Wat doet de stad met haar bewoners?

/ Auteur: Masja de Ree
© chrisgorzeman/capitalimages
De trek naar de grote stad en de verstedelijking van Nederland heeft grote invloed op sociale verbanden en de levensloop van mensen. CBS-onderzoeker en hoogleraar Marjolijn Das vertelde erover tijdens haar oratie ‘What is the city but the people’ op 14 september jl. bij de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Trek naar de grote stad

Das: ‘Een stad kent veel aspecten: wonen, werken, milieu. Maar ook sociale aspecten zijn belangrijk. Daar doe ik onderzoek naar.’ In de eerste helft van de vorige eeuw verhuisde een jonge vrouw van Twente naar Den Haag. Ze reisde haar broer achterna, die naar het westen ging om werk te vinden. De jonge vrouw volgde er een opleiding en vond werk in de administratieve sector. Ze ontmoette ook haar echtgenoot, een man met een goede baan. Dit verhaal gaat over de oma van Marjolijn Das: ‘Haar geschiedenis is op veel vlakken illustratief voor wat de trek naar de grote stad kan betekenen. De stad fungeerde voor mijn oma en veel anderen als sociaaleconomische roltrap. In het Twente van mijn oma was voornamelijk fabriekswerk te vinden.’

Consequenties voor beleid

Het onderzoek dat Das bij de universiteit uitvoert, is breed opgezet. ‘De ouders van mensen die naar de stad trekken, blijven vaak achter in minder stedelijke gebieden. We gaan nu onderzoek doen naar de gevolgen hiervan. Zo wonen grootouders van stadskinderen vaak op grotere afstand. Wat betekent dit voor de levenslopen van die kleinkinderen?’ Een ander gevolg is dat het platteland vergrijst. ‘Wij willen onderzoeken wat dat betekent voor de zelfredzaamheid van ouderen en voor de benodigde voorzieningen. Moet er bijvoorbeeld een groter beroep gedaan worden op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)? Voor gemeentes is dat belangrijke informatie.’ Daarnaast is veel aandacht voor sociaaleconomische ongelijkheid in Nederland, zegt Das. ‘Ook ruimtelijke ongelijkheid speelt daarbij een rol. Uit onderzoek blijkt dat je sociaaleconomisch in de ene regio of de ene wijk beter af bent dan in de andere. Maar wat is de invloed van de omgeving en wat heeft te maken met bestaande verschillen tussen mensen? De inzichten die ons onderzoek oplevert, zijn belangrijk bij het maken van beleid.’

‘Uit onderzoek blijkt dat je sociaaleconomisch in de ene regio of de ene wijk beter af bent dan in de andere’

Samenwerking CBS en universiteit

Marjolijn Das is sinds april 2017 hoogleraar Stedelijke Statistieken bij de Erasmus Universiteit. Daarnaast werkt ze als onderzoeker bij het CBS. Ze gebruikt de databronnen van het CBS om levenslopen en familienetwerken van stadsbewoners beter in kaart te brengen. ‘Bijna al mijn onderzoek is gebaseerd op het Stelsel van Sociaal-statistische Bestanden (SSB). Dit bevat veel informatie over de inwoners van Nederland - streng beveiligd en de informatie is niet identificeerbaar. Door de informatie uit die statistische bestanden te koppelen, kunnen we goede uitspraken doen over groepen mensen.’
De samenwerking tussen het CBS en de universiteit levert veel op, merkt ze. ‘Bij het CBS profiteren we van de inhoudelijke kennis van de universiteit, wat leidt tot betere statistieken. Voor mijn onderzoek bij de universiteit is de kennis van het CBS over grote databestanden en statistische methoden van groot belang.’

   

Artikel over Marjolijn Das op de site van de Erasmus Universiteit