geldt ook voor de kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid. De uitkomsten voor de kwalitatieve en kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid zijn in figuur 3.3.1.1 voor de periode 1969–2018 samen met die van de totale conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid weergegeven. 

Uit het verloop van de kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid valt het belang van het tekort aan banen in de loop van de tijd af te leiden. De ontwikkeling volgt die van de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid. De periode 1969–1984 wordt gekenmerkt door een voortdurende stijging van kwantitatieve werkloosheid, hetzelfde geldt voor de periode 2004–2013. De bevindingen voor de zeventiger jaren zijn conform die van Driehuis (1979). Deze concludeerde toen dat er sprake was van een structureel tekort aan banen.

De kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid verloopt tegengesteld aan die van de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid. De kwalitatieve component was in de periode 2001–2007 naar verhouding hoog (2 procent of hoger), ook als aandeel van de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid. Blijkbaar kwam het toen naar verhouding vaak voor dat niet aan de gevraagde kwalificaties kon worden voldaan om de openstaande vacatures te vervullen. Alleen in de periode 1969–1975 was het aandeel van de kwalitatieve component in de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid groter. De daling van de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid die vanaf 2006 inzette, versnelde in 2009 door de economische crisis. Daarna bleef de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid tot 2013 vrijwel gelijk om vanaf 2014 weer te stijgen. Het relatief hoge niveau van 2 procent werd toen weer bereikt.

Het tegengestelde verloop van beide indicatoren kan op twee verschillende manieren worden verklaard. Volgens de eerste redenering wordt bij een voortdurende afname van de werkloosheid de krapte op de arbeidsmarkt steeds groter. Het wordt dan steeds lastiger om geschikte mensen te vinden voor het stijgend aantal vacatures: de kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid neemt af, maar de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid neemt toe. Bij een aanhoudende stijging van de werkloosheid geldt het omgekeerde. Terwijl de kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid groeit, wordt het tegelijkertijd gemakkelijker om geschikte mensen te vinden voor een vacature, waardoor de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid juist kleiner wordt.
Volgens de tweede redenering worden werkgevers in geval van een voortdurende afname van de werkloosheid minder selectief zodat de conjunctuurgecorrigeerde kwalitatieve werkloosheid slinkt. Bij een stijgende werkloosheid zullen werkgevers weer selectiever worden en loopt de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid op.

3.3.1.1 Kwalitatieve en kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid
JaarWerkloosheid (% van beroepsbevolking)Conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwantitieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (% van beroepsbevolking)
19691,8094582062,1841106891,5462186870,637892002
19701,6092469092,2710336961,6308294250,640204271
19711,9836899492,4407165191,6799227330,760793786
19722,9183767372,7594915121,6970955461,062395966
19732,9491259432,9441268981,6417930391,30233386
19743,3491384173,2539439461,6360552411,617888705
19754,1621176393,6208506471,3356622962,285188351
19764,6184662143,9795563241,243649182,735907144
19774,3299356174,3147629361,1569743533,157788584
19784,4256724484,7995970021,004931133,794665873
19794,5791446665,2752923010,9057119114,36958039
19804,5184516965,634487720,8173341444,817153576
19815,6000195926,2590310370,7079094855,551121552
19827,4223003436,9448448130,6548075846,290037229
19838,974988137,4984971250,6860882886,812408837
19848,8336175777,7070592760,7279838056,979075471
19858,1696137767,7623304310,8421439046,920186528
19867,5128174077,651033590,9376532926,713380298
19877,2480299427,4418317981,0050324146,436799384
19887,2508212387,2180158361,0475987066,17041713
19896,6703651686,906129111,0782250865,827904025
19906,078125546,6902483041,1474146685,542833636
19915,7524411146,5745120541,1138226725,460689382
19925,7748342146,490823111,1291502715,361672839
19936,5527081376,5100928950,9578356075,552257287
19947,2643145226,4387970530,9979033045,440893749
19957,0074948996,1334495741,0358322635,09761731
19966,5195830175,776654760,9955139224,781140837
19975,8985647025,4248570341,1380814774,286775556
19984,715011554,9822450291,3772488693,60499616
19994,056397634,6892988671,5871445943,102154273
20003,6197175394,4592094791,8444489842,614760495
20013,3405436724,265533862,08670672,178827159
20023,852066914,286895092,2114590492,075436041
20034,8416676864,3903895572,2110858852,179303672
20045,6642761644,4760927132,3477044932,12838822
20055,8866016614,5755411672,299047742,276493427
20065,0131610434,6136330182,2094091242,404223894
20074,1647114034,6942079992,0098707472,684337252
20083,6537574924,7323229591,9323804412,799942518
20094,3582704195,0176101391,5213379053,496272234
20104,9925398835,2738653861,4231872563,850678131
20114,9804911645,4173899531,4847643543,932625599
20125,8224985875,7325549721,4254211724,3071338
20137,25905986,0829579731,4464125944,636545378
20147,4374577426,2055128961,6488390194,556673878
20156,8926807366,2894398961,7962629674,493176929
20166,0172240246,28034731,8716535864,408693714
20175,105490156,0858627712,0372745344,048588237
20183,80005,9318733372,0990103443,8329


