1. Inleiding

Het geregistreerd partnerschap werd in Nederland in 1998 geïntroduceerd met als voornaamste doel om het ook voor paren van gelijk geslacht mogelijk te maken hun relatie te formaliseren (Boele-Woelki, Curry-Sumner, Jansen en Schrama, 2006). Tot dan toe was dat voor hen niet mogelijk, omdat het huwelijk uitsluitend openstond voor heteroseksuele paren. Weliswaar konden stellen van gelijk geslacht ook toen al afspraken vastleggen ineen samenlevingscontract, maar dat gaf niet dezelfde publieke erkenning, rechten en plichten als een huwelijk. Bij de invoering verschilde het geregistreerd partnerschap op een aantal belangrijke punten van het huwelijk, al werden beide vastgelegd bij de burgerlijke stand (zie kader). Het juridisch ouderschap was bijvoorbeeld niet automatisch geregeld als partners kinderen kregen en de relatie kon zonder tussenkomst van de rechter worden ontbonden als beide partners het daar mee eens waren (Schrama, 1999).

Niet alleen paren van gelijk geslacht konden een geregistreerd partnerschap sluiten; de regeling werd opengesteld voor alle paren. Voor heteroseksuele stellen zou het partnerschap eveneens interessant kunnen zijn, bijvoorbeeld als zij om wat voor reden dan ook niet wilden trouwen (Tweede Kamer, 2016). Ook het idee van gelijkwaardigheid zou op deze manier beter tot uitdrukking komen, omdat het partnerschap dan niet bekend zou komen te staan als relatievorm exclusief voor paren van gelijk geslacht. Toen stellen van gelijk geslacht vanaf 2001 alsnog konden trouwen, viel de belangrijkste reden om het geregistreerd partnerschap in te stellen weg en gingen er stemmen op om deze relatievorm weer af te schaffen. Uit evaluaties van het partnerschap bleek echter dat er behoefte aan bestond (Scherf, 1999). Het partnerschap vulde als het ware het gat tussen enerzijds het huwelijk en anderzijds het ongeregistreerd samenwonen (Boele-Woelki et al, 2006).

Inmiddels bestaat het geregistreerd partnerschap ruim twintig jaar en neemt het aantal paren dat voor dit type verbintenis kiest nog altijd toe (CBS, 2018a). In dit artikel geven we een overzicht van de ontwikkelingen die zich sinds de invoering hebben voorgedaan. Niet alleen kijken we naar het aantal partnerschappen dat elk jaar gesloten wordt, maar we gaan ook na of er veranderingen zijn in de demografische kenmerken van de mensen die voor het partnerschap kiezen. Daarbij vergelijken we geregistreerd partners met degenen die voor een huwelijk kiezen.