Bijlage C – Gebruikte databronnen

In Hoofdstuk 3 is uitvoerig besproken hoe de koppeling tussen patentaanvragen en export op het niveau van individuele ondernemingen tot stand is gekomen. Voor dit koppeltraject en de verdere verrijking voor de analyses zijn verschillende databronnen gebruikt. In deze bijlage geven we een korte beschrijving van de in dit onderzoek gebruikte databronnen. 

Patentendata

De patentendata dient als basis voor dit onderzoek. De patentendata bevat data over Nederlandse patentaanvragers en patentaanvragen, die tegen betaling beschikbaar zijn via het Europees Octrooi Bureau (EPO, in de internationale terminologie het European Patent Office). Het gaat daarbij om Nederlandse, Europese en internationale patentaanvragen door Nederlandse aanvragers. De online service van het EPO, waar de gegevens uit opgehaald worden, heet PATSTAT online. De dataset die voor dit onderzoek uit PATSTAT online is opgehaald bevat records uit de periode 2013 tot en met 2020. Het betreft alle Nederlandse patentaanvragen (met bijbehorende Nederlandse aanvragers) die in deze periode zijn ingediend bij Octrooicentrum Nederland (OCNL) en het EPO (Europese aanvragen). Het dataproces van het prepareren en uniformeren van de patentendata uit PATSTAT wordt uitvoerig in Hoofdstuk 3.1 en Bijlage A beschreven.

Algemeen Bedrijvenregister (ABR)

Het Algemeen Bedrijven Register (ABR) vormt binnen het CBS de ruggengraat van het statistisch proces voor bedrijfseconomische statistieken. Het ABR is een systeem waarin identificerende gegevens en structuurgegevens over alle bedrijven en instellingen (inclusief zelfstandigen) zijn geregistreerd. Hieruit worden de statistische eenheden bedrijfseenheid, ondernemingengroep (OG) en lokale bedrijfseenheid afgeleid. Het ABR bevat informatie over de economische activiteit en het aantal werkzame personen. Daarnaast bevat het ABR ook informatie over bepaalde “events”. Een event geeft een gebeurtenis of wijziging weer binnen het ABR: bijvoorbeeld de oprichting, overname of opheffing van een bedrijf. 

Voor dit onderzoek zijn uit het ABR naast OG-kenmerken als omvang, bedrijfstak, aantal werkzame personen, ook de benodigde gegevens geselecteerd om de koppeling met de microdata van de patenten te kunnen leggen: KvK-nummers, CBS-personen (de CBS-persoon is een tussenliggend registratienummer dat KvK-nummers verbindt met het ABR), vestigingsgegevens (adres) van de CBS-persoon en al dan niet het identificatienummer van de ondernemingengroep (OGID). Het koppeltraject tussen de patenten microdata en het ABR komt aan bod in hoofdstuk 3.1. Tevens is in Bijlage A nog een verdiepende uitleg van dit koppeltraject gegeven. 

Uit een aanpalende statistiek (de Inward Forein Affiliate Statistic) wordt informatie ten aanzien van de Ultimate Controlling Institution gebruikt, met andere woorden, of de ondernemingengroep onder een buitenlands moederbedrijf ressorteert. Daarnaast wordt informatie uit een purpose-built dataset gebruikt waarin aan de hand van een combinatie van beschikbare bronnen (aangifte Vennootschapsbelasting, Outward Foreign Affiliate Statistic en Statistiek Financiën Grote Ondernemingen) is bepaald of een ondernemingengroep buitenlandse dochterondernemingen heeft. Gezamenlijk biedt deze informatie de mogelijkheid om de multinationaliteit van de ondernemingengroep te bepalen.

Statistiek Internationale Handel in Goederen (IHG)

De Statistiek IHG is een databron waarin alle import- en exporttransacties van bedrijven met een Nederlands btw-nummer worden vastgelegd die goederenhandel met het buitenland voeren. Voor zover het extra-EU handel betreft kent de data volledig detail in termen van type product dat is verhandeld en herkomst- en bestemmingsland. Voor wat betreft intra-EU handel is dit detailniveau alleen beschikbaar boven een bepaalde waarnemingsdrempel. Deze bedroeg vanaf 2016 bijvoorbeeld 1,2 miljoen euro. Gekoppeld aan het ABR is deze databron vanaf 2013 voldoende robuust voor microdata-analyses beschikbaar. Voor voorliggend onderzoek zijn we met name geïnteresseerd in de exporttransacties van de ondernemingengroep, onderverdeeld in de waarde van de export van producten van Nederlandse makelij en wederuitvoer. De IHG-statistiek wordt op het niveau van bedrijfseenheden bijgehouden. Om de koppeling met de patentendata te kunnen leggen dient deze informatie daarom eerst geaggregeerd te worden naar OG-niveau. 

NFO gecombineerd met Baseline 

In dit onderzoek kijken we naar de wijze waarop productiviteit correleert met patent- en exportgedrag. Productiviteit operationaliseren we hier als de toegevoegde waarde per werkzame persoon. Informatie over de toegevoegde waarde van ondernemingengroepen is hoofdzakelijk afkomstig uit de statistiek Financiën van Niet-Financiële Ondernemingen (NFO). De toegevoegde waarde is daarbij een afgeleide van een aantal basale bedrijfseconomische variabelen uit de NFO. De NFO is samengesteld uit de Statistiek Financiën van Kleine Ondernemingen (SFKO), gebaseerd op de vennootschapsbelastingaangiftegegevens van de belastingdienst, en de Statistiek Financiën van Grote Ondernemingen (SFGO) die gebaseerd is op directe enquêtering. De NFO dient voor het bepalen van de arbeidsproductiviteit als basis. De ontbrekende ondernemingengroepen worden aangevuld vanuit Baseline, mits de ondernemingengroep uit één bedrijfseenheid bestaat. Baseline is een databron waarin met name bedrijfseconomische gegevens van bedrijven worden vastgelegd met als bron belastingaangiftes in het kader van de vennootschapsbelasting en de inkomstenbelasting.