Emancipatiemonitor: economische positie van vrouwen verbeterd
Stand van de emancipatie
Het emancipatiebeleid van de Rijksoverheid richt zich op gelijkheid van mannen en vrouwen. De belangrijkste beleidsdoelen zijn het verhogen van de economische zelfstandigheid van vrouwen, meer vrouwen in topfuncties, een gelijkere verdeling van werk- en zorgtaken, en minder geweld tegen vrouwen. ‘Met de Emancipatiemonitor meten we de beleidsdoelen’, vertelt Marion van den Brakel. Zij is onderzoeker en projectleider van de monitor bij het CBS. ‘Hoeveel procent van de vrouwen en mannen is economisch zelfstandig? Hoe groot is de loonkloof tussen beiden? Voelen vrouwen en mannen zich veilig; thuis en buitenshuis? Hoe vaak worden ze slachtoffer van geweld? We monitoren de positie van mannen en vrouwen op de thema’s: onderwijs, arbeid, inkomen, zorgtaken, gezondheid en slachtofferschap; ook naar kenmerken als levensfase en migratieachtergrond. De eerste monitor verscheen in 2000 en sindsdien publiceren we om het jaar de cijfers. Sinds 2018 is de Emancipatiemonitor een webpublicatie met een bijbehorende databank: m/v stat. Vanuit die webpublicatie kunnen gebruikers meteen doorklikken naar de bijbehorende cijfers en tabellen.’Opinies van vrouwen en mannen
Wil Portegijs is onderzoeker en projectleider Emancipatie bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). ‘Het mooie aan de Emancipatiemonitor is dat deze zowel de feiten als de meningen over emancipatie laat zien. En daar zitten discrepanties tussen. Het SCP onderzoekt de opinies over emancipatie. Onderschrijven Nederlanders de beleidsdoelen van de Rijksoverheid? Vinden vrouwen het belangrijk om economisch zelfstandig te zijn? Hoe willen ze zorg- en werktaken verdelen? Wat vinden ze ideale werkuren voor vaders en moeders? We houden daarvoor opiniepeilingen via panels en de resultaten verschijnen in de Emancipatiemonitor. Naast de monitor voeren we meer verdiepend onderzoek uit. We houden interviews met mannen, vrouwen en koppels over wat ze willen en vinden, en hoe ze zaken geregeld hebben. Als er discrepanties zitten tussen bijvoorbeeld overheidsbeleid of wat mensen willen en wat mensen in de praktijk doen, dan onderzoeken we waarom. Daarmee kunnen we duiding geven aan de cijfers.’Onderschrijven Nederlanders de beleidsdoelen van de Rijksoverheid?
Discrepanties tussen opvattingen en praktijk
‘De opvattingen van mensen over emancipatie spreken elkaar soms tegen. Ook stroken ze vaak niet met wat mannen en vrouwen in de praktijk doen’, stelt Portegijs. ‘Zo weten we al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw dat de meeste mensen vinden dat zorg en werk eerlijk verdeeld moeten worden. Ook het streven naar economische zelfstandigheid van beide partners wordt breed onderschreven. Maar in de praktijk lukt dit koppels toch vaak niet, en is het anderhalf-verdieners model gangbaar. De Nederlandse samenleving is wat dat betreft semi-conservatief. Ook zien mensen de rol van vaders en moeders heel anders, ondanks de voorkeur voor een gelijke verdeling van taken. En ze zijn aarzelend over kinderopvang, zeker voor kleine baby’s. Ouderschapsverlof in Nederland is kort en niet of maar deels betaald, waardoor baby’s al met drie maanden naar de kinderopvang moeten. Veel mensen vinden vier dagen werken voor een moeder dan te veel. Het deeltijdsysteem voor vrouwen en het voltijdsysteem voor mannen zit wat dat betreft overal in onze maatschappij ingebed. Mensen laten zich daar ook onbewust door beïnvloeden. Het is dus heel belangrijk die opvattingen te monitoren. De Emancipatiemonitor brengt ons ook op ideeën voor nieuw onderzoek, bijvoorbeeld naar de relatie tussen kostwinnaarschap en welzijn, of de effecten van het verlies van dagelijks contact met de kinderen na een scheiding.’Ontwikkelingen
Van den Brakel-Hofmans: ‘In de Emancipatiemonitor 2020 zien we dat de economische positie van vrouwen tot 2020 is verbeterd. Het aantal vrouwen dat werkt en genoeg verdient om economisch zelfstandig te zijn is sinds de vorige economische crisis sterk toegenomen. Ook zien we iets meer vrouwen in technische beroepen en topfuncties. De afgelopen tien jaar nam het aantal werkuren per week voor vrouwen toe, en voor mannen licht af. Vooral moeders met jonge kinderen zijn meer uren gaan werken. Zowel moeders als vaders werken gemiddeld wel meer dan de drie respectievelijk vier dagen die door veel mensen als ideaal worden beschouwd. De helft van alle mannen - dus met en zonder kinderen - zegt liever niet voltijds te werken, om tijd over te houden voor andere dingen. Vrouwen geven dat nog vaker aan.’Emancipatiemonitor 2020
De 11e editie van de Emancipatiemonitor besteedt extra aandacht aan een aantal fenomenen: de loonverschillen tussen mannen en vrouwen zijn opgenomen in de databank; migratieachtergrond wordt in meer detail uitgewerkt; en er is meer focus op generatieverschillen. Ook zijn er arbeidsmarktcijfers over 2020 berekend om effecten van de coronacrisis voor vrouwen en mannen in kaart te brengen.
Relevante links
- Publicatie - Emancipatiemonitor 2020
- Nieuws - Economische positie vrouw tot 2020 verder verbeterd
- Privacyregels CBS - Privacy