Doodsoorzaken internationaal beter vergelijkbaar
Interpretatieverschillen
De statistiek van de doodsoorzaken is de oudste gezondheidsstatistiek van Nederland. Hij bestaat sinds 1901. Peter Harteloh, statistisch onderzoeker en medicus bij CBS: ‘Daarmee is de statistiek uitermate geschikt om trends te analyseren.’ Tot 2012 werden de formulieren waarop artsen de doodsoorzaak van hun patiënten noteren bij CBS handmatig verwerkt. Sinds 2013 gebeurt dat automatisch met behulp van het softwaresysteem IRIS. Harteloh: ‘Dat scheelt tijd en het voorkomt interpretatieverschillen tussen verschillende codeurs of tussen landen onderling. De cijfers worden daarmee internationaal beter vergelijkbaar. Dat is interessant want dan kun je ook beter een verband leggen met een verschil in risicofactoren, leefstijl en gezondheidszorg in de verschillende landen.’ IRIS wordt ook gebruikt in België, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland, Tsjechië, Zweden en de Verenigde Staten. Het systeem is in de Verenigde Staten ontwikkeld en in 2011 ondergebracht bij het Deutsches Institut für Medizinische Dokumentation und Information (DIMDI) te Keulen.
‘IRIS wordt internationaal erkend als standaard voor het coderen en selecteren van doodsoorzaken’
Kwaliteit verbeteren
Sinds november 2016 is CBS lid van de IRIS Core Group. Daarmee kan CBS een directe bijdrage leveren aan de verbetering van de kwaliteit van het systeem. ‘Doodsoorzaken medisch op een juiste manier coderen, is best ingewikkeld’, zegt Harteloh. ‘Nu we lid zijn van de Core Group, kunnen we discussiepunten in de software gemakkelijker oppakken.’ IRIS codeert alle medische termen op het doodsoorzakenformulier en selecteert vervolgens de onderliggende doodsoorzaak die de ‘reeks van gebeurtenissen’ in gang zet die tot de dood leidt. ‘De keuzes die in het systeem gemaakt zijn, hebben direct gevolgen voor de statistiek’, legt Harteloh uit. ‘Sinds we met IRIS werken, wordt dementie bijvoorbeeld een kwart vaker geselecteerd als onderliggende doodsoorzaak. Wij willen dat kunnen nuanceren. In sommige gevallen is het bijvoorbeeld logischer om de longontsteking die optrad bij de dementie als doodsoorzaak te kiezen. Dat doén we ook, maar nu we in de Core Group zitten kunnen we die nuanceringen internationaal gelijktrekken.’
Medische expertise
CBS gaat in de Core Group onder meer de prototypes testen van de jaarlijkse nieuwe versies van IRIS. Ook kijkt CBS inhoudelijk naar de beslistabellen die IRIS gebruikt om doodsoorzaken te selecteren. Met de toetreding van CBS groeit de medische expertise in de Core Group: de CBS-vertegenwoordigers Harteloh en zijn collega prof. Jan Kardaun zijn namelijk arts. Harteloh: ‘Wij kunnen optreden als vraagbaak bij medische of codeerproblemen.’ Daarnaast stelt CBS programmeur Suzan van der Aart beschikbaar. ‘CBS heeft inmiddels veel ervaring opgebouwd met het vergelijken van de verschillende versies van het systeem en met de evaluatie van de tabellen. Nu wordt onze bijdrage officieel. Dat is een eer en een erkenning. IRIS wordt internationaal erkend als standaard voor het coderen en selecteren van doodsoorzaken. Een beperkt aantal landen ontwikkelt deze internationale standaard, waaronder nu Nederland. Dat betekent dat de competentie, deskundigheid integriteit van CBS veel vertrouwen krijgt.’ CBS wil met de toetreding tot de Core Group het automatisch coderen van doodsoorzaken internationaal stimuleren en daarmee zowel een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de software als aan de kwaliteit en internationale vergelijkbaarheid van de doodsoorzakenstatistieken. Harteloh: ‘Het doel is dat zoveel mogelijk landen IRIS gaan gebruiken.’