Onderwijs; uitgaven aan onderwijs en CBS/OESO indicatoren
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel geeft een overzicht van de uitgaven aan regulier onderwijs in Nederland.
De overheid financiert de onderwijsinstellingen en betaalt voor onderzoek dat ze laat uitvoeren door universiteiten. De overheid geeft studiefinanciering, tegemoetkoming in de schoolkosten, een vergoeding voor onderwijsvoorzieningen voor jonggehandicapten en kinderopvangtoeslag aan huishoudens (studenten en/of ouders) en verstrekt subsidies aan bedrijven en non-profit instellingen. Daarnaast ontvangt de overheid middelen voor onderwijs vanuit de Europese Unie, tegemoetkoming in de schoolkosten en rente en aflossingen op studieleningen en vordert de overheid teveel uitgekeerde studiefinanciering terug.
Huishoudens betalen les- en collegegeld, ouderbijdragen en bijdragen voor schoolactiviteiten aan onderwijsinstellingen. Daarnaast moeten huishoudens boeken en materialen aanschaffen en hebben ze kosten voor het gebruik van openbaar vervoer tussen huis en school (voor zover dit niet door de overheid gesubsidieerd wordt). Bovendien kunnen huishoudens uitgaven hebben voor huiswerkbegeleiding en bijles. Ook moeten rente en aflossingen op studieleningen en teveel ontvangen studiefinanciering en tegemoetkoming in de schoolkosten aan de overheid terugbetaald worden. Huishoudens ontvangen kinderopvangtoeslag, een vergoeding voor onderwijsvoorzieningen voor jonggehandicapten, tegemoetkoming in de schoolkosten, studiefinanciering en studiebeurzen die door bedrijven beschikbaar worden gesteld.
Bedrijven en non-profit instellingen maken kosten voor de begeleiding van stagiairs en leerlingen die leren en werken combineren, dragen bij aan de kosten van werkgerelateerde opleidingen van werknemers en geven geld uit aan onderzoek dat ze door hogescholen en universiteiten laten uitvoeren. Daarnaast dragen bedrijven bij aan de kinderopvangtoeslag en geven ze studiebeurzen aan studenten in het hoger onderwijs. Bedrijven ontvangen subsidies en fiscale regelingen van de overheid om ze te stimuleren leerplekken en stageplaatsen beschikbaar te stellen en voor het verzorgen van het leerlingenvervoer.
Organisaties in het buitenland betalen onderwijsinstellingen voor het uitvoeren van onderzoek. De Europese Unie verstrekt middelen en subsidies voor onderwijs aan onderwijsinstellingen en de Nederlandse overheid. Buitenlandse overheden geven bijdragen aan internationale scholen in Nederland die onder hun nationaliteit opereren.
De statistiek Onderwijsuitgaven wordt samengesteld op kasbasis. Dit wil zeggen dat de onderwijsuitgaven en -ontvangsten worden toegekend aan het jaar waarin ze daadwerkelijk worden uitgegeven of ontvangen. De activiteit of transactie die bij de uitgave of ontvangst hoort kan echter in een ander jaar plaatsvinden.
De tabel bevat ook verschillende indicatoren die (inter)nationaal worden gebruikt om de uitgaven aan onderwijs te vergelijken en in een bredere context te plaatsen. De indicatoren zijn samengesteld op basis van bepalingen van het CBS en/of de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling). Alle gepresenteerde cijfers zijn berekend volgens de gestandaardiseerde definities van de OESO.
Het CBS heeft in juni 2018 de gereviseerde Nationale Rekeningen gepubliceerd. Onder andere het bbp en de totale overheidsuitgaven zijn door de revisie naar boven bijgesteld.
Gegevens beschikbaar vanaf: 1995
Status van de cijfers:
De cijfers in deze tabel van 1995 tot en met 2020 zijn definitief. De cijfers van 2021 zijn nader voorlopig, de cijfers van 2022 voorlopig.
