Monitor detailhandel derde kwartaal 2013: weinig verandering beeld detailhandel

In het derde kwartaal van 2013 is de omzet van de detailhandel wederom gedaald. Bij de non-foodwinkels pakte de krimp zelfs sterker uit dan in het kwartaal ervoor. Dit was deels te wijten aan de lage koopbereidheid en de verder teruggelopen consumptieve bestedingen. Bovendien speelde de verhoging van het hoge btw-tarief per 1 oktober 2012 mogelijk een rol. Wat betreft het aantal faillissementen werd in het derde kwartaal weer een nieuw dieptepunt bereikt.

Omzetdaling houdt aan

De omzet van de detailhandel viel in het derde kwartaal van 2013 bijna 2 procent lager uit dan een jaar geleden. Het volume was 4 procent kleiner, terwijl de prijzen met circa 2 procent stegen. Dit zijn vergelijkbare ontwikkelingen als een kwartaal eerder. Hiermee wordt de onafgebroken reeks omzetdalingen, die in het tweede kwartaal van 2012 begon, voortgezet. De detailhandel heeft nu in de eerste drie kwartalen van 2013 bijna 2,5 procent minder omgezet dan in dezelfde periode vorig jaar.

Vooral in september noteerde de detailhandel een forse krimp van de omzet (6 procent) en het volume (7 procent). Dit hangt mogelijk deels samen met de verhoging van het hoge btw-tarief per 1 oktober 2012. Consumenten speelden hier vorig jaar wellicht op in door sommige aankopen al in september te doen.

Omzetontwikkeling detailhandel

Verslechtering non-food, omzet food iets omhoog

De omzetdaling van de non-foodwinkels pakte in het derde kwartaal iets sterker uit dan in het tweede kwartaal. Vergeleken met een jaar eerder boekten deze winkels in het derde kwartaal bijna 5 procent minder omzet. Het volume kromp met 6 procent, de prijzen waren ruim 1 procent hoger. In het tweede kwartaal wisten non-foodwinkels zich nog te verbeteren ten opzichte van een kwartaal eerder. Deze opwaartse trend is dus niet doorgezet in het derde kwartaal.

Winkels in voedings- en genotmiddelen zetten ruim 2 procent meer om dan een jaar geleden. De omzetgroei was voornamelijk toe te schrijven aan een prijsstijging. Het volume was ruim 1 procent kleiner. De omzetgroei was groter dan in het tweede kwartaal.

Postorderbedrijven en internetwinkels noteerden in het derde kwartaal een omzetstijging van 7,5 procent.

Omzetontwikkeling detailhandel derde kwartaal

Minder vacatures

Aan het einde van het derde kwartaal van 2013 waren er in de detailhandel 10,4 duizend onvervulde vacatures. Een jaar geleden waren nog 11,2 duizend vacatures onvervuld en kwam het aantal onvervulde vacatures lager uit dan een kwartaal eerder. Dit jaar is er in het derde kwartaal weer net als in de jaren vóór 2012 een toename ten opzichte van het voorgaande kwartaal.

Voor het aantal vervulde vacatures kwam hetzelfde beeld naar voren. In het derde kwartaal van 2013 werden er 30 duizend vacatures vervuld, 2 duizend minder dan het jaar ervoor. Met 31 duizend lag het aantal ontstane vacatures op hetzelfde niveau als in het derde kwartaal van 2012.

Aantal openstaande vacatures

Nooit eerder zoveel faillissementen

Vergeleken met een jaar geleden is het aantal faillissementen binnen de detailhandel in het derde kwartaal van 2013 sterk gestegen. In totaal moesten 245 detailhandelaren hun deuren sluiten, bijna 38 procent meer dan in het derde kwartaal van 2012. Sinds de start van de publicatie over het aantal faillissementen in de detailhandel in 1993 zijn in een kwartaal nog nooit zoveel detaillisten failliet gegaan. In de eerste drie kwartalen van 2013 hebben nu in totaal 670 winkeliers hun deuren moeten sluiten.

