Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat cijfers over het aanbod, de omzetting en het verbruik van energie. Energie komt onder andere vrij bij de verbranding van bijvoorbeeld aardgas, aardolie, steenkool en biobrandstoffen. Energie kan ook worden verkregen uit elektriciteit of warmte of worden onttrokken aan de natuur, bijvoorbeeld windkracht of zonne-energie. In de energiestatistiek heten al deze bronnen waaruit energie kan worden gebruikt 'energiedragers'.
Het aanbod van energie wordt gevormd door de winning van energie, het saldo van in- en uitvoer en het saldo van de voorraadmutatie. Dit wordt ook wel het primair energieaanbod genoemd, omdat dit de hoeveelheid energie is die in het land beschikbaar is voor omzetting of verbruik.
Van de energieomzetting geeft de tabel zowel cijfers over de inzet van energiedragers voor omzetting (de hoeveelheid energie die is gebruikt om andere energiedragers van te maken), als over de productie van energie nà de omzetting (de hoeveelheid energie die is gemaakt uit andere energiedragers), als over het saldo van inzet en productie. Dit saldo van energieomzetting is te interpreteren als het verlies van energie bij de omzetting.
Vervolgens toont de energiebalans het finaal verbruik van energie, dit is het eindverbruik van energie. Eerst betreft dit het eigen verbruik en de distributieverliezen. Na aftrek van deze hoeveelheden blijft het finaal verbruik van energie-afnemers over. Dit bestaat uit het finaal energieverbruik en het niet-energetisch gebruik. Het finaal energieverbruik is de energie die energie-afnemers benutten voor energetische doeleinden. Het wordt gespecificeerd voor achtereenvolgens de nijverheid, het vervoer en de overige afnemers, uitgesplitst naar diverse subsectoren. De laatste vorm van energieverbruik is het niet-energetisch gebruik. Dit is het gebruiken van een energiedrager voor het maken van een product dat geen energiedrager is.
Gegevens beschikbaar:
Vanaf 1946.
Status van de cijfers:
Alle cijfers tot en met verslagjaar 2021 zijn definitief. De cijfers over 2022 zijn nader voorlopig. De cijfers over 2023 zijn voorlopig.
Wijzigingen per 26 april 2024:
Voorlopige cijfers over 2023 zijn toegevoegd.
De energiebalans is gereviseerd vanaf 2015 op een beperkt aantal punten. De belangrijkste zijn de volgende:
1. Voor vaste biomassa en huishoudelijk afval zijn de meest recente data meegenomen en is gewerkt aan een integratie met cijfers voor een nieuwe, nog te publiceren StatLine tabel over aanbod van vaste biomassa. Daardoor zijn er wat wijzigingen in invoer, uitvoer en winning van biomassa van maximaal een paar PJ.
2. Bij aardgas is een verbetering doorgevoerd in de verwerking van data voor opgeslagen LNG wat zorgt voor een verschuiving tussen voorraadmutatie, invoer en uitvoer van maximaal een paar PJ
3. Data voor finaal energieverbruik van bijgemengde biobrandstoffen per subsector bij vervoer waren onterecht weggepunt. Deze zijn nu zichtbaar gemaakt.
Wijzigingen per 25 maart 2024:
De energiebalans is gereviseerd en geherstructureerd. Het gaat vooral om het op een andere wijze van omgaan met biobrandstoffen die zijn bijgemengd in fossiele brandstoffen.
Voorheen werden biobrandstoffen welke zijn gemengd met fossiele brandstoffen geteld bij aardoliegrondstoffen en -producten. In de nieuwe energiebalans tellen bijgemengde biobrandstoffen bij hernieuwbare energie en betreft aardoliegrondstoffen en -producten en de onderliggende producten (zoals benzine, diesel en kerosine) alleen het fossiele deel van mengsels van fossiele en biogene brandstoffen. Om dit duidelijk te maken zijn de namen van de energiedragers aangepast. Gevolg van deze aanpassing is dat een deel van de energie verplaatst is van aardolie naar hernieuwbaar. Voor totaal energiedragers blijft de energiebalans hetzelfde. Doel van deze aanpassing is om de toenemende rol van bijgemengde biobrandstoffen in de Energiebalans zichtbaar te maken en om beter aan te sluiten bij de Energiebalansen die Eurostat en het Internationaal Energieagentschap publiceren. Binnen hernieuwbare energie en biomassa zijn pure en bijgemengde biobrandstoffen nu als aparte energiedragers zichtbaar.
