Wat doet het CBS?

/ Auteur: Miriam van der Sangen
CBS-collega’s aan het werk in de vestiging Heerlen
© Sjoerd van der Hucht Fotografie
Uit de resultaten van een imago-onderzoek door het externe onderzoeksbureau Motivaction is gebleken dat een groot aantal van de geïnterviewden - waaronder het algemene publiek, datagebruikers, dataleveranciers, onderzoekers, wetenschappers en overheden - het CBS goed kent van naam en hoog waardeert, maar dat niet iedereen weet wat het CBS precies doet. In onderstaand artikel lichten wij dat graag nader toe.

Feiten over wat er in de samenleving gebeurt

Het CBS is een overheidsorganisatie met ruim 2000 collega’s en gevestigd in 3 verschillende plaatsen: Den Haag, Heerlen en Bonaire. Het statistiekbureau is in 1899 opgericht en voert jaarlijks ongeveer 600 verschillende onderzoeken uit op allerlei terreinen. Denk bijvoorbeeld aan bevolkingsgroei, inflatie, criminaliteit, import en export, etc. Het CBS stelt op basis van feiten vast wat er op economisch en sociaal gebied in de samenleving gebeurt en doet dat op een geheel onafhankelijke en objectieve wijze. In een samenleving waarin informatie en nepnieuws explosief toenemen, is het vrij kunnen beschikken over betrouwbare en feitelijke cijfers namelijk essentieel. Het CBS is dé instantie die deze cijfers levert, samen met een bijbehorende toelichting. Daarmee kan inzicht in maatschappelijke vraagstukken worden verkregen. Tevens kunnen aan de hand van deze cijfers maatschappelijke debatten worden gevoerd, kan beleid worden ontwikkeld en kunnen besluiten worden genomen. Dit alles draagt bij aan onze welvaart, ons welzijn en onze democratie.

Wat doet het CBS?

De wettelijke taak van het CBS is het maken van statistieken over een groot aantal maatschappelijke onderwerpen en de uitkomsten daarvan openbaar te maken. Daartoe verzamelt het CBS gegevens van personen en bedrijven. Deze verzamelde gegevens worden verwerkt tot statistieken. Voor het verzamelen van deze gegevens maakt het CBS gebruik van verschillende methoden. Personen en bedrijven worden geënquêteerd. Dat gebeurt voornamelijk digitaal, maar soms ook schriftelijk of persoonlijk. De laatste decennia maakt het CBS steeds vaker gebruik van bestaande registraties. Denk bijvoorbeeld aan het bevolkingsregister of de bestanden van de Kamer van Koophandel. Naast registraties van de overheid is het CBS ook registraties van bedrijven gaan gebruiken, bijvoorbeeld kassascangegevens van supermarkten voor het berekenen van prijsontwikkelingen. Het grote voordeel van het gebruik van registers is dat het CBS personen en bedrijven niet zo vaak meer hoeft te benaderen. Dat verlaagt de enquêtedruk.

CBS-gebouw in Leidschenveen (Den Haag)
© Sjoerd van der Hucht Fotografie / My Eyes4u productions

Het CBS-gebouw in Den Haag

Privacybescherming voortdurend hoog op de agenda

Een belangrijk aspect bij het verzamelen van gegevens van personen en bedrijven door het CBS is de bescherming van de privacy van die gegevens. Het statistiekbureau heeft privacybescherming dan ook voortdurend hoog op de agenda staan en laat door externe deskundigen regulier onderzoek verrichten om de verschillende privacymaatregelen te toetsen en eventueel – indien nodig – aan te scherpen. Eén van de maatregelen op het gebied van privacy is dat het CBS de gegevens die het ontvangt direct versleutelt, waardoor individuele gegevens niet meer herkenbaar en herleidbaar zijn. Het CBS publiceert ook nooit herkenbare gegevens en verstrekt ook geen herkenbare gegevens aan externe partijen. Statistisch onderzoek doet het CBS met de versleutelde gegevens. Om de privacy van de gegevens bij het CBS te garanderen gelden er tevens een aantal verordeningen en wetten. Dat zijn de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de CBS-wet, de Praktijkcode voor Europese Statistieken en de Statistical Law. Ook kent het CBS een eigen gedragscode met strikte privacybepalingen.

Waar zijn de resultaten van CBS-onderzoek te vinden?

Het CBS heeft de plicht om alle resultaten van zijn onderzoeken openbaar te maken en voor iedereen op hetzelfde moment ter beschikking te stellen. Dit is vastgelegd in de Praktijkcode voor Europese Statistieken. De publicatiemomenten van statistisch onderzoek zijn opgenomen in een publicatieplanning, die voor iedereen te raadplegen is op de CBS-website. Daar zijn ook nieuwsberichten, achtergrondartikelen, methodebeschrijvingen, tabellen, etc. te vinden. Gebruikers hebben gratis toegang tot al dit materiaal. Het CBS stelt eveneens een historische collectie van statistisch materiaal beschikbaar. Daarvoor is een aparte website in het leven geroepen. Deze website bevat onder andere data over de volkstellingen vanaf 1795–1971, bedrijfstellingen, beroepentellingen en woningtellingen.

Internationale samenwerking

Internationale vergelijkbaarheid van statistieken is in de afgelopen decennia van groot belang gebleken. Daarvoor moeten de statistieken van de verschillende Europese landen – waaronder de cijfers van Nederland – op een eenduidige manier worden gemaakt. De Europese Unie heeft hiervoor richtlijnen opgesteld. Ook participeert het CBS in het Europees Statistisch Systeem. Dat wordt gevormd door Eurostat, het statistisch bureau van de Europese Unie. Verder is het CBS zowel binnen als buiten Europa actief in allerlei internationale overleggen. Daarbij staat samenwerking op diverse terreinen centraal, niet alleen met andere statistische bureaus en overheden maar bijvoorbeeld ook met de Verenigde Naties (VN) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

Relevante links