Stikstof, fosfor in Nederland, 1986-2013

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Totaalbalans van mineralen

Dit gedeelte van de tabel laat de balans van stikstof en fosfor zien voor geheel Nederland. Er wordt informatie gegeven over de aanvoer naar en afvoer uit Nederland in producten en via het milieu. Het verschil tussen aanvoer en afvoer geeft aan hoeveel mineralen er uiteindelijk in Nederland achterblijven (accumulatie) in producten en in het milieu. De accumulatie in het milieu wordt berekend in de andere balansen over bodem en water, verderop in deze tabel. Van de overige accumulatie, als sluitpost van de totaalbalans, wordt aangenomen dat de mineralen in omloop zijn in allerlei producten.

Aanvoer

De stromen die Nederland binnenkomen vanuit het buitenland, zowel in producten als via het milieu.

Totaal aanvoer

De hoeveelheid mineralen die Nederland binnenkomt vanuit het buitenland.
Dit is de som van de invoer in producten en de aanvoer via het milieu met grensoverschrijdende rivieren en luchtstromen uit het buitenland. Bij stikstof telt ook de binding van in de lucht aanwezige stikstof mee als aanvoerpost in de totaalbalans (Luchtstikstofbinding).

Invoer

De import van stikstof- of fosforhoudende producten zoals veevoeders, levensmiddelen en (an)organische verbindingen.

Veevoeders

Levensmiddelen

(An)Organische verbindingen

De hoeveelheid mineralen die met stikstof- of fosforverbindingen van zowel organische als anorganische oorsprong wordt geïmporteerd zoals ammoniak, fosfaaterts en fosforzuur. Hieronder valt ook de import van kunstmeststoffen die in de landbouw worden afgezet.

Grensoverschrijdende rivieren

De hoeveelheid mineralen die met de Rijn, Maas en enkele kleine wateren Nederland binnenstroomt.

Aanvoer via lucht

Aanvoer van stikstof via de lucht uit het buitenland.
Van fosfor zijn geen cijfers bekend, maar er kan worden aangenomen dat de hoeveelheden in de lucht gering zijn.

Luchtstikstofbinding

Binding van in de lucht aanwezige stikstof.
Hoofdzakelijk industriële stikstofbinding voor de productie van ammoniak, voor de kunstmestindustrie en in mindere mate voor de productie van synthetische materialen zoals melamine en caprolactam.
Daarnaast thermische stikstofbinding bij de verbranding van fossiele brandstoffen waarbij stikstof wordt geoxideerd tot stikstofoxiden, en biologische stikstofbinding door bacteriën.

Afvoer

De stromen die Nederland verlaten in producten en via het milieu.

Totaal afvoer

De hoeveelheid mineralen die Nederland verlaat in producten en via het milieu.

Uitvoer

De export van stikstof- of fosforhoudende producten zoals mengvoeders en mest, levensmiddelen en (an)organische verbindingen.

Mengvoeders en mest

Levensmiddelen (incl. reststoffen)

(An)Organische verbindingen

De hoeveelheid mineralen die met stikstof- of fosforverbindingen van zowel organische als anorganische oorsprong wordt geëxporteerd zoals ammoniak, fosfor, fosforzuur en diverse fosfaten. Hieronder valt ook de export van kunstmeststoffen.

Afvoer rivierwater en lozingen naar zee

De hoeveelheid mineralen die via lozingen van afvalwater en met rivieren en uitwateringen naar zee uitstroomt en hiermee Nederland verlaat.

Afvoer via lucht

Afvoer van stikstof via de lucht naar het buitenland als gevolg van luchtemissies door alle sectoren in Nederland zoals landbouw, industrie, huishoudens en verkeer. Inclusief afvoer van stikstof door denitrificatie in waterzuiveringsinstallaties en bij bewaren van mest in stallen en mestopslagen, doordat nitraat (NO3) door bacteriën wordt omgezet in stikstofgas (N2) en het broeikasgas distikstofoxide (N2O).
Van fosfor zijn geen cijfers bekend, maar er kan worden aangenomen dat de hoeveelheden in de lucht gering zijn.

Accumulatie

De netto hoeveelheid mineralen die na activiteiten door bedrijven en huishoudens in Nederland achterblijft (ophoopt). Dit is het saldo van Totaal aanvoer en Totaal afvoer in de totaalbalans van mineralen.

Totaal accumulatie

De hoeveelheid mineralen die na activiteiten in Nederland, achterblijft (ophoopt) in producten en in het milieu. Dit is inclusief statistische fouten in de 'Totaalbalans van mineralen'. Deze post 'Totaal accumulatie' is berekend uit de 'Totaalbalans van mineralen', waarvan een deel bekend is uit de mineralenbalansen van bodem en water en de rest sluitpost is (Gerede producten).
Totaal accumulatie = Totaal aanvoer minus Totaal afvoer.

