Maatschappelijke Diensttijd 2019

Maatschappelijke Diensttijd (MDT)

Voor het vaststellen van de meningen over Maatschappelijke Diensttijd (MDT) heeft het CBS op verzoek van VWS vier vragen toegevoegd in het onderzoek  Sociale samenhang en Welzijn 2019. De eerste vraag heeft betrekking op de bekendheid met MDT (ja/nee) en is voorgelegd aan de bevolking van 15 jaar of ouder. Vervolgens is aan de met MDT grootste overlappende doelgroep, de 15- tot 26-jarigen,  gevraagd of ze aan een MDT-project mee zouden willen doen, met de antwoordopties ‘ja’, ‘nee’, ‘weet niet’. Ook is gevraagd naar de waardering van de MDT-projecten. Aan de doelgroep van MDT is gevraagd naar wat men er van zou vinden indien een vriend(in) of kennis met een MDT-project zou meedoen, met als antwoordopties zeer positief, positief, neutraal, negatief en zeer negatief. Aan de 26-plussers zijn deze antwoordopties voorgelegd bij de vraag of jongeren meer kansen krijgen door via de maatschappelijke diensttijd bij te dragen aan maatschappelijke projecten. Aan het onderzoek hebben 7 652 15-plussers meegedaan. Daarvan zijn 1 222 personen in de leeftijd van 15 tot 26 jaar en 6 430  ouder dan 26 jaar. Zie ook Technische Toelichting.

Aan de jongeren van 15 tot 26 jaar is gevraagd of zij mee zouden willen doen met de maatschappelijke diensttijd. Van hen gaf 41 procent als antwoord dat ze niet mee zouden doen, 40 procent wist het nog niet en 14 procent gaf aan dat zij mee zouden doen (5 procent gaf geen antwoord op deze vraag). Dat is zonder de ‘geen antwoord optie’ respectievelijk 15 procent die mee wil doen, 42 procent weet het nog niet en 43 procent heeft geen interesse in MDT-projecten.

Vrouwen in de leeftijd van 15 tot 26 jaar geven met 18 procent vaker te kennen dat ze met MDT-project te willen meedoen dan de jonge mannen (13 procent). Onder de jongens en jonge mannen is de  groep die aangeeft geen interesse in MDT-projecten te hebben aanmerkelijk groter (48 procent) dan onder jonge vrouwen (37 procent).
De bereidheid om mee te doen met MDT-projecten is met 11 procent minder groot onder de jongsten dan onder de 18- tot 22-jarigen (18 procent) en 22- tot 26-jarigen (16 procent).

Opleiding is relevant voor de bereidheid om in MDT-projecten te participeren. Van de laagst opgeleiden (basis / vmbo) wil 11 procent meedoen met een MDT-project, van de middelbaar opgeleiden is deze bereidheid met 17 procent al een stuk hoger, en bij de hbo-ers of universitair geschoolden is dat met 23 procent dubbel zoveel als bij de laagst opgeleiden.
Bij inkomen is er geen duidelijk op- of aflopend patroon. De laagste inkomensgroep is met 21 procent het meest bereid om mee te doen met MDT-projecten, en de jongeren die behoren tot het derde inkomenskwartiel zijn daartoe het minst bereid (9 procent). De bereidheid bij de tweede en vierde inkomensgroep is 15 procent.
De migratieachtergrond is niet sterk onderscheidend. De groep met een Nederlandse achtergrond is met 16 procent iets meer bereid om aan MDT-projecten mee te doen dan de groepen met een westerse- of niet-westerse achtergrond (14 procent). Deze verschillen tussen de bevolkingsgroepen blijven grotendeels overeind indien rekening wordt gehouden met de onderlinge relaties tussen deze groepen.

Vervolgens is nagegaan of er een relatie is tussen het mee willen doen met MDT en andere vormen van participatie: de sociale contacten, het geven van hulp aan anderen, inzetten als vrijwilliger voor organisaties en deelname aan verenigingsactiviteiten. Het blijkt dat wekelijkse contacten met familie, vrienden of bekenden, en met buren niet gerelateerd zijn het mee willen doen met MDT-projecten. Wel is er een verband met het geven van hulp aan anderen buiten het eigen huishouden en buiten organisaties: jongeren die dit minstens een keer per maand doen zijn ook meer geïnteresseerd in een MDT-project (38 procent) dan degenen die geen hulp hebben gegeven (21 procent). Een daarmee vergelijkbaar patroon geldt voor het actief zijn in verenigingen: van de groep die minstens een keer maand actief is, wil 30 procent meedoen met een MDT-project, tegenover 23 procent die minder actief is in het verenigingsleven. Ook bij het onderscheid tussen de jongeren die zich niet of wel inzetten als vrijwilliger komt dit beeld naar voren: van de vrijwilligers wil 31 procent meedoen, van de niet-vrijwilligers is dat 23 procent. Uit de eerste bevindingen in het onderzoek naar de praktijk van MDT blijkt dat, ondanks dit gegeven, relatief veel jongeren zonder ervaring met vrijwilligerswerk deelnemen (Rutgers, Steege, Gommans, 2020).

Het wel of geen betaalde baan hebben is niet onderscheidend voor de interesse in MDT.
Ook is nagegaan of er een verband is met het sociale vertrouwen. Van de groep die zegt dat andere mensen over het algemeen te vertrouwen zijn, geeft 31 procent te kennen dat ze met MDT-projecten mee zouden willen doen. Dat is een groter deel dan de 23 procent van de groep die van mening is dat je niet voorzichtig genoeg kunt zijn in de omgang met andere mensen.