De bijdragen van de kwalitatieve en kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid in de ontwikkeling van het conjunctuurgecorrigeerd werkloosheidspercentage zijn weergegeven in figuur 3.3.1.2. Deze zijn op dezelfde manier berekend als in figuur 3.1.2 de bijdragen van de conjunctuurgecorrigeerde en conjuncturele werkloosheid aan de verandering van het werkloosheidspercentage.

Met uitzondering van enkele jaren zijn de bijdragen van de kwalitatieve en kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde componenten in de periode 1970-2018 tegengesteld aan elkaar. Grote veranderingen in de (conjunctuurgecorrigeerde) werkloosheid gaan vaak samen met grote tegengestelde bijdragen van beide componenten.

Vanaf begin jaren zeventig tot begin jaren tachtiger, toen de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid voortdurend steeg, nam de kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid steeds sterk toe, terwijl de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid juist afnam. In deze periode werd het structurele karakter van het tekort aan beschikbare banen bijzonder duidelijk zichtbaar. In 2009 in het begin van de economische crisis ging de forse groei van de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid gepaard met zowel een grote toename van de kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid als een scherpe afname van de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid.

3.3.1.2 Bijdrage componenten aan verandering conjunctuurgecorrigeerd werkloosheidspercentage
JaarConjunctuurgecorrigeerd werkloosheidspercentage (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwalitatief conjunctuurgecorrigeerd (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwantitatief conjunctuurgecorrigeerd (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)
19704,15,5-1,5
19717,43,14,3
197213,51,012,4
19736,6-3,410,0
197410,4-0,410,7
197527,2-17,244,3
197610,9-7,318,2
19778,5-7,415,8
197810,5-14,324,8
19799,4-10,820,2
198010,7-9,820,5
198118,8-13,532,3
198213,9-7,921,8
19837,85,02,8
19843,16,6-3,5
19854,617,6-13,1
19861,412,7-11,3
1987-2,87,3-10,0
1988-3,14,3-7,4
1989-3,93,1-7,0
1990-2,16,9-8,9
1991-1,7-3,01,3
1992-1,31,4-2,7
19935,3-14,820,1
1994-0,94,5-5,3
1995-4,24,0-8,2
1996-6,0-4,1-1,9
1997-0,616,1-16,7
19982,524,2-21,7
1999-0,316,7-17,0
2000-0,816,7-17,5
2001-4,412,6-17,0
20020,76,0-5,3
20032,50,02,5
20042,36,4-4,1
20052,3-2,14,4
20061,0-4,05,0
20072,2-9,511,7
20080,9-4,04,9
200922,3-19,441,7
20107,0-6,413,4
20112,94,6-1,6
20126,7-4,110,8
20136,11,54,6
20143,514,4-10,9
20152,69,6-7,0
20160,14,4-4,2
2017-1,49,4-10,8
2018-2,33,0-5,3

3.3.2 Kwalitatieve en kwantitatieve conjuncturele werkloosheid

De kwalitatieve conjuncturele werkloosheid doorloopt een cyclus met een lengte van 5,6 jaar, hetzelfde geldt voor de cyclus van de kwantitatieve conjuncturele werkloosheid, als gevolg van de berekeningswijze in formule (6).

In figuren 3.3.2.1 en 3.3.2.2 is te zien dat de kwalitatieve conjuncturele werkloosheid voor bijna alle jaren tegengesteld verloopt aan de (kwantitatieve) conjuncturele werkloosheid. Deze tegengestelde ontwikkeling van de kwalitatieve en de kwalitatieve werkloosheid is vergelijkbaar met die bij de conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (paragraaf 3.3.1). Hieruit kan geconcludeerd worden dat het voor het patroon van de kwalitatieve- en kwantitatieve werkloosheid niet zo veel uitmaakt of sprake is van een lang aanhoudende of een korter aanhoudende werkloosheidsstijging of -daling. Daarnaast valt op dat de kwantitatieve conjuncturele werkloosheid bijna in omvang gelijk is aan de totale conjuncturele werkloosheid. Dit komt doordat conjuncturele werkloosheid met name gekarakteriseerd wordt door een kwantitatief tekort aan banen.