Landbouwgrond en grondwater

De hoeveelheid mineralen die achterblijft (ophoopt) in landbouwgronden en grondwater. Dit is de sluitpost (aanvoer minus afvoer) in de mineralenbalans van landbouwgrond, als onderdeel van de mineralenbalans van bodem en grondwater.

Overige gronden en grondwater

De hoeveelheid mineralen die achterblijft (ophoopt) in niet-landbouw gronden en grondwater. Dit is de sluitpost (aanvoer minus afvoer) in de mineralenbalans van overige gronden, als onderdeel van de mineralenbalans van bodem en grondwater.

Zoet oppervlaktewater en waterbodem

De hoeveelheid mineralen die achterblijft (ophoopt) in zoet oppervlaktewater en waterbodem. Dit is de sluitpost (Aanvoer minus Afvoer) in de mineralenbalans van zoet oppervlaktewater.

Gerede producten

De hoeveelheid mineralen die in omloop is in allerlei producten.
Dit is een sluitpost uit de totaalbalans van mineralen. Behalve de hoeveelheid stikstof of fosfor die in producten accumuleert, komen in deze restpost alle mogelijke statistische onnauwkeurigheden terecht.
In de stikstofbalans is na 1986 een grotere restpost te zien; dit komt vooral door een toename in het gebruik van duurzame, meest synthetische materialen.

Mineralenbalans bodem en grondwater

Stikstof- of fosforbalans van bodem en grondwater. Deze balans bestaat uit een deelbalans voor landbouwgronden en een deelbalans voor overige gronden in Nederland. De deelbalans voor landbouwgronden kan in uitgebreide vorm geraadpleegd worden in een andere StatLinetabel: 'Mineralen op landbouwgrond (bodembalans)'.

Aanvoer

Aanvoer van mineralen naar alle gronden in Nederland. Dit is de som van de aanvoer naar 'Landbouwgronden' en 'Overige gronden'.

Totaal aanvoer

De totale hoeveelheid mineralen die is aangevoerd naar de Nederlandse bodem, onderverdeeld in 'Landbouwgronden' en 'Overige gronden'.

Landbouwgronden

Aanvoer van mineralen op landbouwgronden.
Cijfers komen uit een andere StatLinetabel: 'Mineralen op landbouwgrond (bodembalans)'.

Totaal landbouwgronden

De totale hoeveelheid mineralen die op landbouwgronden is aangevoerd uit dierlijke mest, kunstmest, andere organische meststoffen, depositie en overige aanvoer.

Dierlijke mest

Aanvoer van mineralen uit dierlijke mest naar landbouwgronden. Mest van rundvee, varkens, pluimvee, schapen en geiten, paarden en pony's, konijnen en pelsdieren.
In 1998 en 1999 na verrekening met de hoeveelheid in mest die door het natte najaar van 1998 pas in 1999 is aangewend (14 mln kg N en 3 mln kg P).

Kunstmest

Aanvoer van mineralen uit kunstmest naar landbouwgronden.

Andere organische meststoffen

Aanvoer van mineralen naar landbouwgronden uit compost, champost (t/m 2005), schuimaarde en afvalwaterzuiveringsslib. Sinds 1 januari 2006 wordt champost volgens nieuw mestbeleid beschouwd als dierlijke mest, en maken de cijfers hierover geen deel meer uit van de post 'Andere organische meststoffen'.

Depositie (neerslag)

Aanvoer van mineralen naar landbouwgronden doordat mineralen die in de lucht aanwezig zijn, via neerslag op de grond terechtkomen.

Overige aanvoer

De hoeveelheid mineralen die op landbouwgronden terechtkomt door het gebruik van bestrijdingsmiddelen en zaai- en pootgoed, maar ook door conserveringsverlies uit gewassen en door biologische stikstofbinding door bacteriën die stikstof uit de lucht binden.

Overige gronden

Aanvoer van mineralen op niet-landbouw gronden in Nederland.

Totaal overige gronden

De totale hoeveelheid mineralen die op niet-landbouw gronden terechtkomt door lokale stortingen en via diffuse aanvoer.

Lokale stortingen

Aanvoer van mineralen op niet-landbouw gronden door plaatselijk storten of opslag van afvalwaterzuiveringsslib, baggerspecie en overig afval.

Zuiveringsslib

Afvalwaterzuiveringsslib.

Baggerspecie

De hoeveelheid mineralen in baggerspecie, afkomstig uit zoete waterbodems, die gestort is in speciale depots omdat het zo sterk vervuild is dat nuttige toepassing of elders lozen niet mogelijk is.

