Nieuw cijfer consumentenvertrouwen

/ Auteur: Masja de Ree
© Hollandse Hoogte
In het consumenten conjunctuuronderzoek (CCO) vraagt het CBS mensen naar hun opvattingen over de economische ontwikkelingen in Nederland en over de eigen financiële situatie. Op basis van dit onderzoek stelt het CBS onder meer het consumentenvertrouwen vast. Om het aantal deelnemers aan het onderzoek te vergroten, is een nieuw ontwerp gemaakt voor de waarneming. Dit leidt vanaf april 2017 tot robuustere cijfers.

Nieuw ontwerp voor de waarneming

Denkt u dat uw financiële situatie zal verbeteren of verslechteren? Hoe beoordeelt u de huidige algemene economische situatie? Verwacht u dat de werkloosheid zal stijgen of dalen? Dat zijn een aantal vragen uit het consumenten conjunctuuronderzoek dat het CBS maandelijks uitvoert. Dit gebeurt al sinds 1986 met een telefonisch enquête. Maar het aantal deelnemers aan de telefonische enquêtes van het CBS neemt in de laatste jaren af. Bovendien wordt de groep die wél deelneemt langzaam minder representatief voor de gehele bevolking, waarvoor gecorrigeerd moet worden. Statistisch onderzoeker Jeroen Nieuweboer: ‘Daarom hebben we in het afgelopen jaar een aantal experimenten uitgevoerd om de respons op onze vragenlijst te verbeteren. Dat heeft geleid tot een nieuw ontwerp voor de waarneming.’

Om het aantal deelnemers aan het onderzoek te vergroten, is een nieuw ontwerp gemaakt voor de waarneming

Vragenlijst op smartphone

Een belangrijke verandering is dat respondenten voortaan persoonlijk worden aangeschreven en dat zij de enquête vervolgens via internet kunnen invullen. Een QR-code op de brief én het feit dat de  vragenlijst nu ‘smartphone-proof’ is, maken dit extra gemakkelijk. Het CCO is daarmee het eerste onderzoek binnen het CBS dat een smartphone-versie heeft. Daarnaast gebruikt het CBS voortaan een weging bij het verwerken van de resultaten. Nieuweboer: ‘Dat betekent dat we ervoor zorgen dat de relaties tussen jong en oud, rijk en arm, laag- en hoogopgeleid, etc. in verhouding blijven. Zo maken we het onderzoek toekomstbestendig: ook bij een incidentele afwijkende respons kunnen we goede cijfers publiceren.’ De nieuwe aanpak heeft resultaat: ‘Meer mensen vullen de vragenlijst in en de deelnemers vormen een betere afspiegeling van de samenleving. Daardoor kunnen we robuuste cijfers publiceren, die de gevoelens van de Nederlandse consument goed weergeven.’

Nieuw cijfer consumentenvertrouwen

De nieuwe manier van waarnemen is in januari 2017 gestart en liep de eerste maanden parallel aan het oude  telefonische onderzoek. Op 20 april a.s. stapt het CBS definitief over en worden de cijfers gepubliceerd op basis van de nieuwe aanpak. Nieuweboer: ‘Een nieuwe manier van waarnemen heeft altijd invloed op de cijfers. De afgelopen drie maanden hebben we gebruikt om in kaart te brengen wat de gevolgen van de nieuwe aanpak zijn. Dat is nodig om een goede uitleg te geven bij de nieuwe cijfers die we op 20 april publiceren.’ Door de nieuwe aanpak ontstaat er een ‘breuk’ in de cijferreeks voor het consumentenvertrouwen. ‘Een breuk in de reeks  is onvermijdelijk als je veel veranderingen tegelijkertijd doorvoert, waarvan sommigen een tegengesteld effect hebben. In totaal komt het cijfer van het consumentenvertrouwen met de nieuwe methode op een hoger niveau te liggen. Maar belangrijker is dat we zien dat de trend in het consumentenvertrouwen, dus de manier waarop dit daalt en stijgt, niet verandert met de nieuwe aanpak.’

Internationaal vergelijkbaar

Het consumenten conjunctuuronderzoek wordt in alle Europese landen geharmoniseerd uitgevoerd, gecoördineerd door de Europese Commissie. Met alle aanpassingen die gedaan zijn om de respons te verbeteren, heeft het CBS ook de vraagstelling in de vragenlijst iets aangepast. Daardoor is die nu nóg meer in lijn met de vragenlijsten in de andere EU-landen.