Ontwikkeling omzet uit innovatie en aandeel innovatieve bedrijven (2014-2020)

1. Inleiding

In de lidstaten van de Europese Unie wordt de Community Innovation Survey (hierna CIS) gebruikt om de innovatieactiviteiten bij bedrijven in kaart te brengen. Het onderzoek vindt tweejaarlijks plaats en wordt in Nederland uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (hierna CBS). Vanuit het Ministerie van Economische Zaken (hierna EZ) is geconstateerd dat de CIS-indicatoren voor het omzetaandeel uit nieuwe en verbeterde producten (hierna omzet uit innovatie) en het aandeel innovatieve bedrijven in 2018 zijn gedaald. Dit is vooral opvallend omdat deze innovatiescores gemiddeld genomen in de EU zijn toegenomen. Deze resultaten zijn vastgelegd in het European Innovation Scoreboard van de Europese Commissie en in de publicatie Bedrijvenbeleid in beeld van EZ (tabel B1).

Vooraf is bekend dat in statistiekjaar 2018 een vernieuwing van de CIS heeft plaatsgevonden. Het doel van dit onderzoek is om uit te zoeken of deze afname te maken heeft met een daadwerkelijke daling van innovatie in Nederland ten opzichte van voorgaande perioden en ten opzichte van andere EU-landen of dat wijzigingen in de definities en de structuur van de vragenlijst een verklaring zijn. Daarnaast kregen bij de uitvraag van de CIS 2016-2018 alleen bedrijven met gerealiseerde innovaties de vraag of er (ook) innovatieactiviteiten hebben plaatsgevonden, terwijl deze vraag eigenlijk aan alle respondenten had moeten worden gesteld. Ook de mate van invloed op de resultaten van deze foutieve routing wordt onderzocht.

Vanaf statistiekjaar 2018 is de definitie van een innovatief bedrijf in de CIS dus gewijzigd. Dit betreft echter enkel een herstructurering van de gestelde vragen, geen bewuste verenging van de definitie. Vanaf 2018 moet een bedrijf ten minste een van de onderstaande innovatie(activiteiten) hebben om gedefinieerd te worden als een innovatief bedrijf:

  • Productinnovatie
  • Procesinnovatie
  • Lopende of afgebroken innovatie
  • Het uitvoeren van R&D met eigen of ingeleend personeel
  • Het uitbesteden van R&D aan derden

Tot en met 2016 worden bedrijven gedefinieerd als innovatief bedrijf als zij tenminste een van onderstaande innovatie(activiteiten) hebben:

  • Productinnovatie
  • Procesinnovatie
  • Lopende of afgebroken innovatie
  • Organisatorische innovatie (na 2016 onderdeel van procesinnovatie)
  • Marketing innovatie (na 2016 onderdeel van procesinnovatie)
  • Het uitvoeren van R&D met eigen personeel
  • Het uitbesteden van R&D aan derden