Name: 1. Oorspronkelijke en CBS stellingen over maatschappelijk onbehagen
License: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

1. Oorspronkelijke en CBS stellingen over maatschappelijk onbehagen
Steenvoorden (2015)	CBS S&W (2018)
We zijn als samenleving steeds beter in staat om grote problemen op te lossen.	In Nederland kunnen we grote problemen steeds beter oplossen.
De risico’s van technologische vooruitgang worden onderschat	De risico’s van technologische vooruitgang worden onderschat.
Het ontbreekt de Nederlandse politiek aan een visie waar het met ons land heen moet.	De regering in Nederland heeft een duidelijke visie over waar het met ons land naartoe moet.
De politiek in Den Haag heeft te veel macht overgedragen aan Europa.	Nederland heeft te veel macht overgedragen aan Europa.
In ons land gaan de mensen met steeds minder respect met elkaar om.	In ons land gaan de mensen met steeds minder respect met elkaar om.
Het wordt in Nederland steeds meer ieder voor zich.	Het wordt in Nederland steeds meer ieder voor zich.
In ons land is er te weinig aandacht voor mensen die het minder hebben.	In ons land is er voldoende aandacht voor mensen die het financieel minder hebben.
De politiek in Den Haag heeft steeds minder te vertellen over voorzieningen die belangrijk zijn voor burgers.	-
Het CBS heeft drie stellingen positief geformuleerd (stelling 1, 3, en 7) en vier negatief (stelling 2, 4, 5, en 6) om te voorkomen dat respondenten automatisch hetzelfde antwoord geven op alle stellingen.

Tabel 1. Stellingen over mate van pessimisme en maatschappelijk onbehagen van personen van 18 jaar en ouder naar achtergrondkenmerken, 2018
	Duidelijk de goede kant op	Een beetje de goede kant op	Een beetje de verkeerde kant op	Duidelijk de verkeerde kant op	Weet ik niet	Helemaal mee eens	Mee eens	Niet mee eens, niet mee oneens	Mee oneens	Helemaal mee oneens
	% personen
Mate van pessimisme (stellingen)
Hoe vindt u dat het over het algemeen gaat met Nederland?	14	42	25	10	8
Zoals de zaken er nu voor staan, ziet de toekomst er hoopvol uit.					7	3	30	35	20	5
Voor de meeste mensen in Nederland wordt het leven eerder slechter dan beter.					8	6	26	28	28	5
Maatschappelijk onbehagen (stellingen)
In Nederland kunnen we grote problemen steeds beter oplossen.					10	2	21	37	24	5
De risico’s van technologische vooruitgang worden onderschat.					10	10	41	22	14	3
De regering in Nederland heeft een duidelijke visie over waar het met ons land naartoe moet.					11	1	18	32	28	10
Nederland heeft te veel macht overgedragen aan Europa.					12	13	31	24	17	4
In ons land gaan de mensen met steeds minder respect met elkaar om.					2	18	52	17	10	1
Het wordt in Nederland steeds meer ieder voor zich.					3	17	53	17	9	1
In ons land is er voldoende aandacht voor mensen die het financieel minder hebben.					6	4	27	21	31	10
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018

Tabel 2. Mate van pessimisme en maatschappelijk onbehagen (schalen) van personen van 18 jaar en ouder naar achtergrondkenmerken, 2018
	Mate van pessimisme (schaal)			Maatschappelijk onbehagen (schaal)
	Optimistisch	Niet optimistisch, niet pessimistisch	Pessimistisch	Laag	Gemiddeld	Hoog
	% personen
Totaal	41	39	20	18	63	19
Geslacht
man	43	37	20	20	61	19
vrouw	39	41	20	16	65	19
Leeftijd
18 tot 25 jaar	51	35	15	29	61	11
25 tot 35 jaar	44	38	17	24	60	16
35 tot 45 jaar	45	37	18	22	62	17
45 tot 55 jaar	38	41	21	16	64	20
55 tot 65 jaar	37	38	25	13	65	22
65 tot 75 jaar	33	42	25	12	63	25
75 jaar en ouder	38	42	19	11	69	20
Hoogst behaald onderwijsniveau
laag	31	41	29	11	60	29
middelbaar	37	42	21	15	66	19
hoog	53	35	13	26	63	11
Migratieachtergrond
Nederlands	39	40	21	16	64	20
westers	45	35	20	22	60	18
niet-westers	46	36	17	26	61	14
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018