Daarnaast is de wijze van omgaan met elektrische wegvervoer verbeterd waardoor het aanvoer en finaal verbruik van elektriciteit in de diensten in 2021 en 2022 ruim 2 PJ hoger is geworden.
Wijzigingen per 14 november 2023:
Voor de jaren 2021 en 2022 zijn de cijfers bijgesteld.
Cijfers voor de Energiebalans 2015 tot en met 2020 zijn gereviseerd. Het gaat om de volgende punten:
- Voor de jaren 2019 en 2020 is het finaal energieverbruik van warmte in de landbouw een paar PJ lager en dat van de diensten een paar PJ hoger als gevolg van een verbetering in de interpretatie van de beschikbare cijfers over aanvoer van warmte door de landbouw.
- Bij de winning van aardwarmte door de landbouw komt ook aardgas mee dat door de landbouwbedrijven zelf wordt verbruikt. Dit is nu meegenomen in de energiebalans. Het gaat om 0,2 PJ in 2015 oplopend tot 0,7 PJ in 2020.
- Er zijn enkele verbeteringen van data voor warmte in industrie doorgevoerd van ongeveer 1 PJ of kleiner.
- Er zijn enkele andere verbeteringen in data meegenomen, ook maximaal ongeveer 1PJ, meest kleiner.
Wijzigingen per 10 oktober 2023:
De energiedrager gasfabriekcokes is toegevoegd.
Verbeterde gegevens over de periode 1946 tot en met 1989 zijn toegevoegd.
Wijzigingen per 26 mei 2023:
Voorlopige cijfers over 2022 zijn herzien.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Voorlopige cijfers: april volgend op het verslagjaar.
Nader voorlopige cijfers: juni/juli volgend op het verslagjaar.
Definitieve cijfers: december van het tweede jaar volgend op het verslagjaar.
Toelichting onderwerpen
- Eigen verbruik
- Het verbruik van energie in installaties voor de winning of omzetting van energie en het verbruik van energie door bedrijven uit de energiesector. Dit betreft alleen de benodigde hulpenergie, niet de inzet voor de energieomzetting zelf. De energiesector omvat de winning van olie en gas, de cokesfabrieken, de hoogovens, olieraffinageinstallaties en overige installaties / energiebedrijven (sector D uit de Standaard Bedrijfs Indeling (SBI)). Voorbeelden van dit eigen verbruik zijn het verbranden van brandstoffen in stoomketels van olieraffinaderijen om stoom te maken die het raffinageproces op de gewenste temperatuur brengt, het verbruik van elektriciteit voor het oppompen van aardgas uit de bodem, het verbruik van elektriciteit voor het transporteren van steenkool in een kolencentrale en het verbruik van elektriciteit door een afvalverbrandingsinstallatie voor rookgasreiniging.
- Overige installaties
- Eigen verbruik bij installaties die niet tot bovenstaande categorieën behoren. Hieronder vallen bijvoorbeeld het verwarmen van aardgas door Gasunie Transport Services (GTS) om het gemakkelijker door de leidingen te krijgen en het verbruik van aangevoerde elektriciteit door energiecentrales (als ze bijvoorbeeld stil staan voor onderhoud of gebrek aan vraag).
- Finaal verbruik
- Finaal energieverbruik
- Het door gebruik opmaken van energie. Hierna resteert geen nuttig bruikbare energiedrager.
Voorbeelden zijn het verbranden van aardgas in een warmteketel, het verbruik van elektriciteit door huishoudens en het verbruik van motorbrandstoffen voor vervoer.- Nijverheid (exclusief de energiesector)
- Bedrijven binnen de sector nijverheid (exclusief de energiesector) in Nederland.
De sector nijverheid bestaat uit bedrijven binnen de delfstoffenwinning, industrie en bouwnijverheid.
NB. De energie voor het bedrijfsvervoer buiten het eigen bedrijfsterrein wordt niet onder het energieverbruik van de nijverheid (exclusief de energiesector) gerekend.- Overige industrie en onbekend
- Bestaat uit de Rubber- en kunststofproductindustrie, de Meubelindustrie, Overige industrie en daarnaast eenheden waarvan alleen bekend is dat ze in nijverheid (exclusief de energiesector) vallen. Zie voor een verdere uitsplitsing de "Energiebalans; aanbod en verbruik, sector".
- Vervoer
- Alle vervoer van personen en goederen over rail, weg, water en door de lucht.