Wijzigingen per 7 december 2023:
De nader voorlopige cijfers van 2021 en de voorlopige cijfers van 2022 zijn toegevoegd.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het eerste kwartaal van 2024 worden de definitieve cijfers over 2021 gepubliceerd.
In december 2024 worden de definitieve cijfers over 2022 en de voorlopige cijfers over 2023 gepubliceerd.
Toelichting onderwerpen
- Uitgaven aan onderwijs
- De uitgaven van de overheid, huishoudens, bedrijven, non-profit instellingen en organisaties in het buitenland aan onderwijsinstellingen en onderwijs en de overheidsuitgaven m.b.t. onderwijs aan huishoudens en bedrijven.
Van deze uitgaven worden de ontvangsten afgetrokken. Voor de overheid de middelen voor onderwijs vanuit de Europese Unie, de rente op studieleningen en de terugontvangen studiefinanciering en tegemoetkoming in de schoolkosten die teveel of ten onrechte werd uitgekeerd. Voor huishoudens de kinderopvangtoeslag, de tegemoetkoming in de schoolkosten, de studiefinanciering die bedoeld is als tegemoetkoming in de uitgaven aan les- en collegegeld, boeken en leermiddelen en openbaar vervoer, studiebeurzen van bedrijven en de vergoeding voor onderwijsvoorzieningen voor jonggehandicapten. Voor bedrijven wordt de tegemoetkoming in de begeleidingskosten van duale leerlingen en stagiairs van de uitgaven afgetrokken. Behalve voor de rente, wordt dit gedaan om dubbeltelling te voorkomen (deze ontvangsten worden namelijk gebruikt voor de dekking van (een deel van) de uitgaven).
Een aantal uitgaven en ontvangsten wordt niet meegenomen in de berekening van de totale uitgaven aan onderwijs. Voor de overheid zijn dit de verstrekte studieleningen en ontvangen aflossingen op studieleningen, voor huishoudens de tegemoetkoming in levensonderhoud, de ontvangen studieleningen en de aflossingen hierop en voor bedrijven de subsidie voor het verzorgen van leerlingenvervoer. Studieleningen en aflossingen op studieleningen worden buiten beschouwing gelaten, omdat leningen niet als echte uitgaven gezien worden; ze worden namelijk na een bepaalde periode terugbetaald.
De tegemoetkoming in het levensonderhoud heeft een algemeen doel zonder raakvlak met onderwijs en de subsidie voor leerlingenvervoer wordt verstrekt aan bedrijven buiten de onderwijssector, die uit commercieel belang vervoer leveren: om deze redenen worden ze niet meegerekend als ontvangst voor onderwijs.- Overheid
- De uitgaven van de overheid bestaan uit de uitgaven van de rijksoverheid, provincies en gemeenten aan onderwijsinstellingen en onderwijs. Van de uitgaven worden de middelen voor onderwijs vanuit de Europese Unie, de rente op studieleningen en de terugontvangen studiefinanciering en tegemoetkoming in de schoolkosten die teveel of ten onrechte werd uitgekeerd afgetrokken. De verstrekte studieleningen en ontvangen aflossingen op studieleningen worden buiten beschouwing gelaten bij de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs.
- Subsidie- en fiscale regelingen
- De overheid geeft huishoudens subsidie voor het volgen van onderwijs met een tegemoetkoming in de schoolkosten en studiefinanciering. Hiermee worden leerlingen/studenten of ouders (gedeeltelijk) gecompenseerd voor de uitgaven aan les- en collegegelden, boeken en leermiddelen en de kosten van openbaar vervoer en levensonderhoud. Aan jonggehandicapten vergoedt de overheid voorzieningen die hen in staat stellen om regulier onderwijs te volgen. De overheid verstrekt daarnaast kinderopvangtoeslag aan huishoudens en subsidies aan peuterspeelzalen en bedrijven in kinderdagopvang. Het deel hiervan dat gerelateerd is aan het educatieve deel van de dagbesteding van driejarigen, wordt meegeteld als uitgave aan onderwijs. De overheid geeft ook subsidies en fiscale regelingen aan bedrijven voor het verzorgen van leerlingenvervoer en de kosten voor het begeleiden van duale leerlingen en stagiairs uit het vmbo, mbo en hbo. De verstrekte studieleningen worden buiten beschouwing gelaten bij de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs.