15 tot 26 jaar

Aan de jongeren van 15 tot 26 jaar is gevraagd naar hun mening indien een vriend of kennis zou meedoen met een MDT-project. Een duidelijke meerderheid zou dat erg waarderen. Zo geeft 20 procent aan daar zeer positief tegenover te staan, en 43 procent positief. Verder neemt 36 procent een neutraal standpunt in, en staat slechts 1 procent daar (zeer) negatief tegenover. 

Jonge vrouwen geven vaker te kennen dat ze het zouden waarderen indien een vriend(in) of kennis zou meedoen met een MDT-project dan jonge mannen (tabel 2). Ook neemt de waardering toe met het vorderen van de leeftijd. Zo neemt het aandeel met een positieve waardering voor deelname van een vriend of kennis aan MDT respectievelijk toe van 58, via 63 naar 68 procent bij de leeftijdsgroepen 15-17, 18-21 en 22-25. Opleiding is ook onderscheidend. De waardering voor MDT neemt geleidelijk toe van 59 procent bij de groep met een laag opgeleiden (basis / vmbo) uitsluitend basisonderwijs tot 70 procent bij de hoger opgeleiden (hbo / universiteit).  
Zowel de laagste als hoogste inkomensgroep geeft vaker aan het positief te vinden indien een vriend(in) zou meedoen met een MDT-project dan de beide groepen met een iets lager of  iets hoger dan gemiddelde inkomen. Tevens blijkt dat de waardering onder de jongeren met een Nederlandse migratieachtergrond iets positiever is dan die van de jongeren met een westerse of niet-westerse achtergrond. 
Indien rekening wordt gehouden met de onderlinge verbanden tussen deze bevolkingskenmerken dan is alleen nog geslacht (vrouwen zijn positiever) en migratieachtergrond (mensen met Nederlandse achtergrond zijn positiever) relevant. 

Vervolgens is onderzocht of er relaties zijn tussen de waardering voor MDT-projecten en aspecten van participatie. Zulke verbanden blijven beperkt tot wel/geen wekelijks contact met een familielid (67 versus 51 procent) en het geven van hulp aan anderen  (68 versus 61 procent). Daarnaast is het vertrouwen in de medemens relevant: jongeren die anderen vertrouwen staan positiever tegenover MDT (67 procent) dan jongeren die anderen wantrouwen (60 procent).

26-plussers

Aan de 26-plussers is de waarderingsvraag iets anders geformuleerd. Gevraagd is naar hun mening over dat jongeren via MDT meer kansen krijgen om bij te dragen aan maatschappelijke projecten. Daar staat een overgrote meerderheid positief tegenover: 52 procent is positief en 30 procent zelfs zeer positief. Het overige deel staat daar meestal neutraal in (17 procent) en de rest (2 procent) is daar negatief over. 

Vrouwen vinden het iets belangrijker dat jongeren via MDT-projecten bijdragen aan de samenleving dan mannen: 83 tegenover 80 procent (tabel 1). Leeftijd doet weinig: de waardering varieert van 79 procent onder de 45- tot 55-jarigen tot 84 procent onder de 65- tot 75-jarigen. Ook opleiding is niet sterk onderscheidend, waarbij vooral de laagstopgeleiden iets minder waardering etaleren. Inkomen doet ook weinig: de laagste inkomens geven aan dat iets minder positief staan tegenover MDT dan de andere inkomensgroepen. Migratieachtergrond maakt weinig verschil in de mening over het belang dat jongeren via MDT een bijdrage leveren aan de samenleving: de groep met een niet-westerse achtergrond is daar iets positiever over dan de groep met een Nederlandse achtergrond. 

Ook indien rekening wordt gehouden met de onderlinge verwevenheid van de bevolkingsgroepen blijven deze, meestal zwakke, verbanden grotendeels intact. Vrouwen zijn positiever over MDT dan mannen, en de leeftijdsgroep van 65  tot 75 heeft meer waardering voor MDT dan de groep van 26 tot 35 en 45 tot 55 jaar. Voorts blijkt dat waardering voor MDT toeneemt naarmate het opleidingsniveau hoger is, dat de groep met het laagste inkomen minder positief is dan de groepen die meer te besteden hebben, en dat niet-westerse migranten positiever over MDT-projecten zijn dan de groep met een Nederlandse achtergrond.

Samenhang tussen bekendheid en waardering

Rutgers, E., Steege, N., van der, en Gommans, T. (2020). Onderzoeksrapport Maatschappelijke diensttijd. Een ontdekkingsreis naar de beste versie van MDT. GV543/Rapportage. Den Haag: AEF/ Significant/ Rebelgroup.

Data

Maatschappelijke Diensttijd

De volgende vragen zijn in het onderzoek opgenomen:

1. Heeft u gehoord van de maatschappelijke diensttijd?
   Antwoordopties:
   Ja
   Nee
   
   
2. Zou u mee willen doen met de maatschappelijke diensttijd?
   Antwoordopties:
   Ja
   Nee
   Weet ik niet
   
   
3. Hoe zou u het vinden als een vriend of kennis mee zou doen aan de maatschappelijke diensttijd?
   Antwoordopties:
   Zeer positief
   Positief
   Neutraal
   Negatief
   Zeer negatief
   
   
4. Wat vindt u ervan dat jongeren via de maatschappelijke diensttijd meer kansen krijgen om bij te dragen aan maatschappelijke projecten?
   Antwoordopties:
   Zeer positief
   Positief
   Neutraal
   Negatief
   Zeer negatief

Persoonskenmerken