In 2020 is het CBS in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat samen met Platform Internetstandaarden een onderzoek begonnen naar het gebruik van internetstandaarden bij websites van bedrijven in Nederland. Doel van dit onderzoek is om in kaart te brengen hoe goed bedrijven per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak (veilige) Internetstandaarden voor hun website gebruiken. Een PDF-versie van dit document kan hier gedownload worden.

Het toepassen van internetstandaarden verhoogt de veiligheid, betrouwbaarheid en toegankelijkheid van het internet. In dit onderzoek wordt de webtool Internet.nl van Platform Internetstandaarden gebruikt, om websites van bedrijven te testen op gebruik het van internetstandaarden. Op Internet.nl is het mogelijk om een websiteadres in te voeren; Internet.nl zal dan een scan van de ingevoerde website maken om deze te toetsen op ruim dertig internetstandaarden. Met de uitkomsten van deze testen wordt een eindscore toegekend als percentage tussen 0 en 100 procent; een website met een 100 procent eindscore voldoet aan alle eisen om de website zo veilig en gestandaardiseerd mogelijk te maken.

In dit onderzoek wordt de scanmethodiek van Internet.nl toegepast op een representatieve steekproef van websites van bedrijven. De websites die gescand zijn, worden verkregen uit de CBS-enquête ‘ICT-gebruik bij bedrijven’ (verder kortweg ICT-enquête genoemd) van de jaren 2020, 2021, 2022 en 2023 (Zie Statline enquêtes CBS, 2020, 2021, 2022b, 2023). In deze enquête wordt gevraagd of het bedrijf een eigen website heeft en, zo ja, wat de website (domeinnaam of URL) is met de meeste bezoekers (de hoofdwebsite). Deze websites worden achteraf via Internet.nl gescand. Doordat de websites via een representatieve steekproef verkregen zijn, kan per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak bepaald worden hoe goed de juiste internetstandaarden worden toegepast voor de website van bedrijven.

De resultaten van de eerste scanronde op basis van de ICT-enquête 2020 zijn eerder gepubliceerd in de long-read CBS (2022c). In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van nog vijf extra scans: twee scans op basis van de websites die verzameld zijn met de ICT-enquête van 2021 en 2022; de derde scan is in april 2023 uitgevoerd met dezelfde websites als 2022; de vierde scan is in december 2023, de vijfde scan in 2024 uitgevoerd op basis van de websites die verzameld zijn met de ICT-enquête van 2023. Hiermee kan inzicht gekregen worden over de ontwikkeling van de toepassing van Internetstandaarden bij bedrijven in Nederland over de afgelopen vier jaar.

In dit onderzoek zijn twee type scans op de website van bedrijven uitgevoerd: een scan naar het gebruik van Internetstandaarden van de website van bedrijven en een scan naar het gebruik van Internetstandaarden van het e-maildomein van het bedrijven. Beide type scans leveren uiteindelijk per domeinnaam een score tussen de 0 en 100 procent op. Deze score wordt door Internet.nl berekend aan de hand van de uitslag van bijna veertig onderliggende testen voor zowel de websitescan als de e-mailscan. De testen van de websitescan zijn weer onder te verdelen in vijf categorieën, namelijk:

• IPv6: bereikbaarheid via een modern internetadres.

• DNSSEC: gebruik van een ondertekende domeinnaam.

• HTTPS: gebruik van een beveiligde verbinding.

• Beveiligingsopties: gebruik van ingestelde Applicatie-beveiligingsopties.

• RPKI: Autorisatie voor routering

Iedere categorie bestaat weer uit losse subtesten waarmee bepaald wordt of een bedrijf slaagt voor een categorie of niet. In tabel A.2.1 wordt een overzicht van de categorieën van de website scan met alle onderliggende subtesten gegeven.

De testen van de e-mailscans zijn ook op te verdelen in vijf categorieën, namelijk:

• IPv6: bereikbaarheid via een modern internetadres.

• DNSSEC: gebruik van een ondertekende domeinnaam.