Overig afval

Huishoudelijk afval en fosforslak (t/m 2012) die als bijproduct ontstaat bij de productie van thermisch fosfor uit fosfaaterts. Sinds de sluiting van de fosforfabriek Thermphos worden er geen fosforslakken meer gebruikt in Nederland.

Diffuse aanvoer

Aanvoer van mineralen op de bodem die niet op een bepaalde plaats gebeurt, maar verspreid over niet-landbouw gronden.

Depositie (neerslag)

Aanvoer van mineralen naar niet-landbouw gronden doordat mineralen die in de lucht aanwezig zijn, via neerslag op de bodem terechtkomen.

Overige diffuse aanvoer

Aanvoer van mineralen naar niet-landbouw gronden uit diverse soorten compost en door stikstofbinding uit de lucht door bacteriën.

Afvoer

Afvoer van mineralen uit alle gronden in Nederland. Dit is de som van de afvoer uit 'Landbouwgronden' en 'Overige gronden'.

Totaal afvoer

De totale hoeveelheid mineralen die afgevoerd wordt uit 'Landbouwgronden' en 'Overige gronden' in Nederland.

Landbouwgronden

Afvoer van mineralen van landbouwgronden.
Cijfers komen uit een andere StatLinetabel : 'Mineralen op landbouwgrond (bodembalans)'.

Totaal landbouwgronden

Afvoer van mineralen van landbouwgronden door de teelt van gewassen, emissie naar water en uit- en afspoeling.

Afvoer met gewassen

Afvoer van mineralen doordat akkerbouwgewassen, graslandgewassen en tuinbouwgewassen mineralen opnemen bij de groei en ontwikkeling.

Emissie naar water

Directe en indirecte lozingen van mineralen in water door meemesten van sloten, spui- en drainagewater uit de glastuinbouw, en erfafspoeling.

Uit- en afspoeling

Het doorsijpelen of afspoelen van mineralen die in de landbouwbodem zitten, naar grondwater en/of oppervlaktewater.

Overige gronden uit- en afspoeling

Het doorsijpelen of afspoelen van mineralen die in niet-landbouw gronden zitten, naar grondwater en/of oppervlaktewater.

Accumulatie

Accumulatie van mineralen in bodem en grondwater. Dit is het saldo van Totaal aanvoer en Totaal afvoer in de balans van bodem en grondwater; cijfers zijn niet gecorrigeerd voor de hoeveelheid stikstof die in de vorm van lachgas (N2O) en stikstofgas (N2) naar de lucht verdwijnt als gevolg van afbraak van nitraat (NO3) door bacteriën in de bodem.

Totaal accumulatie

De totale hoeveelheid mineralen die accumuleert in de Nederlandse bodem en het grondwater. Dit is de som van de accumulatie in landbouwgronden en overige gronden.

Landbouwgronden

Accumulatie van mineralen in landbouwgronden en grondwater.

Overige gronden

Accumulatie van mineralen in niet-landbouw gronden en grondwater.

Mineralenbalans zoet oppervlaktewater

Stikstof- of fosforbalans van zoet oppervlaktewater in Nederland.

Aanvoer

Aanvoer van mineralen naar zoet oppervlaktewater via grensoverschrijdende rivieren, lozing van afvalwater, uit- en afspoeling uit bodems, en via neerslag uit de lucht.
Exclusief lozingen op zee.

Totaal aanvoer

Grensoverschrijdende rivieren

De hoeveelheid mineralen die met de Rijn, Maas en enkele kleine wateren Nederland binnenstroomt.

Lozingen

Aanvoer van mineralen via lozingen van afvalwater en emissies door de sector landbouw.
Exclusief lozingen op zee.

Industrie

Huishoudens

Landbouw

Directe en indirecte lozingen van mineralen in water door meemesten van sloten, spui- en drainagewater uit de glastuinbouw, en erfafspoeling.

Landbouwgronden

Uit- en afspoeling van mineralen uit landbouwgronden naar water.

Overige gronden

Uit- en afspoeling van mineralen uit niet-landbouw gronden naar water.

Depositie (neerslag)

Aanvoer van mineralen naar zoet oppervlaktewater doordat mineralen die in de lucht aanwezig zijn, via neerslag in het water terechtkomen.

Afvoer

Afvoer van mineralen uit zoet oppervlaktewater via rivieren en uitwateringen naar zee en door het uitbaggeren van waterbodems.
Exclusief lozingen op zee.

Totaal afvoer

Naar zee

Uitstroom van mineralen naar zee via rivieren en uitwateringen.
Exclusief lozingen op zee.

Baggerspecie

De hoeveelheid mineralen in baggerspecie die verwijderd is uit zoete waterbodems en vervolgens op land is gestort in speciale depots.

Accumulatie

Accumulatie in zoet oppervlaktewater en waterbodem. Dit is het saldo van Totaal aanvoer en Totaal afvoer in de balans van zoet oppervlaktewater.