3.1 Mening van personen van 18 jaar en ouder over criminaliteit naar achtergrondkenmerken, 2018
	Geen probleem	Een klein probleem	Geen klein, maar ook geen groot probleem	Een groot probleem	Een heel groot probleem	Weet ik niet
	% personen
Totaal	4	19	26	40	9	4
Geslacht
man	5	20	26	38	9	3
vrouw	3	17	26	41	8	5
Leeftijd
18 tot 25 jaar	6	29	32	25	5	4
25 tot 35 jaar	5	22	33	28	6	5
35 tot 45 jaar	4	22	29	34	7	4
45 tot 55 jaar	4	18	26	39	8	4
55 tot 65 jaar	3	14	24	46	10	3
65 tot 75 jaar	2	13	17	52	14	3
75 jaar of ouder	2	11	15	56	11	4
Hoogst behaald onderwijsniveau
laag	3	12	16	50	14	4
middelbaar	3	18	25	42	9	3
hoog	4	25	34	29	5	3
Migratieachtergrond
Nederlands	3	18	26	41	9	3
westers	6	21	26	35	8	4
niet-westers	8	20	23	32	8	10
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018.

3.2 Mening van personen van 18 jaar en ouder over bevolkingsdichtheid naar achtergrondkenmerken, 2018
	Geen probleem	Een klein probleem	Geen klein, maar ook geen groot probleem	Een groot probleem	Een heel groot probleem	Weet ik niet
	% personen
Totaal	21	22	27	20	5	5
Geslacht
man	22	22	27	19	6	4
vrouw	20	21	28	21	4	6
Leeftijd
18 tot 25 jaar	29	22	25	15	3	6
25 tot 35 jaar	24	21	29	17	3	5
35 tot 45 jaar	24	21	26	18	4	5
45 tot 55 jaar	17	23	29	22	4	5
55 tot 65 jaar	21	22	27	21	5	4
65 tot 75 jaar	16	21	30	22	7	4
75 jaar of ouder	17	21	22	25	7	8
Hoogst behaald onderwijsniveau
laag	19	19	24	22	7	8
middelbaar	21	22	29	20	4	4
hoog	22	25	28	19	4	2
Migratieachtergrond
Nederlands	19	23	28	21	5	4
westers	20	22	26	21	5	5
niet-westers	36	14	23	12	2	13
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018.

3.3 Mening van personen van 18 jaar en ouder over de multiculturele samenleving naar achtergrondkenmerken, 2018
	Geen probleem	Een klein probleem	Geen klein, maar ook geen groot probleem	Een groot probleem	Een heel groot probleem	Weet ik niet
	% personen
Totaal	32	21	24	15	5	4
Geslacht
man	31	21	24	16	6	3
vrouw	34	21	24	14	4	5
Leeftijd
18 tot 25 jaar	47	18	18	11	3	4
25 tot 35 jaar	42	17	23	11	4	3
35 tot 45 jaar	33	21	23	15	5	3
45 tot 55 jaar	30	21	26	14	5	3
55 tot 65 jaar	28	22	26	17	5	3
65 tot 75 jaar	23	22	27	18	7	4
75 jaar of ouder	23	24	23	18	4	8
Hoogst behaald onderwijsniveau
laag	26	19	23	18	7	7
middelbaar	31	20	25	16	5	3
hoog	38	22	24	10	3	2
Migratieachtergrond
Nederlands	29	22	25	16	5	3
westers	35	18	23	15	5	4
niet-westers	52	14	19	6	2	6
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018.