• DMARC, DKIM, SPF: Authenticatie als protectie tegen e-mail phishing.

• STARTTLS en DANE: beveiligde mailserver-verbinding.

• RPKI: Autorisatie voor routering

Iedere categorie bestaat weer uit losse subtesten waarmee bepaald wordt of een bedrijf slaagt voor een categorie of niet. In tabel A.3.1 wordt een overzicht van de categorieën van de e-mailscan met alle onderliggende subtesten gegeven.

Zoals gezegd worden de resultaten van zowel de website- als e-mailscans gepresenteerd. De e-mailscans zijn alleen toegevoegd in de laatste twee scanrondes van 2023 en 2024. Alhoewel er in 2021 en 2022 wel e-mailscans uitgevoerd zijn, bleek bij de analyse achteraf dat voor deze scans het subdomain van de website niet correct verwijderd was. Er werd bijvoorbeeld op www.example.com gescand, terwijl voor de e-mailscans het subdomain www verwijderd had moeten worden om alleen example.com te scannen. In de laatste drie scans van april 2023 (waarbij dezelfde steekproef als 2022 genomen is) en december 2023 en april 2024 (waarbij het steekproef van 2023 is genomen) is het subdomein wel correct verwijderd. De uitkomsten van de e-mailscan met of zonder subdomein www verschillen echter van elkaar, waardoor de e-mailscan van 2021 en 2022 niet met de latere scans vergeleken kunnen worden. Om deze reden worden van de websitescans zes opeenvolgende perioden gepresenteerd, terwijl van de e-mailscans alleen de resultaten van de laatste drie rondes worden getoond.

Eerst wordt in hoofdstuk 2 in het kort de methode beschreven die gebruikt is om de Internet.nl scans uit te voeren en te analyseren. De resultaten van de websitescans en e-mailscans worden achtereenvolgens in hoofdstuk 3 en hoofdstuk 4 besproken. Een overzicht van alle onderliggende website en email testen wordt in de bijlagen B en C gegeven. In hoofdstuk 5 worden de conclusies van dit onderzoek gegeven.

In de figuren 2.2.1(a) en 2.2.1(b) wordt per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak de verdeling getoond van de domeinextensies over de meeste voorkomende extensies: .nl, .com en .eu. De figuur is gebaseerd op de websites verkregen uit de ICT-bedrijven enquête van het jaar 2023. Alle overige extensies zijn in één categorie overig samengenomen. Deze verdeling geeft dus de verdeling van de domeinextensies van de hoofdwebsite van bedrijven. Veel bedrijven hebben meerdere websites, dus de verdeling van alle websites bij elkaar genomen kan verschillen.

De verdeling per bedrijfsgrootteklasse getoond in figuur 2.2.1(a), toont aan dat .nl de meest voorkomende domeinextensie (of top level domain/tld) is: ruim 80 procent van de bedrijven met website met twee of meer werknemers heeft .nl als domeinextensie voor de hoofdwebsite. Ook is te zien dat .nl vaker voorkomt voor kleinere bedrijven, terwijl grote bedrijven met vijftig werknemers of meer relatief wat vaker .com als domeinextensie opgeven. Toch geeft ook van deze groep minimaal 62 procent van de bedrijven aan .nl als domeinextensie te hebben.

Naast .nl wordt ook .com vaak opgegeven als domeinnaamextensie: tot zo’n 30 procent van de bedrijven met 50 tot 250 werknemers [voetnoot: Zzp’ers zijn niet in de laatste scan’s meegenomen omdat de vraag over de websites niet aan zzp’ers gevraagd is, zodat we ook geen websites van zzp’ers hebben om te scannen.]. De domeinextensie .eu heeft als derde nog een klein aandeel. Daarna zijn er nog veel domeinextensies (meer dan 70 verschillenden) die met zijn allen niet meer dan 4 procent van het totaal uitmaken. Deze domeinextensies worden met de categorie overig aangeduid.