- Studiefinanciering, giften
- De giften van de rijksoverheid aan huishoudens (studenten of ouders) om tegemoet te komen in de kosten van het volgen van een studie of opleiding. Het gaat om de bol-beurs (dit is de voorloper van de prestatiebeurs die vanaf schooljaar 2005-2006 ook voor deelnemers aan een
mbo-bol opleiding is ingegaan), het eerste jaar van de aanvullende beurs en kwijtscheldingen van een deel van de voorwaardelijke leningen (de basisbeurs, aanvullende beurs en OV-studentenkaart). De huishoudens hoeven deze giften niet terug te betalen aan de overheid.
- Studiefinanciering, leningen
- De leningen van de rijksoverheid aan huishoudens (studenten of ouders) om tegemoet te komen in de kosten van het volgen van een studie of opleiding. Het gaat om voorwaardelijke en onvoorwaardelijke leningen. De basisbeurs, aanvullende beurs en OV-studentenkaart zijn een voorwaardelijke lening. Een voorwaardelijke lening wordt omgezet in een gift als de student voldoende presteert en blijft een lening als dit niet het geval is. De omzetting in een gift heet een kwijtschelding. De verstrekte voorwaardelijke leningen worden verminderd met de kwijtscheldingen.
De rentedragende lening en het collegegeldkrediet zijn onvoorwaardelijke leningen. Een onvoorwaardelijke lening moet altijd terugbetaald worden. Studieleningen worden buiten beschouwing gelaten bij de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs, omdat leningen niet als echte uitgaven gezien worden; ze worden namelijk op termijn terugbetaald.
- Ontvangsten
- De rijksoverheid ontvangt middelen voor het onderwijs in Nederland vanuit de Europese Unie. Daarnaast zijn er terugontvangsten van teveel of ten onrechte uitgekeerde tegemoetkoming in de schoolkosten en studiefinanciering en ontvangt de overheid rente en aflossingen op studieleningen. Van de ontvangsten worden de aflossingen op studieleningen buiten beschouwing gelaten bij de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs.
- Terugontvangen studiefinanciering en ...
- Terugontvangen studiefinanciering en tegemoetkoming schoolkosten.
Tegemoetkoming in de schoolkosten en studiefinanciering worden terugontvangen wanneer de overheid dit teveel of onterecht heeft uitbetaald aan huishoudens.
- Huishoudens
- De uitgaven van huishoudens bestaan uit de uitgaven aan onderwijsinstellingen en overige uitgaven aan onderwijs. Van de uitgaven worden de kinderopvangtoeslag, de vergoeding voor onderwijsvoorzieningen voor jonggehandicapten, de tegemoetkoming in de schoolkosten, een deel van de studiefinanciering en de studiebeurzen van bedrijven afgetrokken. De aflossingen op studieleningen, de tegemoetkoming in levensonderhoud en ontvangen leningen worden buiten beschouwing gelaten bij de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs.
