Modelschattingen jeugdzorggebruik per gemeente, 2023

Uit eerder CBS-onderzoek is gebleken dat bepaalde achtergrondkenmerken van jongeren en hun ouders in meer of mindere mate samenhang vertonen met de inzet van jeugdzorg. Dat wil niet zeggen dat jeugdzorg het gevolg is van deze kenmerken of andersom; het zegt alleen iets over hoe vaak ze samen voorkomen. De mate waarin deze kenmerken voorkomen bij jongeren en hun ouders verschilt tussen gemeenten. Een deel van de verschillen in het jeugdzorggebruik per gemeente zullen vermoedelijk dan ook samenhangen met deze verschillen in achtergrondkenmerken. Op verzoek van het ministerie van VWS, het ministerie van JenV en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft het CBS per gemeente een modelschatting gemaakt van het aantal jongeren met jeugdzorg, op basis van een aantal van deze achtergrondkenmerken van de inwoners van de gemeente.

Een belangrijk doel van de jeugdzorgstatistieken van het CBS is benchlearning: doordat regio’s zich met elkaar kunnen vergelijken, kunnen ze open gesprekken voeren met elkaar over de verschillen in de inzet van jeugdzorg, om zo van elkaar te kunnen leren. De modelschattingen dragen bij aan dit doel van benchlearning. Door voor elke gemeente het gemeten jeugdzorggebruik te vergelijken met de modelschatting, ontstaat een scherper zicht op verschillen in jeugdzorggebruik die dus samenhangen met ándere factoren dan de achtergrondkenmerken. Zoals beleidskeuzes, regionale omstandigheden of achtergrondkenmerken die niet in het model zijn meegenomen.

De modelschattingen zijn niet bedoeld en ook niet geschikt als een goede schatting van wat het jeugdzorggebruik per gemeente zou moeten zijn. Immers, vele factoren die ook van invloed zijn op het jeugdzorggebruik zijn in het model niet meegenomen. Met name omdat bepaalde kenmerken niet beschikbaar zijn voor alle kinderen in Nederland. Of een kind problemen ervaart bij het opgroeien en of ouders in staat zijn om een gezond en veilig opvoedklimaat te creëren, wordt niet vastgelegd in centrale registraties. Ook beschikt het CBS bijvoorbeeld niet over voldoende bruikbare gegevens over belangrijke kenmerken zoals woonproblematiek of schuldenproblematiek.

De modelschatting is alleen bedoeld om het jeugdzorggebruik in elke gemeente te relateren aan een beperkt aantal relevante en beschikbare achtergrondkenmerken om zo meer diepgang in de gesprekken over regionale verschillen te faciliteren. Daadwerkelijk inzichten over deze verschillen zijn alleen te verkrijgen door de regionaal betrokken professionals van zorgaanbieders, gemeenten, branche- en beroepsverenigingen en cliëntvertegenwoordigers met elkaar in gesprek te laten gaan over deze verschillen.

De verhouding tussen het gemeten aantal jongeren met jeugdzorg en de modelschatting is weergegeven als een indexcijfer, waarbij de waarde 100 aangeeft dat de gemeten waarde en de modelschatting gelijk zijn aan elkaar. Een index groter dan 100 wil zeggen dat het gemeten jeugdzorggebruik boven de modelschatting ligt, en bij een index onder de 100 ligt de gemeten waarde er juist onder. Met deze keuze voor een relatieve presentatievorm wordt benadrukt dat de modelschatting geen goede schatting is van wat het jeugdzorggebruik in een gemeente zou moeten zijn. Alleen de verhouding tussen de gemeten waarde en de modelschatting is het bestuderen waard, omdat deze inzicht geeft in de mate waarin andere factoren mogelijk een rol spelen bij het jeugdzorggebruik in de gemeente.

De volgende tabellen zijn beschikbaar:

• Tabel 1 geeft de modelschatting voor jeugdhulp zonder verblijf bij jongeren van 0 tot 23 jaar.
• Tabel 2 geeft de modelschatting voor jeugdhulp zonder verblijf bij jongeren van 0 tot 18 jaar.
• Tabel 3 geeft de modelschatting voor jeugdhulp met verblijf bij jongeren van 0 tot 23 jaar.
• Tabel 4 geeft de modelschatting voor jeugdhulp met verblijf bij jongeren van 0 tot 18 jaar.
• Tabel 5 geeft de modelschatting voor jeugdbescherming (bij jongeren van 0 tot 18 jaar).
• Tabel 6 geeft de modelschatting voor jeugdreclassering (bij jongeren van 12 tot 23 jaar).

De populatie bestaat uit alle jongeren die op 1-1-2023 in Nederland wonen op een geldig adres en op die datum jonger zijn dan 23 jaar. Voor de inzet van jeugdzorg wordt gekeken naar geheel 2023 (voorlopige cijfers). Voor de achtergrondkenmerken is gekeken naar het meest recente bestand dat voor dat kenmerk beschikbaar is (zie toelichting).

Om het percentage jeugdzorg per gemeente te schatten op basis van een aantal kenmerken is gekozen voor een logistisch regressiemodel. Dit model modelleert op persoonsniveau de kans dat iemand jeugdzorg gebruikt als functie van een aantal achtergrondkenmerken. Voor meer informatie over het model, zie toelichting.

In dit onderzoek is gebruik gemaakt van integrale gegevens. Om onthulling van informatie over individuele personen te voorkomen, zijn de cijfers afgerond op vijftallen, en zijn subpopulaties kleiner dan 8 personen leeg gelaten. Uitkomsten over huishoudinkomens worden alleen getoond voor groepen huishoudens die uit minstens 100 huishoudens bestaan.