Figuur 2.2.1(b) toont tenslotte de verdeling van domeinnaamextensies per bedrijfstak voor alle bedrijven met website met twee of meer werknemers. Het gebruik van de domeinextensie .nl ligt rond de 80 procent voor alle bedrijfstakken, waarbij de ‘Gezondheid en welzijnszorg’ met ruim 96 procent van de bedrijven relatief vaker .nl gebruikt, terwijl de ‘ICT-Sector’ met 61 procent van de bedrijven relatief minder .nl gebruikt.

In dit rapport wordt het gebruik van (veilige) internetstandaarden bij websites van bedrijven in kaart gebracht. Uitgesplitst naar bedrijfsgrootte en bedrijfstak wordt gepresenteerd welke percentage van bedrijven volgens Internet.nl de internetstandaarden correct toepast voor hun website. Per bedrijf wordt altijd hooguit één website gekoppeld zoals deze in de ICT-enquête door het bedrijf zelf ingevuld is. Er wordt gevraagd naar de website met gemiddeld de meeste bezoekers per dag, hier aangeduid als de hoofdwebsite van het bedrijf. In dit rapport wordt dus de bedrijfseenheid als statistische eenheid gebruikt.

De Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN, 2024) rapporteert op hun dashboard (SIDN Lab, 2024) de tijdseries van een aantal internetstandaarden van alle websites met een .nl domeinextensie. In de rapportage van de SIDN is de website zelf de statistische eenheid: per internetstandaard wordt gerapporteerd welk percentage van alle websites met een .nl-domeinextensie deze standaard toepast. Door het verschil in statistische eenheid kunnen de cijfers in dit rapport dus niet direct vergeleken worden met de percentages van bedrijven die de veiligheidskenmerken toepast. Toch is het zinnig om enkele kenmerken naast elkaar te leggen zodat we kunnen zien of de trends in ieder geval ongeveer hetzelfde zijn.

Figuur 2.3.1 laat de ontwikkeling van vijf veiligheidskenmerken zien als percentage van alle websites met een .nl-domeinnaam zoals gemeten door het SIDN. Het gaat om de volgende kenmerken:

• DNSSEC Percentage van alle .nl-websites dat is beveiligd met DNSSEC.

• IPv6 Percentage van alle .nl-websites dat bereikbaar is via IPv6.

• TLS Percentage van alle .nl-websites waarbij de verbinding tussen de webserver en gebruiker met TLS versleuteld is.

• HSTS Percentage van alle .nl-websites met een HTTP Strict-Transport-Security HTTP-header (HSTS) waarmee ze browser laten weten dat de website alleen met HTTPS benaderd dient te worden.

• RPKI Percentage van alle .nl-websites dat Autorisatie voor routering gebruikt. Hiermee kunnen netwerkbeheerders valideren of een gepubliceerde route tussen netwerken geldig is.

De grafieken op het dashboard van SIDN tonen aan dat een steeds groter wordend aandeel van de .nl-websites de internetstandaarden correct toepast. In dit rapport kunnen we deze trend vergelijken met het toepassen van veiligheidsstandaarden per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak. Voor de scans in dit rapport zijn alle domeinextensies meegenomen zijn, niet alleen .nl-websites. In paragraaf 2.2 is aangetoond dat rond de 80 procent van de hoofdwebsite bij bedrijven een .nl-website is. Toch zijn de uitkomsten in dit rapport niet direct te vergelijken met de cijfers gepresenteerd bij SIDN, omdat in dit rapport alleen de hoofdwebsite van ieder bedrijf genomen wordt, terwijl bedrijven best meerdere websites kunnen hebben. Daarnaast worden bij SIDN alle .nl-websites meegenomen, ook websites die geen eigendom zijn van een bedrijf, maar bijvoorbeeld eigendom zijn van particulieren of domain resellers. Direct vergelijken is dus niet mogelijk, maar we kunnen wel trends naast elkaar leggen.

