2. Methode
Afbakening begrip straatintimidatie
Een inventarisatie van de omschrijvingen die worden gehanteerd om straatintimidatie af te bakenen laat zien dat in alle het gedrag van de dader wordt omschreven (Van Hest en Jansen, 2018). Afgezien daarvan zijn de definities verschillend. Zo wordt het gedrag van de dader in de ene definitie gedetailleerd omschreven (‘spugen, ongewenste aanrakingen, schelden’, etc.), houdt de andere het algemeen (‘verbale en fysieke intimidatie’), beperkt weer een andere het tot intimidatie met een seksueel karakter, en betrekt weer een andere het op alle afzonderlijke vormen van verbale en fysieke intimidatie. Soms wordt het effect op het doelwit meegenomen en wordt het gedrag van de dader alleen als intimidatie beschouwd als dit degene op wie het gericht is, kwetst of bedreigt, of op zijn minst irriteert (Fischer en Vanderveen, 2021).In dit onderzoek vallen onder ‘intimidatie’ alle ongewenste bejegeningen op straat, ongeacht de impact die het heeft gehad op het slachtoffer.
Vraagstellingen
De data van dit artikel zijn afkomstig uit het onderzoek Belevingen. Dit CBS-onderzoek heeft als doel om aan de hand van percepties en meningen van inwoners van Nederland een beter beeld te krijgen van gevoelens en standpunten in de samenleving. De inhoud en doelgroep van Belevingen veranderen jaarlijks. Van begin februari tot half april 2021 werden 8 154 jongeren van 12 tot 25 jaar via internet geënquêteerd. De vragen gingen voornamelijk over welzijn, stress en daaraan gerelateerde onderwerpen. Hierover is eerder gepubliceerd (Kloosterman, Akkermans, Tummers-van der Aa, Wingen en Reep, 2021). Ook zijn vragen gesteld over het gevoel van veiligheid op straat en meer in het bijzonder over straatintimidatie. Over de mate waarin jongeren geconfronteerd zijn met straatintimidatie is de volgende vraag gesteld.
Hoe vaak ben je in de afgelopen 12 maanden op straat:
- ongewenst nagefloten
- ongewenst nagesist of nageklakt, bijv. ‘psssst’ of klakgeluid
- nageroepen met vervelende opmerkingen of beledigingen
- achternagelopen/achtervolgd
- op een andere manier lastiggevallen.
Vervolgens is aan de jongeren die met een of meer van deze vormen van straatintimidatie te maken hebben gehad gevraagd hoe ze zich voelen als ze worden lastiggevallen, wat ze dan doen, en hoe ze voorkomen dat ze worden lastiggevallen (zie Vragenlijst Belevingen 2021).
Leeftijdsgroepen en referentieperiode
Naast cijfers over de totale groep jongeren van 12 tot 25 jaar worden in dit artikel vooral cijfers gepresenteerd over enerzijds jonge vrouwen en anderzijds jonge mannen, met daarbinnen een verdere verbijzondering naar jongvolwassenen en tieners en nog specifiekere leeftijdsgroepen. Alle in dit artikel gepubliceerde cijfers inclusief de bijbehorende betrouwbaarheidsintervallen zijn terug te vinden in de tabellenbijlage.
De vragen over de prevalentie van straatintimidatie (de mate waarin het voorkomt) hebben betrekking op de periode van twaalf maanden voorafgaand aan het moment van enquêteren. In dit artikel wordt deze periode aangeduid met ‘2020/’21’, meer precies varieert deze tussen februari 2020 – februari 2021 (voor de vroege respondenten) en april 2020 – april 2021 (voor de late respondenten). Het betreft dus grotendeels een periode waarin corona al heerste.
Gedurende de periode waarop het onderzoek betrekking heeft, golden er ter bestrijding van het coronavirus beperkende maatregelen die in bepaalde periodes zwaarder waren dan in andere. Het ging onder andere om sluitingen van winkels en horeca, oproepen om zoveel mogelijk thuis te blijven, maximale groepsgroottes buiten, en een avondklok. Uit onderzoek van de Erasmus Universiteit komt naar voren dat de bewegingsvrijheid beperkende coronamaatregelen ertoe hebben geleid dat men minder vaak slachtoffer werd van straatintimidatie (zie hieronder).
Het CBS heeft in Belevingen 2021 het fenomeen straatintimidatie voor het eerst onderzocht. Hierdoor kan op basis van dit onderzoek geen vergelijking met de situatie vóór corona worden gemaakt.