Samenvatting

Maatschappij en economie zijn in hoge mate afhankelijk van de natuurlijke leefomgeving en de producten en diensten die deze levert. De Natuurlijk kapitaalrekeningen, ontwikkeld door het CBS en de WUR, helpen om het belang van natuur inzichtelijk te maken en te kwantificeren. De monetaire waardering van ecosysteemdiensten maakt duidelijk dat de natuur een belangrijke bijdrage levert aan ons welzijn en daarmee een aanzienlijke rijkdom vertegenwoordigt. Ecosystemen zoals bossen, heide, en agrarisch grasland produceren substantiële en meetbare economische waarde, die niet wordt meegerekend in traditionele macro-economische statistieken en daarmee vaak onzichtbaar blijft. Deze cijfers maken ook duidelijk dat veel economische sectoren afhankelijk zijn van de diensten die door de natuur worden geleverd en dus gebaat zijn bij een goede kwaliteit van de natuur. De monetaire waarden zoals gepresenteerd in deze publicatie beschrijven slechts een deelaspect van de waarde van natuur, namelijk de gebruikswaarde die de mens ontleent aan de natuur. Deze waarden zeggen ook niet direct iets over de toestand van ecosystemen of in welke mate het huidige gebruik van de natuur duurzaam is. Het is belangrijk om de cijfers in deze context te zien en als zodanig te interpreteren en toe te passen.

Belangrijkste bevindingen:

De totale economische en maatschappelijke gebruikswaarde van ecosysteemdiensten die het CBS en WUR op dit moment kunnen meten, bedraagt 15,1 miljard euro in 2022. Culturele ecosysteemdiensten, zoals de bijdrage van natuur aan toerisme en recreatie, dragen het meeste bij, gevolgd door regulerende (bv. klimaatregulatie) en producerende ecosysteemdiensten (bv. houtvoorziening).
De waarde van ecosysteemdiensten is tussen 2013 en 2022 met 50 procent toegenomen (in werkelijke prijzen). Dit laat zien dat de baten van ecosystemen voor onze maatschappij flink zijn gestegen en dat daarmee de natuurlijke leefomgeving waardevoller is geworden. Ook in constante prijzen is de waarde van ecosysteemdiensten gestegen, namelijk met 9 procent.
Bossen leveren de hoogste waarden aan ecosysteemdiensten, gevolgd door grasland, duinen en kustgebieden. Bossen leveren verschillende ecosysteemdiensten waar maatschappelijk veel vraag naar is, waaronder natuurrecreatie, natuurtoerisme en koolstofopslag.
Huishoudens zijn de belangrijkste gebruikers van ecosysteemdiensten. Zij hebben dan ook het meeste baat bij het in stand houden van een gezonde natuurlijke omgeving als leverancier van ecosysteemdiensten.
De waarde van ecosysteemdiensten geleverd door (semi)natuurlijke ecosystemen, zoals bossen, heide, natuurlijke graslanden, is ruim zes keer hoger dan de totale uitgaven voor natuur en landschapsbeheer (2022). De maatschappelijke en economische baten die we aan de natuur ontlenen, zijn dus veel hoger dan de kosten voor het beheer en onderhoud van onze natuurlijke omgeving.
De economische en maatschappelijke waarde van het ecosysteemkapitaal in Nederland bedraagt 806 miljard euro in 2022. Ecosysteemkapitaal vormt 15 procent van de niet-financiële activa in Nederland en is een belangrijke bron van nationale welvaart. Ecosysteemkapitaal heeft bijvoorbeeld een hogere waarde dan grond-, weg- en waterbouwkundige werken of andere vaste activa (i.e. alle machines, apparaten, transportmiddelen, software etc.). Daarnaast ligt ecosysteemkapitaal aan de basis van de economische activiteiten van verschillende sectoren (toerisme en recreatie, landbouw, bosbouw), welke zonder ecosysteemkapitaal niet zouden kunnen functioneren en waarvan de kapitaalvoorraad geen rendement zou opleveren zonder ecosysteemkapitaal.