Met de websitescan van Internet.nl wordt getest of websites, mailservers en internetverbindingen aan de moderne internetstandaarden voldoen. In dit hoofdstuk worden de resultaten van de websitescan van de websites van bedrijven besproken om zo per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak in kaart te brengen welk percentage bedrijven de juiste internetstandaarden toepast. De resultaten van de e-mailscan worden in het volgende hoofdstuk besproken.

De website-analyse van Internet.nl bevat vijf categorieën:

1. IPv6: bereikbaarheid via een modern internetadres.

2. DNSSEC: gebruik van een ondertekende domeinnaam.

3. HTTPS: gebruik van een beveiligde verbinding.

4. Beveiligingsopties: gebruik van ingestelde Applicatie-beveiligingsopties.

5. RPKI: Autorisatie voor routering

De laatste categorie is pas in 2022 toegevoegd. De score per categorie wordt bepaald met verschillende losse subtesten die binnen de categorie vallen. In dit hoofdstuk worden de resultaten per categorie gepresenteerd; in Appendix B worden de resultaten van alle onderliggende subtesten gegeven die per categorie uitgevoerd zijn. Een overzicht van de vijf categorieën met de bijbehorende subtesten kan in Tabel A.2.1 gevonden worden.

In sectie 3.2 wordt eerst naar de gemiddelde Internet.nl-eindscores en de gemiddelde scores per categorie per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak gekeken. Daarna wordt in paragraaf 3.3 nog de verdeling van alle eindscores laten zien.

Alhoewel de gemiddelde score van alle websites van bedrijven in Nederland zo rond de 60 procent ligt, is hierboven al geconstateerd dat de uitslag voor de verschillende categorieën wel per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak varieert. In deze paragraaf wordt gekeken naar de spreiding van de eindscores over alle bedrijven heen.

De verdeling van de eindscore voor alle bedrijven in Nederland is te zien in figuur 3.3.1 voor de drie jaren dat de scan uitgevoerd is[voetnoot: Jaren 2022 en 2023 worden niet in de figuur getoond, maar de cijfers van de percentielen zijn wel in tabel 3.3.2 terug te vinden]. De verdeling vertoont pieken rond de 30, 50, 70 en 90 procent. In figuur 3.3.1 zijn verder nog drie kwartielen Q1, Q2, en Q3 weergegeven. In de verdeling van 2020 geeft het eerste kwartiel Q1 aan dat 25 procent van de bedrijven een eindscore lager dan 42 procent haalt. Het tweede kwartiel Q2 (de mediaan), geeft in 2020 aan dat de helft van alle bedrijven een score hoger dan 62 procent haalt. Het derde kwartiel geeft ten slotte aan dat 25 procent van de bedrijven een score hoger dan 76 procent haalt (in 2020).

In het voorgaand rapport (CBS, 2022c) werd aangetoond dat voor 2020 de pieken in de verdeling min of meer overeen komen met het aantal categorieën waarvoor een website geslaagd is. De spreiding rondom een piek wordt veroorzaakt door spreiding van het aantal geslaagde onderliggende subtesten. De scorebepaling is echter dynamisch en past zich aan aan de veiligheidseisen en bovendien is er een categorie bijgekomen. Inderdaad is te zien is dat de verdeling van de scores over de jaren daarom ook verandert. Meer bedrijven schuiven richting de 100 procent score op, wat blijkt dat de piek rond de 100 procent die toegenomen is.

Tabel 3.3.2 geeft de waardes voor de percentielen die in de figuren gevisualiseerd zijn. Inderdaad is te zien dat de 75 percentiel langzaam groter wordt; deze waarde geeft aan dat 75 procent van de bedrijven een score gelijk of lager dan dit percentiel heeft, of anders gezegd, dat 25 procent van de bedrijven een score hoger dan deze waarde heeft. In 2020 had 25 procent van de bedrijven een score die groter dan 76 was; in 2024 had 25 procent van de bedrijven een score die groter dan 78 was.