- Overige uitgaven
- De overige uitgaven van huishoudens aan onderwijs zijn uitgaven die buiten de onderwijsinstellingen worden gedaan, maar nodig zijn om aan het reguliere onderwijs te kunnen deelnemen. Het zijn uitgaven aan boeken, leermiddelen, openbaar vervoer tussen huis en school dat niet door de overheid gesubsidieerd wordt en bijles en huiswerkbegeleiding. Ook de uitgaven van huishoudens aan hun driejarige kinderen die naar een peuterspeelzaal of kinderdagopvang gaan worden bij de overige uitgaven meegenomen. Het betreft de uitgaven toebedeeld aan de educatieve tijdsbesteding van de kinderen. Daarnaast betreft het de uitgaven van huishoudens aan de studiefinanciering en tegemoetkoming in de schoolkosten, namelijk het terugbetalen aan de overheid van teveel ontvangen tegemoetkoming in de schoolkosten en studiefinanciering en de betaling van rente en aflossingen op studieleningen. Voor de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs worden de aflossingen op studieleningen buiten beschouwing gelaten.
- Teveel ontvangen studiefinanciering en..
- Teveel ontvangen studiefinanciering en tegemoetkoming schoolkosten.
De overheid kan teveel of ten onrechte studiefinanciering en tegemoetkoming in de schoolkosten hebben uitbetaald aan huishoudens. Dit moet worden terugbetaald.
- Ontvangen bijdragen
- De bijdragen die huishoudens van de overheid en bedrijven ontvangen als tegemoetkoming in de kosten van het volgen van een opleiding of studie. Het betreft de tegemoetkoming in de schoolkosten, de studiefinanciering, de vergoeding voor onderwijsvoorzieningen voor jonggehandicapten en de studiebeurzen die door bedrijven beschikbaar gesteld worden. Ook de kinderopvangtoeslag die huishoudens ontvangen wordt meegeteld voor het deel dat gerelateerd wordt aan de educatieve component in de dagbesteding van driejarige kinderen in de kinderdagopvang. Bij de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs worden het deel van de studiefinanciering dat tegemoetkomt in de kosten van het levensonderhoud en de ontvangen studieleningen buiten beschouwing gelaten.
- Studiefinanciering, voor les- en coll...
- Studiefinanciering voor les- en collegegeld, boeken, leermiddelen en openbaar vervoer (OV).
De giften van de rijksoverheid aan huishoudens (studenten of ouders) om tegemoet te komen in de kosten van het volgen van een studie of opleiding. De huishoudens hoeven deze giften niet terug te betalen aan de overheid. Het gaat hier om het deel van de studiefinanciering dat bedoeld is als compensatie voor de uitgaven aan les- en collegegeld, boeken, leermiddelen en openbaar vervoer.
- Studiefinanciering voor levensonderhoud
- De giften van de rijksoverheid aan huishoudens (studenten of ouders) om tegemoet te komen in de kosten van het volgen van een studie of opleiding. De huishoudens hoeven deze giften niet terug te betalen aan de overheid. Het gaat hier om het deel van de studiefinanciering dat bedoeld is als compensatie voor de uitgaven aan levensonderhoud zoals huur, vaste lasten,
boodschappen, etc. Dit zijn algemene uitgaven die niet specifiek worden gedaan voor (het volgen van) onderwijs. Om deze reden worden deze ontvangsten niet meegenomen in de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs.
- Studiefinanciering, leningen
- De leningen die de rijksoverheid aan huishoudens (studenten of ouders) verstrekt om tegemoet te komen in de kosten van het volgen van een studie of opleiding. Het gaat om voorwaardelijke en onvoorwaardelijke lening. De basisbeurs, aanvullende beurs en OV-studentenkaart zijn voorwaardelijke leningen. Een voorwaardelijke lening wordt omgezet in een gift als de student voldoende presteert en blijft een lening als dit niet het geval is. De omzetting in een gift heet een kwijtschelding. De verstrekte voorwaardelijke leningen worden verminderd met de kwijtscheldingen. De rentedragende lening en het collegegeldkrediet zijn onvoorwaardelijke leningen. Een onvoorwaardelijke lening moet altijd terugbetaald worden. Studieleningen worden buiten beschouwing gelaten bij de bepaling van de totale uitgaven aan onderwijs, omdat leningen niet als echte uitgaven gezien worden; ze worden namelijk op termijn terugbetaald.