6. Ontwikkeling Nederlandse import door de tijd

Figuur 6.1 laat zien dat Nederland in 2022 voor 13,5 miljard euro aan kritieke materialen, inclusief quasi-doorvoer, heeft ingevoerd. Een derde van dat bedrag betrof cokeskolen, een kwart nikkel en een zevende deel koper. Deze drie materialen waren daarmee samen goed voor 72 procent van de totale importwaarde.

De enorme groei van de importwaarde in 2022 is erg opvallend. De importwaarde van kritieke materialen nam met maar liefst 73 procent toe, wat voor het overgrote deel te maken heeft met forse prijsstijgingen. Sinds 2002 is de importwaarde van kritieke materialen bijna verzesvoudigd. Dat was een grotere groei dan de totale goederenimport en daarmee zijn de materialen ook relatief meer ingevoerd. Het aandeel van kritieke materialen in de totale goederenhandel is namelijk toegenomen, van 1,0 procent in 2002 tot 1,6 procent in 2022. Crisisjaren hebben duidelijk geleid tot forse importafnames. Dat is zowel zichtbaar in 2009 (grote economische recessie) als 2020 (eerste coronajaar).

Een groot deel van de invoer betreft quasi-doorvoer (goederen die in buitenlands eigendom door Nederland in- en uit- worden gevoerd) en na aftrek van deze stroom blijft er voor 2022 een invoer van 5,6 miljard euro over (zie figuur 6.2). De verhoudingen tussen de diverse kritieke materialen zijn vergelijkbaar: nu bepalen cokeskolen, koper en nikkel samen 71 procent van de importwaarde. Hier is de groei iets minder geweest met een ruime verviervoudiging van de importwaarde tussen 2002 en 2022. Het aandeel van de kritieke materialen in de totale goederenhandel is nu slechts licht gestegen: van 0,7 procent in 2002 tot 0,8 procent in 2022.

Indien we kijken naar importgewicht in plaats van naar importwaarde, dan ontstaat een ander beeld. Het eerste dat in figuur 6.3 opvalt, is dat de importgroei nu veel minder groot is. Zo is er tussen 2021 en 2022 maar een importgroei van 5 procent in gewicht in plaats van de 73 procent groei bij de invoerwaarde. Dat betekent dat de waardegroei voor het overgrote deel een prijsstijging was. Tussen 2002 en 2022 is het importgewicht met 24 procent toegenomen tot 14,4 miljard kilogram en daarmee geldt ook voor deze periode dat de waardegroei voor het overgrote deel door prijsstijgingen kwam.

Een ander opvallende vaststelling met betrekking tot het invoergewicht is de dominantie van cokeskolen. Maar liefst 80 procent van het totale invoergewicht van kritieke materialen betrof cokeskolen. Koper en nikkel, in figuur 6.1 en 6.2 nog prominent zichtbaar, vallen nu weg in het geheel. Het betreft namelijk relatief dure materialen met een hoge invoerwaarde in vergelijking tot het invoergewicht. Na cokeskolen (11,7 miljard kg), zijn mangaan (0,5 miljard kg), fosforiet en bariet (elk 0,3 miljard kg) het meest ingevoerd in 2022. Daarna volgen titanium, koper en nikkel met elk ruim 0,2 miljard kg.

Tussen de verschillende kritieke materialen zitten zeer grote prijsverschillen. Het varieert van heel goedkoop (veldspaat voor 11 eurocent per kilogram) tot heel duur (platina van bijna 30 duizend euro per kilogram). Dat verklaart de soms grote verschillen tussen invoerwaarde enerzijds en invoergewicht anderzijds.

Exclusief quasi-doorvoer was het importgewicht in 2022 minder dan de helft: 6,2 miljard kilogram. Hier zien we voor het eerst een invoerafname voor een lange tijdsperiode: tussen 2002 en 2022 is het importgewicht met 11 procent afgenomen (ten opzichte van de genoemde 24 procent toename in de vorige figuur).