5. Internationaal

Onder invloed van het werk van de UNESCO en de EU⁹⁾ om cultuur te definiëren in termen van internationaal geharmoniseerde classificaties die gebruikt worden bij het maken van statistieken, neemt wereldwijd het aantal landen dat (periodiek) een satellietrekening cultuur (SRC) produceert, langzaam toe. Landen met recentelijke SRC’s zijn onder meer Finland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, de Verenigde Staten en Australië. Ook in Latijns-Amerika heeft een aantal landen al eerder een SRC geproduceerd, mede doordat daar een geharmoniseerde handleiding (in het Spaans) beschikbaar is¹⁰⁾. Er is een groeiend internationaal besef van het belang van het kwantificeren van de economische impact van SRC’s.

Deels gaat het bij de opzet van een SRC nog steeds om pionierswerk, maar een aantal landen produceert al wat langer periodiek een SRC. Nederland produceert nu voor de derde keer een SRC. Hoewel vanuit de UNESCO regelmatig wordt geprobeerd enige lijn te krijgen in de concepten en methoden om een SRC op te zetten, zijn de verschillen tussen landen soms nog aanzienlijk. Zo is de (inter)nationale discussie over wat wél en niet tot cultuur moet worden gerekend, zeker nog niet uitgetrild. De kern van wat onder het begrip cultuur wordt verstaan is over het algemeen wel hetzelfde, maar als het gaat om de randen van zo’n afbakening dan zijn er vaak verschillen tussen landen. Te noemen zijn onder meer het wel of niet meenemen van goederen en diensten die cultuurkarakteristieke producten ondersteunen, de gehele ICT-infrastructuur, softwareontwikkeling, verkoop van sieraden, verkoop van speelgoed, de productie van kleding en de waarde van de inzet van vrijwilligers. Ook breiden sommige landen al naar gelang hun behoeften, hun SRC uit met de gehele creatieve industrie en/of sport. Dat maakt voor de uitkomsten van de SRC nogal een verschil. Ook wat de methode betreft bestaat er nog geen eenduidige aanpak. Sommige landen kijken alleen naar de cultuur-gerelateerde bedrijfstakken (gebaseerd op de SBI), terwijl andere landen, zoals Nederland, hun SRC opbouwen vanuit cultuur-gerelateerde goederen en diensten (gebaseerd op de CPA). De laatste benadering is beter om de macro-economische betekenis van cultuur te beschrijven, maar de eerste benadering is gemakkelijker en (daardoor) goedkoper. Dit alles maakt de vergelijkbaarheid van de uitkomsten van de verschillende SRC’s van landen niet optimaal. Bovendien onderstreept dit de noodzaak om te komen tot een meer geharmoniseerde methode en afbakening op grond waarvan internationaal beter vergelijkbare SRC’s kunnen worden samengesteld.

Als men – even los van de niet optimale vergelijkbaarheid – toch de uitkomsten van SRC’s van verschillende landen in globale zin met elkaar vergelijkt, dan bevindt Nederland zich in de bovenste helft wat betreft de bijdrage van cultuur en media aan het bruto binnenlands product (3,3 procent) voor wat betreft de bijdrage aan de totale werkgelegenheid bevindt Nederland zich in de bovenste helft. Met 4,1 procent is Nederland goed vergelijkbaar met Duitsland en Finland.  Aan de bovenkant van het spectrum zitten het Verenigd Koninkrijk, China en de Verenigde Staten. In de cijfers van deze landen is bij het samenstellen van de SRC’s de gehele creatieve industrie meegenomen. Dat geldt voor een groot deel echter ook voor de Nederlandse SRC. Bij de werkgelegenheid dient men er rekening mee te houden dat het niet altijd duidelijk is om welke eenheid het gaat: personen, banen of arbeidsjaren (fte’s).