Uitgesproken faillissementen detailhandel

Oordeel blijft negatief

In het derde kwartaal van 2013 waren de ondernemers in de detailhandel wederom somber gestemd. Het merendeel van de ondervraagden vond dat het economisch klimaat verder was verslechterd. Ook gaven zij aan dat de omzet lager lag dan het kwartaal ervoor. De detailhandelaren waren echter minder negatief over de personeelssterkte. Naast onvoldoende vraag werden in het derde kwartaal van 2013 de financiële beperkingen als grootste belemmering voor de verkopen ervaren.

Ontwikkelingen en oordeel derde kwartaal

Verwachtingen minder pessimistisch

Over het vierde kwartaal zijn de detailhandelaren minder negatief dan een kwartaal eerder. Zoals op basis van het gebruikelijke seizoenpatroon is te verwachten, voorzien de meeste detailhandelaren een omzettoename ten opzichte van het derde kwartaal van 2013. Ook zijn de verwachtingen omtrent het economisch klimaat en de personeelssterkte minder negatief. Alleen over de prijzen is de stemming van de ondernemers redelijk gelijk gebleven. In vergelijking met de verwachtingen die men vorig jaar over het vierde kwartaal had, valt alleen de verwachting wat betreft het economisch klimaat beter uit. Voor omzet, prijzen en personeelssterkte zijn de detailhandelaren pessimistischer gestemd dan een jaar geleden.

Verwachtingen vierde kwartaal

Krimp consumptieve bestedingen houdt aan

In het derde kwartaal van 2013 besteedden de huishoudens 1,9 procent minder aan goederen en diensten dan in hetzelfde kwartaal van 2012. Hiermee zijn de binnenlandse consumptieve bestedingen al meer dan twee jaar onafgebroken lager dan een jaar eerder. De afname was ditmaal wel wat kleiner dan in de voorgaande kwartalen.

Huishoudens besteedden vooral minder aan duurzame goederen: deze uitgaven kwamen bijna 7 procent lager uit. Met name hun bestedingen aan huishoudelijke apparaten, schoenen en woninginrichting waren lager dan een jaar eerder. Verder kochten consumenten veel minder nieuwe auto’s. De consumptiecijfers zijn gecorrigeerd voor prijsveranderingen.

Binnenlandse consumptie door huishoudens (volume)

Stemming consumenten sterk verbeterd

In de maanden van het derde kwartaal van 2013 was het vertrouwen van consumenten gemiddeld even laag als in het tweede kwartaal. Vanaf oktober is er echter een duidelijke verbetering zichtbaar. Vooral van oktober op november is het vertrouwen fors toegenomen. De indicator van het consumentenvertrouwen verbeterde toen 9 punten en kwam uit op -18. In oktober was er al een verbetering van 6 punten. Zo’n sterke verbetering in zo’n korte tijd is uitzonderlijk, maar met -18 overtreft het percentage pessimisten nog altijd ruimschoots het percentage optimisten. Het consumentenvertrouwen is gebaseerd op het oordeel van consumenten over de algemene economische situatie en op hun oordeel over de eigen financiële situatie (de koopbereidheid).

Consumenten zijn vooral minder pessimistisch over de economie in het algemeen. In juni stond de deelindicator economisch klimaat op -53. In september was dit al -44. In oktober en november steeg de indicator nog verder, naar -34 en -16.

De koopbereidheid van consumenten is gering. Met -26 was deze indicator in september vrijwel even laag als in juni (-25). De koopbereidheid verbeterde in oktober (naar -23) en november (naar -19), maar veel minder dan de stemming over het economisch klimaat.

Koopbereidheid consumenten (seizoengecorrigeerd)

Meer cijfers staan op de themapagina’s Handel en horeca en Inkomen en bestedingen.
Meer informatie over de huidige stand van de economie staat in het dossier conjunctuur.