3.4 Mening van personen van 18 jaar en ouder over mentaliteit van de bevolking naar achtergrondkenmerken, 2018
	Geen probleem	Een klein probleem	Geen klein, maar ook geen groot probleem	Een groot probleem	Een heel groot probleem	Weet ik niet
	% personen
Totaal	10	25	31	24	4	5
Geslacht
man	11	25	32	23	5	4
vrouw	9	25	31	26	4	6
Leeftijd
18 tot 25 jaar	13	25	31	19	4	8
25 tot 35 jaar	11	24	31	23	5	6
35 tot 45 jaar	11	27	27	25	5	5
45 tot 55 jaar	9	24	32	26	5	3
55 tot 65 jaar	9	25	32	26	4	4
65 tot 75 jaar	7	26	35	25	4	4
75 jaar of ouder	12	26	32	22	2	7
Hoogst behaald onderwijsniveau
laag	10	23	31	25	5	7
middelbaar	10	24	33	26	4	4
hoog	10	30	31	22	4	3
Migratieachtergrond
Nederlands	8	26	32	26	4	4
westers	16	23	30	23	3	5
niet-westers	19	22	26	15	4	13
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018

3.5 Mening van personen van 18 jaar of ouder over milieuvervuiling naar achtergrondkenmerken, 2018
	Geen probleem	Een klein probleem	Geen klein, maar ook geen groot probleem	Een groot probleem	Een heel groot probleem	Weet ik niet
	% personen
Totaal	5	19	26	37	8	4
Geslacht
man	7	20	28	34	8	3
vrouw	4	17	25	41	8	5
Leeftijd
18 tot 25 jaar	6	19	28	33	10	5
25 tot 35 jaar	7	21	25	33	9	5
35 tot 45 jaar	6	20	25	36	8	4
45 tot 55 jaar	6	19	27	36	7	4
55 tot 65 jaar	5	18	28	40	6	3
65 tot 75 jaar	4	17	25	44	7	3
75 jaar of ouder	3	17	23	43	7	6
Hoogst behaald onderwijsniveau
laag	7	19	26	35	7	6
middelbaar	6	19	27	37	7	4
hoog	4	18	25	41	10	2
Migratieachtergrond
Nederlands	4	18	26	40	8	3
westers	8	21	25	33	8	5
niet-westers	15	21	25	24	5	10
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018

Tabel 4. Verband van mate van pessimisme, maatschappelijk onbehagen en de mening over maatschappelijke kwesties met tevredenheid met het leven personen van 18 jaar en ouder naar achtergrondkenmerken, 2018
	Ontevreden	Niet ontevreden, niet tevreden	Tevreden
	% personen
Mate van pessimisme (schaal)
Optimistisch	1	8	91
Niet optimistisch, niet pessimistisch	2	13	86
Pessimistisch	6	19	74
Maatschappelijk onbehagen (schaal)
Laag	1	8	91
Gemiddeld	2	11	87
Hoog	5	18	77
Maatschappelijke kwesties
Criminaliteit
Geen probleem	2	12	86
Een klein probleem	2	9	89
Geen klein, maar ook geen groot probleem	2	12	86
Een groot probleem	2	12	86
Een heel groot probleem	6	14	80
Weet ik niet	6	14	80
Bevolkingsdichtheid
Geen probleem	2	12	86
Een klein probleem	2	11	88
Geen klein, maar ook geen groot probleem	2	11	87
Een groot probleem	2	13	85
Een heel groot probleem	7	13	79
Weet ik niet	5	16	79
Multiculturele samenleving
Geen probleem	2	12	86
Een klein probleem	2	11	87
Geen klein, maar ook geen groot probleem	2	11	88
Een groot probleem	3	14	83
Een heel groot probleem	6	15	80
Weet ik niet	5	13	82
Mentaliteit van de bevolking
Geen probleem	2	10	88
Een klein probleem	2	10	88
Geen klein, maar ook geen groot probleem	2	10	88
Een groot probleem	3	14	83
Een heel groot probleem	5	21	73
Weet ik niet	5	13	82
Milieuvervuiling
Geen probleem	4	11	85
Een klein probleem	2	10	88
Geen klein, maar ook geen groot probleem	2	11	87
Een groot probleem	2	12	86
Een heel groot probleem	4	18	78
Weet ik niet	5	13	83
Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018.

