467 gemeenten in 2005

Afgelopen jaar zijn er 27 Nederlandse gemeenten opgeheven en overgegaan in elf nieuwe. Per saldo verdwenen dus zestien gemeenten. Op één na lagen ze alle in de provincie Gelderland. Op 1 januari 2005 bedraagt het aantal gemeenten nog 467. De laatste keer dat een dergelijke grootschalige herindeling is doorgevoerd, was in 2001 in de provincie Overijssel. In dat jaar verdwenen achttien gemeenten.

Nieuwgevormde gemeenten in Gelderland en Overijssel, 2005

Nederland en haar grondgebied

De Nederlandse gemeentegrenzen zijn continu in beweging. In 1965 bestond het gemeentelijk landschap uit 966 gemeenten. Daarna zijn vrijwel ieder jaar gemeenten samengevoegd, nieuwe gemeenten gevormd en oude opgeheven. Daardoor zijn er in 2005 nog maar 467 gemeenten over.

De meeste gemeentelijke herindelingen hebben schaalvergroting als achtergrond. Maar ook veranderingen in de natuurlijke grenzen, zoals de inpoldering van meren, geven soms aanleiding tot bestuurlijke herindelingen. Zo kwam er in 1986 Flevoland bij als twaalfde provincie, gecreëerd van land herwonnen van de voormalige Zuiderzee. Bestond Flevoland in 1986 nog uit één gemeente, inmiddels zijn dat er zes.

Grootschalige herindelingen

De afgelopen veertig jaar zijn er veel grootschalige herindelingen doorgevoerd. Daarbij werden in één keer grote delen van provincies of zelfs gehele provincies heringericht.

In de jaren zestig begon het met de provincie Zeeland. In de jaren zeventig was het naast Zeeland ook de beurt aan Noord-Holland. Daarna volgden in de jaren tachtig Limburg, Friesland, Zuid-Holland, Utrecht, Groningen en weer Noord-Holland. In de jaren negentig vonden de grootschalige herindelingen vooral plaats in Noord-Brabant en Drenthe. In 2001 was het Overijssel en in 2005 is het voor Gelderland de eerste keer dat er in één jaar meer dan tien gemeenten verdwijnen.

Grootschalige herindelingen, 1965-2005

Regionalisering

De schaalvergroting leidt de laatste jaren steeds meer tot gemeentenamen met een regionaal karakter. De namen zijn vaak te herleiden tot rivieren, natuurgebieden of landstreken. Voorbeelden zijn Dinkelland en Lingewaard in 2003, Westland en Midden-Delfland in 2004 en Oude IJsselstreek, Berkelland en Montferland in 2005.

Duncan Beeckman

Bron:

• Gemeentelijke indeling op 1 januari 2005
• Webmagazine, gemeenten in 2004