3. Resultaten

3.1 Kenmerken van niet-onderwijsvolgende vrouwen

In 2022 waren er ruim 4,7 miljoen niet-onderwijsvolgende vrouwen van 15 tot 65 jaar in Nederland. De gemiddelde vrouw in deze groep is ongeveer 44 jaar oud en de meerderheid hiervan heeft kinderen (14 procent jonge kinderen tot 5 jaar, 24 procent kinderen 5 tot 18 jaar, 29 procent volwassen kinderen). Een grote meerderheid (71 procent) is in Nederland geboren en heeft Nederlandse ouders. Een grote groep woont niet samen met een partner (32 procent) of is getrouwd (47 procent), de rest heeft een samenwoonrelatie. 

In 2022 hadden bijna 288 duizend vrouwen in Nederland het hele jaar geen inkomen uit een betaalde baan of een uitkering. De gemiddelde vrouw in deze groep is ongeveer 50 jaar oud en veel van hen hebben volwassen kinderen (48 procent). Ter vergelijking, in de hele populatie vrouwen van 2022 is de gemiddelde leeftijd ongeveer 44 en heeft 29 procent volwassen kinderen (zie voor een overzicht tabel 3.1.1). Van de vrouwen zonder inkomen is de meerderheid (58 procent) in Nederland geboren met Nederlandse ouders, is 7 procent in Nederland geboren maar heeft een of twee ouders die geboren zijn in het buitenland en is ongeveer 35 procent in het buitenland geboren. Bijna alle vrouwen zonder inkomen zijn getrouwd of wonen samen met een partner die werkt, een pensioen ontvangt, of zelfstandig ondernemer is. Ze wonen meestal in stedelijke gebieden met een bevolkingsdichtheid van 500 tot 1 000 inwoners per vierkante kilometer. Hun huishoudens bevinden zich gemiddeld genomen in het 48e percentiel van de Nederlandse bevolking qua financiële welvaart. Hoewel de kwetsbaarheid van deze vrouwen mogelijk niet direct duidelijk is gezien de huidige financiële situatie van het huishouden, is het belangrijk te benoemen dat hun kwetsbaarheid voortkomt uit hun afhankelijkheidssituatie.

3.2 Resultaten van de clusteranalyse

De analyse identificeert vier clusters met een verdeling van 48,9 procent in het grootste en 22,9 procent, 14,6 procent en 13,7 procent in de overige drie. 

Cluster 1.  Moeders met volwassen kinderen 

Bijna de helft van de vrouwen zonder eigen inkomen valt binnen een profiel met een gemiddelde leeftijd van ongeveer 58 jaar, waarbij vrijwel alle vrouwen samenwonen of getrouwd zijn en minstens één volwassen kind hebben. Deze vrouwen zijn welgesteld met een welvaartindicator die in het 62e percentiel van de Nederlandse bevolking valt. De vrouwen in het eerste profiel zijn, net als hun ouders, overwegend in Nederland geboren (87 procent) en wonen vaak in minder stedelijke gebieden.

In meer detail: de groep heeft een gemiddelde leeftijd van ongeveer 58 jaar en woont doorgaans in minder stedelijke gebieden (gemiddelde stedelijkheidsscore: 2,79). De financiële welvaart is gemiddeld 62,6 en daarmee bevinden zij zich in het 62e percentiel. Vrijwel iedereen is getrouwd (95 procent), 4 procent woont samen zonder huwelijk en slechts 1 procent woont niet samen met een partner. Wat betreft kinderen heeft 7 procent geen kinderen, 1 procent jonge kinderen (0-4 jaar), 7 procent kinderen tussen 5 en 18 jaar, en 85 procent volwassen kinderen. De meeste personen (87 procent) zijn in Nederland geboren met Nederlandse ouders. Daarnaast is 2 procent in Nederland geboren met een of beide ouders uit een ander Europees land en 3 procent met ouder(s) uit een niet-Europees land. Verder is 4 procent niet in Nederland geboren maar in een ander Europees land, en 5 procent is buiten Europa geboren. Het gemiddeld opleidingsniveau binnen deze groep is 4,8.

Cluster 2. Moeders van schoolgaande kinderen 

Het tweede profiel vertegenwoordigt ongeveer een vijfde van de vrouwen zonder inkomen en bestaat uit vrouwen met een gemiddelde leeftijd van bijna 47 jaar die vrijwel allen samenwonen of getrouwd zijn.  De meerderheid van deze groep heeft kinderen tussen 5 en 18 jaar oud (69 procent). De meeste van de vrouwen (60 procent) zijn buiten Europa geboren.

De vrouwen in cluster 2 zijn economisch minder welgesteld dan het eerste profiel met een financiële welvaartindicator die in het 38e percentiel van Nederland valt. De vrouwen in dit profiel wonen in dichtbevolkte stedelijke gebieden, met een score van 3,9 op een schaal van 1 tot 5, vergelijkbaar met steden als Tilburg en Arnhem.