Vervoer op het eigen bedrijfsterrein, visserij, landbouwwerktuigen en mobiele werktuigen vallen niet onder het vervoer.- Totaal
- Deze categorie is een samentelling van categorieën:
- Binnenlandse luchtvaart
- Wegverkeer
- Railverkeer
- Pijpleidingen
- Binnenlandse scheepvaart
- Onbekend
- Binnenlandse luchtvaart
- Alle binnenlandse vervoer van personen en goederen via de lucht die vertrekken uit en aankomen op Nederlandse luchthavens.
- Wegverkeer
- Alle vervoer van personen en goederen over de openbare weg per auto, autobus, vrachtwagen, motor, brommer en dergelijke.
Hieronder vallen niet het vervoer op het eigen bedrijfsterrein en verbruik door mobiele werktuigen zoals tractoren en mobiele machines voor de (land)bouw (die doorgaans niet op de openbare weg opereren).
- Railverkeer
- Alle vervoer van personen en goederen via railverbindingen, zoals trein, tram en metro. Vervoer op het eigen bedrijfsterrein valt hier niet onder.
Trolleybussen vallen onder het wegverkeer.
- Pijpleidingen
- Alle vervoer van goederen via pijpleidingen.
- Binnenlandse scheepvaart
- Alle binnenlandse vervoer van personen en goederen via waterwegen, zoals binnen-, zee- en kustvaart die vertrekken uit en aankomen in Nederlandse havens. Dit is inclusief werk op zee, zoals baggeractiviteiten en bouw van en onderhoud aan boorplatforms en windmolens op zee.
Visserij valt hier niet onder.
- Onbekend
- Eenheden waarvan alleen bekend is dat ze in de sector vervoer vallen.
- Overige afnemers
- De dienstensector, huishoudens, landbouw, visserij en niet-gespecificeerde verbruikers.
Vervoer buiten het eigen bedrijfsterrein valt hier niet onder.- Totaal
- Deze categorie is een samentelling van categorieën:
- Diensten, afval, water en reparatie
- Woningen
- Landbouw
- Visserij
- Onbekend
- Diensten, afval, water en reparatie
- Commerciële en niet-commerciële dienstverlening. Dit is inclusief de water-, afval- en reparatiesector.
- Woningen
- Eén of meer personen die samen een woonruimte bewonen en zichzelf daar niet-bedrijfsmatig voorzien in de dagelijkse levensbehoeften. Het gebruik van energie voor het vervoer van de leden van het huishouden wordt niet meegerekend bij het energieverbruik van huishoudens. Ook het thuisladen van een elektrische auto's telt hier niet mee, maar bij de hoofdsector vervoer.
- Landbouw
- Landbouw, dit is inclusief loonwerkbedrijven.
- Visserij
- In Nederland gekochte brandstof door Nederlandse en buitenlandse vissers.
- Onbekend
- Eenheden waarvan alleen bekend is dat ze in de sector overige afnemers vallen.
- Niet-energetisch gebruik
- Het gebruiken van een energiedrager voor het maken van een product dat geen energiedrager is. Hierbij blijft de voor het productieproces gebruikte energie in het product aanwezig. Voorbeelden zijn het gebruik van olie als grondstof voor plastic of aardgas voor kunstmest.
- Vervoer
- De sector vervoer omvat alle vervoer van personen en goederen over rail, weg, water en door de lucht.
Vervoer op het eigen bedrijfsterrein, visserij, landbouwwerktuigen en mobiele werktuigen vallen niet onder het vervoer.
- Overige afnemers
- Niet-energetisch gebruik van de dienstensector, huishoudens, landbouw, visserij en overige sectoren.
Vervoer buiten het eigen bedrijfsterrein valt hier niet onder.
Aardgas; niet-energetisch gebruik
Om de schommelingen in de vraag naar aardgas tussen zomer en winter op te vangen is er behoefte aan opslag van aardgas.
Een leeg gasveld kan geschikt gemaakt worden als ondergrondse opslag voor aardgas.
Hiervoor is het nodig dat er een bepaalde druk aanwezig is zodat het opgeslagen gas er ook weer snel uitgehaald kan worden.
Het aardgas dat in het lege veld gepompt wordt om de druk op peil te brengen wordt kussengas genoemd. Dit maakt geen deel uit van de aardgasvoorraad omdat het in principe tijdens de gehele levensduur van de ondergrondse opslag in het veld blijft.
De gebruikte hoeveelheid kussengas wordt in de energiebalans geboekt als 'Niet-energetisch gebruik'.