3.3.2.1 Kwalitatieve en kwantitatieve conjuncturele werkloosheid
JaarConjuncturele werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwalitatieve conjuncturele werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwantitatieve conjuncturele werkloosheid (% van beroepsbevolking)
1969-0,3746524830,263239519-0,637892002
1970-0,661786787-0,021582516-0,640204271
1971-0,4570265690,303767217-0,760793786
19720,158885225-0,3370713570,495956582
19730,004999044-0,2077130130,212712058
19740,095194471-0,103699410,198893881
19750,541266992-0,2786970170,819964009
19760,638909891-0,2347498090,8736597
19770,015172680,039042553-0,023869873
1978-0,3739245540,374316593-0,748241147
1979-0,6961476350,576711504-1,272859139
1980-1,1160360240,316298461-1,432334485
1981-0,659011444-0,117745501-0,541265943
19820,477455529-0,3013575510,77881308
19831,476491004-0,3223457431,798836748
19841,126558301-0,2144166091,34097491
19850,4072833450,0259515630,381331782
1986-0,1382161820,170054967-0,308271149
1987-0,1938018560,088620093-0,282421949
19880,0328054020,03332191-0,000516507
1989-0,2357639420,178235313-0,413999255
1990-0,6121227640,42658288-1,038705644
1991-0,8220709410,213635701-1,035706642
1992-0,715988896-0,181689325-0,53429957
19930,042615242-0,4184253170,461040559
19940,825517469-0,3732736811,19879115
19950,874045325-0,1746194031,048664728
19960,742928257-0,0619938530,80492211
19970,4737076690,0933224250,380385244
1998-0,2672334790,359356604-0,626590083
1999-0,6329012370,579088617-1,211989854
2000-0,839491940,689788729-1,529280669
2001-0,9249901880,358645713-1,283635901
2002-0,43482818-0,369033025-0,065795155
20030,451278128-0,8661781951,317456323
20041,188183451-0,9036787242,091862175
20051,311060495-0,49093411,801994595
20060,3995280250,2588847260,140643299
2007-0,5294965960,805708793-1,335205389
2008-1,0785654670,838481707-1,917047174
2009-0,659339720,119018993-0,778358713
2010-0,281325503-0,027571509-0,253753994
2011-0,4368987890,035777304-0,472676093
20120,089943615-0,1648219630,254765578
20131,176101827-0,379431781,555533607
20141,231944845-0,4295467041,661491549
20150,60324084-0,3402683560,943509196
2016-0,263123276-0,128000751-0,135122525
2017-0,9803726210,30099333-1,28136595
2018-2,13190,596818227-2,7287

3.3.2.2 Bijdrage componenten aan verandering conjuncturele werkloosheidspercentage
JaarConjuncturele werkloosheidspercentage (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwalitatief conjunctureel (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwantitatief conjunctureel (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)
1970-15,1-15,70,6
197115,8-16,232,1
197233,7-3,136,8
1973-5,69,1-14,7
19743,27,2-4,0
1975-2,9-16,713,8
19760,13,0-2,9
1977-14,727,9-42,6
1978-8,334,2-42,6
1979-5,920,3-26,2
1980-12,0-15,33,3
19815,1-40,045,1
198218,7-35,053,7
198313,1-2,015,1
1984-4,732,4-37,1
1985-12,143,9-56,0
1986-9,413,2-22,6
1987-0,8-7,97,2
19883,1-5,38,4
1989-4,112,8-16,9
1990-6,817,3-24,1
1991-3,7-13,09,4
19921,6-29,631,3
19938,2-33,441,6
199411,710,90,9
19950,732,6-31,9
1996-1,013,0-14,0
1997-8,913,6-22,5
1998-22,613,4-36,0
1999-13,76,8-20,4
2000-10,00,2-10,2
2001-3,3-14,110,8
200214,6-28,943,5
200323,2-27,050,2
200414,70,913,8
20051,627,9-26,3
2006-15,842,2-58,0
2007-19,125,9-45,0
2008-13,12,5-15,7
2009-3,0-26,723,6
20107,6-9,116,7
2011-3,24,2-7,4
201210,2-13,623,8
201318,5-16,635,2
2014-1,1-0,1-0,9
2015-10,08,9-18,9
2016-12,814,8-27,6
2017-13,722,7-36,4
2018-23,322,7-46,0

3.3.3 Een overzicht van het binnenwerk van de matrix

In figuur 3.3.3.1 is het verloop van de samengestelde componenten in de werkloosheid gerelateerd aan de totale werkloosheid. De kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde component domineert de ontwikkeling van de werkloosheid, daarna volgt de kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde component; de conjuncturele componenten wisselen elkaar op de derde en vierde plaats af.