In figuur 3.4.1 en figuur 3.4.2 worden de bedrijven met hoogste scores voor de websitescan op Internet.nl weergegeven per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak. Als gekeken wordt naar het percentage van bedrijven dat per bedrijfsgrootteklasse een eindscore van 90 procent of meer haalt (figuur 3.4.1(a)), dan is een duidelijke trend te zien: kleine bedrijven hebben vaker een eindscore van 90 procent of meer dan grote bedrijven. Naast deze constatering, kan ook geconcludeerd worden dat het aantal bedrijven met website met 2 of meer werknemers dat eindscore op Internet.nl haalt van 90 procent of meer gestaag toeneemt tot 2023, met een lichte afname in 2024. In 2020 haalde nog maar 13,6 procent van de bedrijven een score van 90 of meer, terwijl dat in 2024 ondertussen al bijna 19 procent is: een relatieve toename van bijna 40 procent in vier jaar.

De verdeling over de bedrijfstakken van de bedrijven die een Internet.nl eindscore van 90 procent of meer halen (figuur 3.4.1(b)) laat zien dat Financiële dienstverlening dienstverlening de best scorende bedrijfstak is, waarbij ongeveer helft van de bedrijven in 2024 een website heeft met een Internet.nl-eindscore van 90 procent of meer. Bij deze bedrijfstak is sprake van een jaarlijkse stijging van bijna 34 procentpunten in 2024. Daarentegen is er bij de bedrijfstakken ICT-sector en Bouwnijverheid, die in de jaren 2021 tot en met 2023 de sterkste stijging kenden, juist sprake van een jaardaling van respectievelijk ruim 14 en bijna 19 procentpunten in 2024.

In figuur 3.4.2 wordt gekeken naar het percentage bedrijven met website die een eindscore op Internet.nl van 100 procent haalt. Waar in figuur 3.4.1(a) duidelijk te zien was dat grote bedrijven relatief minder vaak een score van 90 procent of meer halen ten opzichte van kleine bedrijven, is in figuur 3.4.2(a) te zien dat deze trend voor bedrijven met een 100 procent score precies andersom is. Van de bedrijven met een website met 250 of meer werknemers haalde in 2024 4,3 procent een score van 100 procent op Internet.nl. Dus hoewel kleine bedrijven wel vaker goed score (met een score van 90 procent of meer), is te concluderen dat als grote bedrijven boven de 90 procent score, ze relatief vaker ook direct een 100 procent score halen. Een verklaring zit hem misschien in het feit dat grote bedrijven hun website op hun eigen server hosten, terwijl kleine bedrijven een website vaker bij een externe service provider zetten. Van een aantal internetstandaarden is bekend dat je die niet helemaal in eigen hand hebt, omdat je afhankelijk van de netwerkinstellingen van de server bent. Dit zou misschien kunnen verklaren dat het voor grote bedrijven beter mogelijk is om die 100 procent score te halen.

Figuur 3.4.2(b) laat de verdeling over de bedrijfstakken zien van de bedrijven met een website dat een Internet.nl eindscore van 100 procent haalt. Dit keer is te zien dat de verdeling niet te vergelijken is met de verdeling van de bedrijven die een score van 90 procent of meer halen. Waar vooral de bedrijven uit de Financiële dienstverlening goed vertegenwoordigd zin bij 90 procent of meer, zijn zijn het juist de bedrijven uit de ICT-sector en Informatie/Communicatie die het meest prominent aanwezig zijn. Ongeveer 4 procent van de bedrijven met een website voldoet aan alle normen voor de internetstandaarden van Forum Standaardisatie.