In detail: de groep is gemiddeld 46,9 jaar oud en woont voornamelijk in stedelijke gebieden (gemiddelde stedelijkheidsscore: 3,9). Wat betreft financiële positie bevinden zij zich gemiddeld in het 39e percentiel van de welvaartsverdeling. De overgrote meerderheid is gehuwd (92 procent), terwijl 5 procent samenwoont zonder getrouwd te zijn en 2 procent geen partner heeft. De meesten hebben minderjarige kinderen: 69 procent heeft kinderen tussen 5 en 18 jaar, 18 procent heeft volwassen kinderen en 12 procent heeft geen kinderen. Jonge kinderen (0-4 jaar) komen in deze groep niet voor. Slechts 20 procent is in Nederland geboren met Nederlandse ouders. Daarentegen is 1 procent in Nederland geboren met ouder(s) uit een ander Europees land en 4 procent met ouder(s) van buiten Europa. Verder is 15 procent geboren in een ander Europees land, en 60 procent is buiten Europa geboren. Het gemiddelde opleidingsniveau bedraagt 4,0.

Cluster 3. Moeders van jonge kinderen ( 0-4jaar) 

In het derde profiel zit bijna 15 procent van de vrouwen zonder inkomen. Dit profiel heeft de jongste gemiddelde leeftijd, namelijk 34 jaar, waarbij vrijwel alle vrouwen samenwonen of getrouwd zijn. De meerderheid van deze groep heeft kinderen tussen 0 en 5 jaar oud (86 procent). Ongeveer de helft van de vrouwen (53 procent) is geboren in een niet-Europees land.  

Deze vrouwen zijn van de vier clusters het minst welgesteld met een financiële welvaartindicator die in het 30e percentiel van Nederland valt.  De vrouwen in dit profiel wonen net als profiel 2 in dichtbevolkte stedelijke gebieden, met een score van 3,89 op een schaal van 1 tot 5, zoals bijvoorbeeld Tilburg en Arnhem.

In detail: de groep heeft een gemiddelde leeftijd van 34,4 jaar en woont veelal in redelijk stedelijke gebieden (stedelijkheidsscore: 3,9). De welvaartsindicator is gemiddeld 30,2 en daarmee bevinden zij zich in het 30e percentiel. De meeste personen zijn getrouwd (85 procent), terwijl 11 procent samenwoont zonder huwelijk en 4 procent geen partner heeft. Vrijwel iedereen heeft jonge kinderen: 86 procent heeft kinderen in de leeftijd van 0 tot 5 jaar, 13 procent heeft geen kinderen en slechts 2 procent heeft volwassen kinderen. Kinderen tussen 5 en 18 jaar komen in deze groep niet voor. Wat betreft herkomst is 17 procent in Nederland geboren met Nederlandse ouders. Daarnaast is 10 procent in Nederland geboren met ouders uit een niet-Europees land. Niemand in deze groep is in Nederland geboren met ouders uit een ander Europees land. Verder is 19 procent buiten Nederland geboren in  een ander Europees land, en 53 procent is buiten Europa geboren. Het gemiddelde opleidingsniveau in deze groep is 4,9.

Cluster 4. Ongehuwde vrouwen 

In het laatste profiel zit bijna 14 procent van de vrouwen zonder inkomen en het bestaat uit vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 40 jaar. Anders dan de vorige clusters is er ook een substantiële groep in dit profiel die geen samenwoonrelatie heeft (29 procent). Wat dit profiel onderscheidt is dat de meerderheid van deze groep geen kinderen heeft (68 procent). Meer dan de helft van de vrouwen (64 procent), is net als hun ouders, in Nederland geboren (87 procent). 

Deze vrouwen zitten in de buurt van de gemiddelde financiële welvaart in Nederland met een financiële welvaartindicator die in het 44e percentiel van Nederland valt. De vrouwen in dit profiel wonen in net wat minder dichtbevolkte stedelijke gebieden, met een score van 3,5, dan clusters 2 en 3.

De details: deze groep is gemiddeld 40 jaar oud en woont voornamelijk in redelijk stedelijke gebieden (stedelijkheidsscore: 3,48). De gemiddelde financiële welvaart is 44,1. Wat betreft relatiestatus woont 64 procent samen zonder gehuwd te zijn, 8 procent is getrouwd en 29 procent woont niet samen met een partner. De meeste personen hebben geen kinderen (68 procent). Verder heeft 9 procent jonge kinderen (0-4 jaar), 15 procent kinderen tussen 5 en 18 jaar en 8 procent volwassen kinderen. De meerderheid is in Nederland geboren met Nederlandse ouders (64 procent). Daarnaast is 5 procent in Nederland geboren met ouder(s) uit een ander Europees land en 8 procent met ouder(s) uit een niet-Europees land. Verder is 14 procent zelf buiten Nederland geboren in een ander  Europees land en 9 procent is geboren buiten Europa. Het gemiddelde onderwijsniveau in deze groep bedraagt 5,0.