3.3.3.1 Matrix van componenten van werkloosheid
JaarWerkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwalitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwalitatieve conjuncturele werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid (% van beroepsbevolking)Kwantitatieve conjuncturele werkloosheid (% van beroepsbevolking)
19691,8094582061,5462186870,2632395190,637892002-0,637892002
19701,6092469091,630829425-0,0215825160,640204271-0,640204271
19711,9836899491,6799227330,3037672170,760793786-0,760793786
19722,9183767371,697095546-0,3370713571,0623959660,495956582
19732,9491259431,641793039-0,2077130131,302333860,212712058
19743,3491384171,636055241-0,103699411,6178887050,198893881
19754,1621176391,335662296-0,2786970172,2851883510,819964009
19764,6184662141,24364918-0,2347498092,7359071440,8736597
19774,3299356171,1569743530,0390425533,157788584-0,023869873
19784,4256724481,004931130,3743165933,794665873-0,748241147
19794,5791446660,9057119110,5767115044,36958039-1,272859139
19804,5184516960,8173341440,3162984614,817153576-1,432334485
19815,6000195920,707909485-0,1177455015,551121552-0,541265943
19827,4223003430,654807584-0,3013575516,2900372290,77881308
19838,974988130,686088288-0,3223457436,8124088371,798836748
19848,8336175770,727983805-0,2144166096,9790754711,34097491
19858,1696137760,8421439040,0259515636,9201865280,381331782
19867,5128174070,9376532920,1700549676,713380298-0,308271149
19877,2480299421,0050324140,0886200936,436799384-0,282421949
19887,2508212381,0475987060,033321916,17041713-0,000516507
19896,6703651681,0782250860,1782353135,827904025-0,413999255
19906,078125541,1474146680,426582885,542833636-1,038705644
19915,7524411141,1138226720,2136357015,460689382-1,035706642
19925,7748342141,129150271-0,1816893255,361672839-0,53429957
19936,5527081370,957835607-0,4184253175,5522572870,461040559
19947,2643145220,997903304-0,3732736815,4408937491,19879115
19957,0074948991,035832263-0,1746194035,097617311,048664728
19966,5195830170,995513922-0,0619938534,7811408370,80492211
19975,8985647021,1380814770,0933224254,2867755560,380385244
19984,715011551,3772488690,3593566043,60499616-0,626590083
19994,056397631,5871445940,5790886173,102154273-1,211989854
20003,6197175391,8444489840,6897887292,614760495-1,529280669
20013,3405436722,08670670,3586457132,178827159-1,283635901
20023,852066912,211459049-0,3690330252,075436041-0,065795155
20034,8416676862,211085885-0,8661781952,1793036721,317456323
20045,6642761642,347704493-0,9036787242,128388222,091862175
20055,8866016612,29904774-0,49093412,2764934271,801994595
20065,0131610432,2094091240,2588847262,4042238940,140643299
20074,1647114032,0098707470,8057087932,684337252-1,335205389
20083,6537574921,9323804410,8384817072,799942518-1,917047174
20094,3582704191,5213379050,1190189933,496272234-0,778358713
20104,9925398831,423187256-0,0275715093,850678131-0,253753994
20114,9804911641,4847643540,0357773043,932625599-0,472676093
20125,8224985871,425421172-0,1648219634,30713380,254765578
20137,25905981,446412594-0,379431784,6365453781,555533607
20147,4374577421,648839019-0,4295467044,5566738781,661491549
20156,8926807361,796262967-0,3402683564,4931769290,943509196
20166,0172240241,871653586-0,1280007514,408693714-0,135122525
20175,105490152,0372745340,300993334,048588237-1,28136595
20183,80002,0990103440,5968182273,8329-2,7287

Figuur 3.3.3.2 laat zien dat de pieken (en dalen) in de verandering van de kwantitatieve conjuncturele werkloosheid doorgaans samengaan met pieken (en dalen) in de verandering van de totale werkloosheid. De kwantitatieve conjunctuurgecorrigeerde werkloosheid speelt van alle componenten de belangrijkste rol in de toename van de werkloosheid vanaf begin jaren zeventiger tot begin jaren tachtiger.