Tot nu toe is aangetoond dat kleine bedrijven relatief vaker een score van 90 procent of meer halen dan grote bedrijven. Toch was eerder in figuur 3.2.1 geconstateerd dat de gemiddelde eindscore over alle bedrijfsgrootteklasses niet veel varieert, met gemiddelde eindscores voor alle bedrijfsgrootteklasses van rond de 65 procent. Dit impliceert dat kleine bedrijven ook vaker juiste een lagere score halen, zodat de gemiddelde eindscore voor grote en kleine bedrijven ongeveer gelijk is. In figuur 3.4.3(a) is te zien dat dit inderdaad het geval is: kleine bedrijven hebben relatief vaker een eindscore van 40 procent of minder dan grootte bedrijven. In 2024 had 19,7 procent van de bedrijven met website met 2 tot 10 werknemers een score onder de 40 procent tegen 9,2 procent van de grote bedrijven met website met 250 of meer werknemers. In de figuur is ook te zien dat voor bijna alle bedrijfsgrootteklassen het percentage bedrijven dat een score onder de 40 haalt over de tijd afneemt; alleen bij de bedrijven van een website met 2 tot 10 werknemers is er een lichte stijging te zien in 2024 ten opzichte van 2023. In ieder geval kan geconcludeerd worden dat de spreiding van de scores (die in figuur voor alle bedrijven in 3.3.1 getoond is) voor kleine bedrijven groter is dan voor grote bedrijven: kleine bedrijven hebben websites met zowel de laagste als de hoogste scores.

In figuur 3.4.3(b) laat zien dat per bedrijfstak er voor de Financiële dienstverlening zo’n zelfde conclusie te trekken is. Hoeveel de Financiële dienstverlening bij de groep met de hoogste scores zit, is de bedrijfstak ook hoog vertegenwoordigd met het aantal bedrijven met een website die een score van 40 of minder halen. Alleen voor de ICT-sector is te zien dat deze bedrijven niet alleen bij de best scorende bedrijfstak zitten, maar ook relatief minder vertegenwoordigd zijn in de groep van laag scorende bedrijven: slechts 16,4 procent van de bedrijven met een website uit de ICT-sector had een eindscore op Internet.nl van 40 procent of minder. Dit toont aan dat de spreiding van eindscores voor de ICT-sector klein is: bedrijven uit deze branche voldoen over het algemeen beter aan de normen voor de internetstandaarden voor websites dan gemiddeld, wat op zich niet gek is voor bedrijven die zich met ICT bezig houden.

De scan van Internet.nl test of websites, mailservers en internetverbindingen aan de moderne internetstandaarden voldoen. In het vorige hoofdstuk is de analyse van de resultaten van de websitescans besproken. In dit hoofdstuk komen de resultaten van de e-mailscans aan bod. Van de e-mail zijn pas twee scans uitgevoerd, namelijk de scan van april 2023 en januari 2024. Er kan daarom nog geen lange trendontwikkeling besproken worden.

De e-mail-analyse van Internet.nl bevat vijf categorieën:

• IPv6: bereikbaarheid via een modern internetadres.

• DNSSEC: gebruik van een ondertekende domeinnaam.

• Authenticiteit: protectie tegen e-mail phishing.

• STARTTLS en DANE: beveiligde e-mail transport.

• RPKI: Authenticiteit voor routering Applicatie-beveiligingsopties.

De laatste categorie is pas in 2022 toegevoegd. De score per categorie wordt bepaald met verschillende losse testen die binnen de categorie vallen. In dit hoofdstuk worden de resultaten per categorie gepresenteerd; in Appendix 4 worden de resultaten van alle onderliggende testen gegeven die per categorie uitgevoerd zijn. Een overzicht van de vijf categorieën met de bijbehorende subtesten kan in Tabel A.3.1 gevonden worden.

In sectie 4.2 wordt eerst naar de gemiddelde Internet.nl-eindscores en de gemiddelde scores per categorie per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak gekeken. Daarna wordt in paragraaf 4.3 nog de verdeling van alle eindscores laten zien.

Alhoewel de gemiddelde score voor de e-mailscan van alle websites van bedrijven in Nederland zo rond de 60 procent ligt, is hierboven al geconstateerd dat de uitslag voor de verschillende categorieën wel per bedrijfsgrootteklasse en bedrijfstak varieert. In deze paragraaf wordt gekeken naar de spreiding van de eindscores van de e-mailscan over alle bedrijven heen.