Tabel 5. Correlaties tussen tevredenheid met het leven, mate van pessimisme, maatschappelijk onbehagen en maatschappelijke kwesties, 2018
	Tevredenheid met het leven	Mate van pessimisme	Maatschappelijk onbehagen	Criminaliteit	Bevolkingsdichtheid	Multiculturele samenleving	Mentaliteit van de bevolking	Milieuvervuiling
Tevredenheid met het leven (1 t/m 10, volledig ontevreden - volledig tevreden)	1,00
Mate van pessimisme ( 1 t/m 10, hogere score is sterkere mate van pessimisme)	-0,24 ¹⁾	1,00 ¹⁾
Maatschappelijk onbehagen (1 t/m 5, hogere score is sterker gevoel van onbehagen)	-0,18¹⁾	0,66¹⁾	1,00¹⁾
Criminaliteit (1 t/m 5, geen probleem - heel groot probleem)	-0,04	0,35	0,40	1,00
Bevolkingsdichtheid (1 t/m 5, geen probleem - heel groot probleem)	-0,08	0,29	0,27	0,32	1,00
Multiculturele samenleving (1 t/m 5, geen probleem - heel groot probleem)	-0,07	0,32	0,30	0,36	0,42	1,00
Mentaliteit van de bevolking (1 t/m 5, geen probleem - heel groot probleem)	-0,10	0,36	0,38	0,36	0,34	0,32	1,00
Milieuvervuiling (1 t/m 5, geen probleem - heel groot probleem)	-0,07	0,15	0,15	0,21	0,25	0,06	0,27	1,00
¹⁾ Pearson's r is gerapporteerd bij de pessimisme en onbehagen schalen met gebruikmaking van de continue variabelen. Tevredenheid met het leven bestaat uit 10 afzonderlijke categorieën. De overige correlaties zijn Spearman's rho, omdat de maatschappelijke kwesties categoriale variabelen zijn. Noot. p < 0,01. Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018.

Tabel 5. Correlaties tussen tevredenheid met het leven, mate van pessimisme, maatschappelijk onbehagen en maatschappelijke kwesties, 2018
	Tevredenheid met het leven	Mate van pessimisme	Maatschappelijk onbehagen	Criminaliteit	Bevolkingsdichtheid	Multiculturele samenleving	Mentaliteit van de bevolking	Milieuvervuiling
Tevredenheid met het leven²⁾	1,00
Mate van pessimisme³⁾	-0,24 ¹⁾	1,00 ¹⁾
Maatschappelijk onbehagen⁴⁾	-0,18¹⁾	0,66¹⁾	1,00¹⁾
Criminaliteit⁵⁾	-0,04	0,35	0,40	1,00
Bevolkingsdichtheid⁵⁾	-0,08	0,29	0,27	0,32	1,00
Multiculturele samenleving⁵⁾	-0,07	0,32	0,30	0,36	0,42	1,00
Mentaliteit van de bevolking⁵⁾	-0,10	0,36	0,38	0,36	0,34	0,32	1,00
Milieuvervuiling⁵⁾	-0,07	0,15	0,15	0,21	0,25	0,06	0,27	1,00
¹⁾ Pearson's r is gerapporteerd bij de pessimisme en onbehagen schalen met gebruikmaking van de continue variabelen. Tevredenheid met het leven bestaat uit 10 afzonderlijke categorieën. De overige correlaties zijn Spearman's rho, omdat de maatschappelijke kwesties categoriale variabelen zijn. Noot. p < 0,01. ²⁾ 1 t/m 10, volledig ontevreden - volledig tevreden ³⁾ 1 t/m 10, hogere score is sterkere mate van pessimisme ⁴⁾ 1 t/m 5, hogere score is sterker gevoel van onbehagen ⁵⁾ 1 t/m 5, geen probleem - heel groot probleem Bron: Sociale samenhang en Welzijn, 2018.

Bijlagen

Bijlage 1: vraagstellingen maatschappelijk onbehagen

Bijlage 2: Kerncijfertabellen