3.3.3.2 Bijdrage matrix van componenten aan verandering werkloosheidspercentage
JaarWerkloosheidspercentage (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwalitatief conjunctuurgecorrigeerd (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwalitatief conjunctureel (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwantitatief conjunctuurgecorrigeerd (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)Kwantitatief conjunctureel (%-verandering t.o.v. voorgaande jaar)
1970-11,15,5-15,7-1,50,6
197123,33,1-16,24,332,1
197247,11,0-3,112,436,8
19731,1-3,49,110,0-14,7
197413,6-0,47,210,7-4,0
197524,3-17,2-16,744,313,8
197611,0-7,33,018,2-2,9
1977-6,2-7,427,915,8-42,6
19782,2-14,334,224,8-42,6
19793,5-10,820,320,2-26,2
1980-1,3-9,8-15,320,53,3
198123,9-13,5-40,032,345,1
198232,5-7,9-35,021,853,7
198320,95,0-2,02,815,1
1984-1,66,632,4-3,5-37,1
1985-7,517,643,9-13,1-56,0
1986-8,012,713,2-11,3-22,6
1987-3,57,3-7,9-10,07,2
19880,04,3-5,3-7,48,4
1989-8,03,112,8-7,0-16,9
1990-8,96,917,3-8,9-24,1
1991-5,4-3,0-13,01,39,4
19920,41,4-29,6-2,731,3
199313,5-14,8-33,420,141,6
199410,94,510,9-5,30,9
1995-3,54,032,6-8,2-31,9
1996-7,0-4,113,0-1,9-14,0
1997-9,516,113,6-16,7-22,5
1998-20,124,213,4-21,7-36,0
1999-14,016,76,8-17,0-20,4
2000-10,816,70,2-17,5-10,2
2001-7,712,6-14,1-17,010,8
200215,36,0-28,9-5,343,5
200325,70,0-27,02,550,2
200417,06,40,9-4,113,8
20053,9-2,127,94,4-26,3
2006-14,8-4,042,25,0-58,0
2007-16,9-9,525,911,7-45,0
2008-12,3-4,02,54,9-15,7
200919,3-19,4-26,741,723,6
201014,6-6,4-9,113,416,7
2011-0,24,64,2-1,6-7,4
201216,9-4,1-13,610,823,8
201324,71,5-16,64,635,2
20142,514,4-0,1-10,9-0,9
2015-7,39,68,9-7,0-18,9
2016-12,74,414,8-4,2-27,6
2017-15,29,422,7-10,8-36,4
2018-25,63,022,7-5,3-46,0

3.4 Mismatches

Om meer inzicht te geven in de aard van de kwalitatieve werkloosheid is tot slot nagegaan welk soort kwalitatieve discrepantie (mismatch) hieraan het meest bijdraagt (zie Lodder, 2017a). Dat is onderzocht aan de hand van de variatie in de werkloosheid naar onderwijsniveau, regio, bedrijfstak en informatie (frictiewerkloosheid). Hierover konden gegevens worden samengesteld vanaf het verslagjaar 2003.Vanaf 2006 leverde de frictiewerkloosheid de grootste bijdrage aan de kwalitatieve werkloosheid. Alleen in de periode 2003–2005 overheerste de mismatch in de opleidingscomponent. De bijdrage van de regionale en sectorale mismatch is in de hele onderzoeksperiode relatief klein.

3.4.1 Kwalitatieve werkloosheid naar mismatches op de arbeidsmarkt
 Informatie (frictiewerkloosheid) (% van beroepsbevolking)Opleidingsniveau (% van beroepsbevolking)Sector (% van beroepsbevolking)Regio (% van beroepsbevolking)
20030,2422184820,6552873180,3276436590,119758232
20040,1879444810,7399149930,3699574970,146208798
20050,4727200250,7631113390,3815556690,190726606
20061,1623163770,7718891740,3859445870,148143711
20071,5302778550,753173380,376586690,155541615
20081,589568910,7060308890,3530154440,122246906
20090,6521787870,5767385710,2883692860,123070254
20100,585425980,4813433540,2406716770,088174736
20110,9940506460,3043248850,1521624430,070003683
20121,0282644960,1306845120,0653422560,036307944
20130,7383090090,1909054840,0954527420,042313579
20140,6676637310,3172466740,1586233370,075758573
20150,8800321460,3301510390,165075520,080735907
20161,2139633350,2936073120,1468036560,089278531